ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

Derby Stories: Ερυθρός Αστέρας - Παρτίζαν, ένα Βαλκανικό «κοκτέιλ» φλόγας, καπνού και ξύλου

Večiti derbi. Ερυθρός Αστέρας εναντίον Παρτίζαν, στην τοποθεσία Βελιγράδι. Εκεί όπου τα κτήρια και οι τοίχοι τους διηγούνται ιστορίες πολέμου όχι και τόσο μακρινές. Εκεί όπου σε κάθε στενό κάποιο γκράφιτι θυμίζει σε κατοίκους και τουρίστες ότι σε αυτή την πόλη υπάρχει μία έχθρα άσβεστη, μία μονομαχία μέχρι τελικής πτώσεως σε δύο γήπεδα που θυμίζουν πάντα αρένα, εντός και εκτός αγωνιστικού χώρου.

Ένα τσιγάρο δρόμος -κυριολεκτικά- χωρίζει το «Rajko Mitic Stadium» από το «Partizan Stadium», τις έδρες που γεμίζουν με τις ιαχές των πιστών οπαδών τους ειδικά όταν έρχονται αντιμέτωπες. Κάθε αγώνας είναι ένας «πόλεμος», όπου κάθε νίκη σηματοδοτεί έναν θρίαμβο και κάθε ήττα αφήνει ένα βαθύ σημάδι.

Το αιώνιο ντέρμπι του Βελιγραδίου είναι ένα κομμάτι της ιστορίας αυτής της πόλης που δεν μένει μέσα σε ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο ή στο παρκέ της «Belgrade Arena», αλλά δίνει πνοή στην απλή καθημερινότητα των ανθρώπων που όπως… επιτάσσει το ταπεραμέντο των Βαλκανίων το βιώνουν με όλο τους το είναι.

Το Derby Stories σάς προσκαλεί να πάρετε τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας, καθώς άλλο ένα Večiti derbi πλησιάζει (22/02, 17:00), η ατμόσφαιρα στο Βελιγράδι «βράζει» επικίνδυνα και οι παίκτες θα καταθέσουν την ψυχή τους για να ικανοποιηθεί η δίψα των ανυπόμονων φιλάθλων.

Το... κομμένο Βελιγράδι και τα «αστέρια» του Πέτροβιτς

Το Ερυθρός Αστέρας – Παρτίζαν δεν είναι απλώς το ντέρμπι του Βελιγραδίου. Είναι η αντιπαλότητα που χωρίζει -και ενώνει- όλη τη χώρα. Πολλά από τα νεογέννητα μωρά που στην πρωτεύουσα της Σερβίας, αλλά και όχι μόνο, λαμβάνουν για πρώτο δώρο κάτι σχετικό με τη μία από τις δύο ομάδες. Των οποίων η κόντρα δεν περιορίζεται φυσικά μόνο στο ποδόσφαιρο, αλλά σε όλα τα αθλήματα που έρχονται αντιμέτωποι οι δύο σύλλογοι.

Των οποίων η ίδρυση χρονολογείται στη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945. Όταν οι ηγέτες του κομμουνιστικού κόμματος της τότε Γιουγκοσλαβίας ζήτησαν από την Χάιντουκ Σπλιτ να γίνει η ομάδα του στρατού στο Βελιγράδι, η απάντηση που πήραν ήταν αρνητική και κάπως έτσι τη… θέση της πήρε η Παρτίζαν. Ο Ερυθρός Αστέρας σχηματίστηκε από μέλη της κομμουνιστικής νεολαίας της χώρας, με τις δύο ομάδες να συνιστούν το Big-4 της Γιουγκοσλαβίας μαζί με την Ντινάμο Ζάγκρεμπ και την Χάιντουκ Σπλιτ.

Μπορεί ο βομβαρδισμός του Βελιγραδίου από τις αεροπορικές επιδρομές του ΝΑΤΟ (το 1999) να έφερε τις δύο ομάδες πιο κοντά, καθώς στη Σερβία επικρατούσε η αίσθηση της εθνικής ταυτότητας, όμως η σύγκλιση αυτή ήταν προσωρινή. Μάλιστα, λόγω της γενικευμένης αστάθειας που επικρατούσε στη χώρα, η έχθρα μεταξύ τους έγινε ακόμη πιο βίαιη, ριζωμένη καθώς ήταν βαθιά σε αθλητικό και κοινωνικό επίπεδο.

Μερικά χρόνια πριν, ο Ερυθρός Αστέρας πέτυχε το μεγαλύτερο επίτευγμα στην ιστορία του, δίνοντας έναν πολύ καλό λόγο για κομπορρημοσύνη, αλλά και πικάρισμα στον άσπονδο αντίπαλο. Το 1991, όταν η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας βρισκόταν προ των πυλών, η υπερταλαντούχα ομάδα του Λιούμπκο Πέτροβιτς, που αποτελούνταν μεταξύ άλλων από τους Σίνισα Μιχαΐλοβιτς, Ρόμπερτ Προσινέτσκι, Ντάρκο Πάντσεφ και Στέφαν Στογιάνοβιτς, κατέκτησε το Κύπελλο Πρωταθλητριών επικρατώντας της Μαρσέιγ στα πέναλτι (5-3) στο Μπάρι της Ιταλίας. Τρόπαιο που μνημονεύεται με περίσσιο καμάρι στις τάξεις των οπαδών της ομάδας.

Οι «Ήρωες», οι… νεκροθάφτες και το μποϊκοτάζ των ultras

Σώμα κα ψυχή συνδέονται, το ένα χρειάζεται το άλλο στο ταξίδι της ζωής. Δύο έννοιες αναπόσπαστες και αν μιλήσουμε με όρους ποδοσφαιρικούς, η ψυχή των δύο «γιγάντων» του Βελιγραδίου δεν είναι άλλη από την βάση των οπαδών τους.

Από τη μία, οι ultras του Ερυθρού Αστέρα, οι Delije («Ήρωες») που αντιπροσωπεύουν το γενναίο, θαρραλέο και σκληρό πνεύμα της ομάδας τους και σχηματίστηκαν το 1989 από την ένωση διάσπαρτων σκληροπυρηνικών. Από την άλλη, οι Grobari («Νεκροθάφτες») που οφείλουν το… αποκρουστικό ψευδώνυμο στην ορθόδοξη εκκλησία του Αρχάγγελου Γαβριήλ και του νεκροταφείου που υπάρχει κοντά στο γήπεδο της Παρτίζαν.

Επίσημα δημιουργήθηκαν το 1970 και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80 -δεκαετία αύξησης του χουλιγκανισμού γενικότερα στην Ευρώπη- κουβαλούσαν πλέον μόνιμα στο γήπεδο φωτοβολίδες, πανό και σημαίες. Η υπέρμετρη αγάπη προς την ομάδα τούς έκανε κάποτε να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, όταν είδαν την Παρτίζαν να παραπαίει αγωνιστικά και τους ισχυρούς να σκέφτονται μόνο τις τσέπες τους.

Αυτό συνέβη το 2005, όταν ο σύλλογος αποκλείστηκε πρόωρα από Ευρώπη και Κύπελλο, με τους Grobari να κηρύττουν πλήρες μποϊκοτάζ σε όλα τα ματς. Με συνεχείς πορείες και συγκεντρώσεις κατηγορούσαν δημοσίως για μηχανορραφίες τους τότε αθλητικό διευθυντή, Νέναντ Μπιέκοβιτς, και γενικό γραμματέα, Ζάρκο Ζέσεβιτς, οι οποίοι έπλητταν οικονομικά και αγωνιστικά την ομάδα. Μάλιστα, οι Grobari απείχαν και στα δύο ντέρμπι με τον αιώνιο αντίπαλο εκείνη τη σεζόν! Τελικά, οι διαδοχικές διαμαρτυρίες έπιασαν τόπο δύο χρόνια αργότερα, όταν ο Μπιέκοβιτς και ο Ζέσεβιτς παραιτήθηκαν και οι Grobari επέστρεψαν στο… πόστο τους, στο πέταλο, στο πλευρό της αγαπημένης τους Παρτίζαν.

Μαχαιρώματα, ρουκέτες, τραμπουκισμός συνώνυμα του φανατισμού

Όσοι το έχουν ζήσει από κοντά, μιλούν για την πιο δυνατή ποδοσφαιρική εμπειρία που βίωσαν, για το πιο άγριο και έντονο ντέρμπι στο οποίο παρευρέθηκαν. Δεν χωρά αμφιβολία ότι είναι ένα από τα πιο βίαια, με τις εικόνες πριν, αλλά κυρίως κατά τη διάρκεια του αγώνα να θυμίζουν εμπόλεμη ζώνη.

Η αστυνομία βρίσκεται στο πόδι με εξάρτυση… Robocop, αφού σχεδόν πάντα χρειάζεται να επέμβει για να κρατήσει για ισορροπία προτού η κατάσταση ξεφύγει. Γιατί, δυστυχώς, αυτό έχει συμβεί πάμπολλες φορές και ενίοτε κάποιοι το πλήρωσαν με τίμημα την ίδια τους τη ζωή.

Το 1999, ο 17χρονος οπαδός του Ερυθρού Αστέρα, Αλεξάνταρ Ράντοβιτς, έπεσε νεκρός δεχόμενος ρουκέτα που εκτοξεύθηκε από τις κερκίδες της Παρτίζαν, ενώ το 2006 ο 17χρονος Αλεξάνταρ Πάνιτς μαχαιρώθηκε μέχρι θανάτου κατά τη διάρκεια συμπλοκών μεταξύ οπαδών και δύο ομάδων, οι οποίοι είχαν δώσει ραντεβού θανάτου.

Δεν είναι λίγες οι φορές που ο φανατισμός μερικών επιδιώκει απλώς την εκτόνωση, με τους αστυνομικούς να είναι ο εύκολος… στόχος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό του 2015, όταν το ματς καθυστέρησε για 45 λεπτά, με τον κόσμο να πετάει καθίσματα και φωτοβολίδες προς την πλευρά των αστυνομικών.

Άλλοτε πάλι, το μένος ξεσπά σε «στόχους»… ποδοσφαιρικούς, όταν η ταπείνωση μιας ντροπιαστικής ήττας από τον αιώνιο εχθρό δεν έχει άλλον υπαίτιο έξω από τις τέσσερις γραμμές του γηπέδου. Ο πρώην προπονητής της Παρτίζαν, Αλεξάνταρ Στανόγεβιτς, το γνωρίζει πολύ καλό αυτό.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Ερυθρός Αστέρας επιβλήθηκε με 4-0 της Παρτίζαν, με τους οργισμένους οπαδούς των ηττημένων να τα κάνουν γυαλιά-καρφιά στα αποδυτήρια της ομάδας ξεσπώντας στον Στανόγιεβιτς που εμφανίστηκε αργότερα στη συνέντευξη Τύπου με εμφανή τραύματα σε κεφάλι και μύτη!

Partizan manager Aleksandar Stanojevic with bruises on his face after Partizan fans were throwing objects & trashed the dressing room after the 4-0 loss to Crvena zvezda in the Belgrade Derby.

Pathetic stuff. They should have done that to the people who are actually in… pic.twitter.com/PBAdhDa5CC
— Serbian Football (@SerbianFooty) September 23, 2024

Σήμα κατατεθέν των αναμετρήσεων μεταξύ των δύο ομάδων δεν είναι άλλο από την εκρηκτική ατμόσφαιρα που δημιουργούν οι οπαδοί τους, δείχνοντας ακόμη και στον πιο άσχετο από ποδόσφαιρο τι εστί το ντέρμπι του Βελιγραδίου. Ενός από τα πιο επικίνδυνα και... καυτά παιχνίδια τον κόσμο!