ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

Derby Stories: Το ιστορικό ντέρμπι που διαίρεσε το Εδιμβούργο τον 19ο αιώνα

Στους λιθόστρωτους και συνήθως βρεγμένους από τη βροχή δρόμους του Εδιμβούργου η ιστορία, ο μύθος και η παράδοση σκύβουν από πίσω τους μία ποδοσφαιρική έχθρα που σιγοκαίει εδώ και ενάμιση αιώνα.

Σύγκρουση ταυτοτήτων και κοινωνικής διαστρωμάτωσης, το πιο γνωστό «δίδυμο» που από μόνο του αρκεί για να δώσει σάρκα και οστά στην σύνθεση ενός ακόμη ντέρμπι. Αυτό μεταξύ της Χαρτς και της Χιμπέρνιαν. Στη μία έδωσε πνοή η μεσαία τάξη με τη φαντασία και την επινοητικότητά της, ενώ στην άλλη η εργατική τάξη από τους μετανάστες μίας γειτονικής χώρας.

Ο διαχωρισμός είχε σε μία πρώιμη μορφή και θρησκευτική διαφορά, από τη μία οι προτεστάντες, ενώ από την άλλη οι καθολικοί. Ο κόσμος των δύο ομάδων ζει και αναπνέει για αυτά τα -τουλάχιστον- δύο παιχνίδια κατά τη διάρκεια της σεζόν που αποτελούν αφορμή για να καυχηθούν ή να πικάρουν, να πανηγυρίσουν ή να δυσανασχετήσουν. Η αγάπη τους δεν έχει όρια, ενώ ενίοτε η ένταση αυτή οδηγεί σε επεισόδια.

Παρότι Σέλτικ και Ρέιντζερς αφήνουν εμπορικά και αγωνιστικά πίσω τους τις δύο ομάδες του Εδιμβούργου, το Derby Stories ταξιδεύει πίσω στο χρόνο, σε μία άλλη εποχή που το ποδόσφαιρο αποτέλεσε την αφορμή για να διαχωριστεί, σε βάθος χρόνου, η σκωτσέζικη πρωτεύουσα.

Όταν ιστορία και λογοτεχνία συνάντησαν το ποδόσφαιρο

Μπορεί η αναγνώριση και η φήμη να συνοδεύει παραδοσιακά το Old Firm και η Γλασκώβη να παίρνει μερικές φορές εκ παραδρομής τον τίτλο της πρωτεύουσας της Σκωτίας, ωστόσο το Εδιμβούργο έχει και αυτό τη δική του ποδοσφαιρική ιστορία και έχθρα.

Οι ρίζες είναι βαθιές και απλώνονται έως 150 χρόνια πριν, όταν οι δυο τους ιδρύθηκαν με διαφορά λίγων μηνών. Η όλη υπόθεση γίνεται ακόμη πιο ρομαντική, καθώς η λογοτεχνία περιπλέχθηκε με το πρώιμο ακόμη τότε ποδόσφαιρο δίνοντας πνοή στην «Heart of Midlothian», όπως είναι η επίσημη ονομασία της Χαρτς.

Το ομώνυμο έργο του σπουδαίου Σκωτσέζου μυθιστοριογράφου και ποιητή, Σερ Γουόλτερ Σκοτ, άφησε το δικό του αποτύπωμα στον σύλλογο. Με από το μυθιστόρημά του, ο Σκοτ φρόντισε να κρατήσει ζωντανή στη μνήμη του λαού την φυλακή Old Tolbooth που κατεδαφίστηκε το 1817 και αναφερόταν τοπικά με το όνομα που υιοθέτησε αργότερα η ομάδα. Το σήμα της δε προήλθε από τον πέτρινο σχηματισμό σε σχήμα καρδιάς που σηματοδοτούσε την παλιά είσοδο της φυλακής.

Τα βιβλία και οι χαρακτήρες του Σκοτ αποτελούσαν πάντα πηγή έμπνευσης για τους Σκωτσέζους -και όχι μόνο- που μεταφέρθηκε και στην έβδομη τέχνη των ημερών μας με την ταινία «Ρομπ Ρόι» (1995), ενός ακόμη ομώνυμου έργου του. Τον 19ο αιώνα, μία παρέα φίλων της λέσχης χορού «The Heart of Midlothian Quadrille Assembly» αποφάσισαν να πάρουν μέρος σε ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου σε κάποιο πάρκο της πόλης, ο οποίος έφερε τέτοιον ενθουσιασμό που οδήγησε τελικά στην ίδρυση της ομάδας το 1874. Παραδοσιακά, η Χαρτς βρίσκει υποστηρικτές από την μεσαία κοινωνική τάξη.

Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις τάξεις της Χιμπέρνιαν. Η δημιουργία του συλλόγου έχει ένα διαφορετικό και πιο σκοτεινό υπόβαθρο από εκείνη της αιώνιας αντιπάλου της. Επί μία δύσκολη επταετία (1845-1852), η καλλιέργεια της πατάτας στην Ιρλανδία, από την οποία εξαρτιόταν μεγάλο μέρος του πληθυσμού, «χτυπήθηκε» από μία ασθένεια που κατέστρεφε αδιαλείπτως τις σοδειές. Απόρροια αυτού, άλλοι να αρρωστήσουν και να πεθάνουν και κάποιοι να βρουν ως οδό σωτηρίας από την πείνα την μετανάστευση.

Έτσι, μία ομάδα Ιρλανδών μεταναστών που βρήκαν καταφύγιο και ένα μέρος για να συνεχίσουν τη ζωή τους στη Σκωτία, ίδρυσαν το 1875 μία ποδοσφαιρική ομάδα που ονόμασαν Χιμπέρνιαν. Αυτό δεν δόθηκε τυχαία, αλλά προήλθε από τη λατινική λέξη «Hibernia», την ονομασία που της απέδωσαν οι Ρωμαίοι κατά τα πρώτα μ.Χ. χρόνια. Έτσι, στη σύγχρονη εποχή από την ίδρυσή της και έπειτα, η ομάδα ταυτίστηκε πάραυτα με την εργατική τάξη και με όσους έχουν ιρλανδική καταγωγή.

Σε κάθε τους αναμέτρηση, το κλίμα που επικρατεί είναι ιδιαίτερα τεταμένο. Όχι όπως συμβαίνει με το ντέρμπι Σέλτικ-Ρέιντζερς, αλλά οι κοινωνικές τους διαφορές είναι πάντα εκεί για να θυμίζουν στους οπαδούς των δύο ομάδων όσα τους χωρίζουν και τους καθιστούν αχώνευτους τον έναν προς τον άλλο.

Σκιές, «φαντάσματα» και... Fantasy Football εν έτει 1940

Το ποδόσφαιρο στο Ηνωμένο Βασίλειο βρίθει από ιστορίες που ενίοτε αγγίζουν την σφαίρα του παραμυθιού. Μερικές από αυτές είναι τόσο αλλοπρόσαλλες, έτσι ώστε μεταφέρονται από γενιά σε γενιά και παραμένουν αθάνατες στη μνήμη. Αυτό συνέβη την Πρωτοχρονιά του 1940, στο τοπικό ματς μεταξύ της Χιμπέρνιαν με την Χαρτς.

Μία αναμέτρηση εν μέσω πυκνής ομίχλης και ένας σχολιαστής ραδιοφώνου που δεν έβλεπε, αλλά έβαλε όλη του τη μαεστρία μεταδίδοντας σαν να μην συνέβαινε τίποτα, συνθέτουν το σκηνικό. Βέβαια, η φαντασία υποκατέστησε την... όραση για έναν πολύ συγκεκριμένο λόγο στην περίπτωση αυτή.

Παρά το γεγονός ότι η Μεγάλη Βρετανία εισήλθε επίσημα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο τον Σεπτέμβριο του 1939, τέσσερις δηλαδή μήνες πριν, η ζωή έπρεπε να συνεχιστεί και ο κόσμος να βρει μία διέξοδο αποσυμπίεσης από τις συνθήκες του πολέμου. Έτσι, στο Εδιμβούργο εκείνη την ημέρα η ανεπίσημη αυτή αναμέτρηση διεξήχθη κανονικά. Το BBC μάλιστα αποφάσισε να τη μεταδώσει ραδιοφωνικά θέλοντας να «γλυκάνει» τους Βρετανούς στρατιώτες που υπηρετούσαν μακριά από την πατρίδα τους. Και κάπου εδώ, τα πράγματα περιπλέκονται.

Το πέπλο ομίχλης που σκέπαζε την πρωτεύουσα της Σκωτίας περιόριζε την ορατότητα σε απόσταση μόλις τριών μέτρων! Η δυσκολία στην πραγματοποίηση πολλών άλλων πραγμάτων ήταν φανερή, πόσω μάλλον στο να παιχτεί ποδόσφαιρο. Η εντολή ωστόσο ήταν ξεκάθαρη. Δεδομένου ότι και οι Ναζί θα μπορούσαν να πιάσουν τη συχνότητα και προκειμένου να μην πληροφορηθούν τις καιρικές συνθήκες του Εδιμβούργου -πάντα υπό το πρίσμα μίας επίθεσης- το ματς έπρεπε να γίνει.

#Onthisday in 1940 the Edinburgh derby Hearts-Hibs was played, but nobody saw it because of the fog. In order to prevent the Nazis from knowing the British weather, BBC speaker Bob Kigsley fabricated the whole commentary, without mentioning the fog. Did he save the city? pic.twitter.com/MA8uPercJO
— Football Makes History (@MakesFootball) January 1, 2021

Έτσι κι έγινε, σε ένα γήπεδο που όχι μόνο οι περίπου 14.000 οπαδοί δεν έβλεπαν τι γινόταν, αλλά καλά-καλά οι παίκτες δεν μπορούσαν να δουν την μπάλα! Σίγουρα κανείς δεν θα θυμάται πώς η αναμέτρηση έληξε 6-5 υπέρ της φιλοξενούμενης Χαρτς, ούτε καν οι ίδιοι οι ποδοσφαιριστές. Χωρίς κανείς, πέραν από τους σκόρερ, να μην έχει εικόνα των γκολ, το σκορ στο ημίχρονο ήταν 3-2 υπέρ της Χιμπέρνιαν. Ή τουλάχιστον έτσι ήταν, μέχρι που ο διαιτητής αντιλήφθηκε ότι είχε σφυρίξει στο 43' και επανέφερε τους παίκτες στο γήπεδο. Πάνω στην αναμπουμπούλα που προκλήθηκε, η Χαρτς κατάφερε να βάλει δύο γκολ προηγούμενη αυτή με 4-3!

Ίσως ακόμη πιο δύσκολο ήταν το έργο του σχολιαστή του BBC, Μπομπ Κίνγκσλεϊ που αναγκάστηκε να επινοήσει τη δράση! Χωρίς να αναφέρει την ομίχλη στην μετάδοσή του, φαντάστηκε πως έβλεπε το ματς να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια του, ενώ στην πραγματικότητα έβλεπε... φαντάσματα να χορεύουν μέσα στην ομίχλη. Βασισμένος στη βουή του επίσης «τυφλού» κοινού, έβγαζε τα δικά του συμπεράσματα για το τι συνέβαινε διανθίζοντας με φανταχτερές ντρίμπλες και εντυπωσιακά γκολ την αφήγηση! Μάλιστα, 15 λεπτά μετά τη λήξη του αγώνα, εκείνος συνέχιζε να εφευρίσκει φάσεις, χωρίς να γνωρίζει ότι είχε τελειώσει.

Κάτι που δεν έπεσε ούτε στην αντίληψη του αριστερού εξτρέμ της Χαρτς, Τζον Ντόναλντσον, που αναζητούνταν από τους συμπαίκτες του στα αποδυτήρια για να γιορτάσουν τη νίκη. Εκείνος περίμενε ακόμη για μία πάσα ελπίζοντας ότι η μπάλα θα ξεπρόβαλε κάποια στιγμή από το πουθενά.

Όσοι οπαδοί των δύο ομάδων βρεθούν σήμερα στο «Easter Road» ελπίζουν σε έναν αγώνα-θρίλερ, αν και δύσκολα θα γίνουν μάρτυρες σε κάτι τόσο παράξενο όσο τα γεγονότα εκείνης της Πρωτοχρονιάς. Τότε που το Fantasy Football συστήθηκε... ανεπίσημα.