Εγκλήματα στη Γάζα: Απονομή δικαιοσύνης... 12%
Σύμφωνα με την Action on Armed Violence (AOAV), το 88% των υποθέσεων που συνδέονται με θανάτους και τραυματισμούς Παλαιστινίων αμάχων, είτε μπήκαν στο αρχείο χωρίς διώξεις, είτε παραμένουν ανοιχτές χωρίς να έχει προκύψει κάποιο αποτέλεσμα.
Υποθέσεις στο συρτάρι...
Η οργάνωση AOAV εντόπισε συνολικά 52 περιστατικά από τον Οκτώβριο του 2023 έως τον Ιούνιο του 2025, μέσα από διεθνή ειδησεογραφικά μέσα, όπου ο ισραηλινός στρατός είχε δηλώσει ότι επρόκειτο να διεξάγει ή ήδη διεξήγαγε έρευνες. Αυτές οι υποθέσεις σχετίζονται με 1.303 θανάτους και 1.880 τραυματισμούς.
Μεταξύ των περιστατικών που ακόμα διερευνώνται περιλαμβάνεται ο θάνατος τουλάχιστον 112 Παλαιστινίων που περίμεναν σε ουρά διανομής αλευριού στη Γάζα τον Φεβρουάριο του 2024, όπως και η αεροπορική επιδρομή σε καταυλισμό στη Ράφα που οδήγησε στο θάνατο 45 ανθρώπων τον Μάιο του ίδιου έτους.
Άλλο ένα περιστατικό αφορά την επίθεση εναντίον πολιτών που μετέβαιναν σε σημείο διανομής τροφίμων στη Ράφα την 1η Ιουνίου, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 31 Παλαιστίνιοι. Το Ισραήλ αρχικά έκανε λόγο για «ψευδείς ισχυρισμούς», αλλά οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (IDF) δήλωσαν στον Guardian ότι η υπόθεση «παραμένει υπό εξέταση».
«Συστηματικής ατιμωρησία»
Οι αναλυτές της AOAV, Ίαν Όβερτον και Λουκάς Τσαντζούρης, τόνισαν ότι οι καθυστερήσεις και η έλλειψη διαφάνειας υποδεικνύουν μια τάση «συστηματικής ατιμωρησίας», ιδίως σε υποθέσεις που αφορούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι IDF, από την πλευρά τους, υποστηρίζουν ότι οι εσωτερικοί τους μηχανισμοί συμμορφώνονται με το ισραηλινό και διεθνές δίκαιο. Το υπάρχον σύστημα περιλαμβάνει ποινικές έρευνες από τη στρατιωτική αστυνομία και αξιολογήσεις γεγονότων (Fact-Finding Assessments - FFA) που πραγματοποιούνται από ανεξάρτητη ομάδα εντός του γενικού επιτελείου.
Ωστόσο, σύμφωνα με την AOAV, η συντριπτική πλειονότητα των ερευνών είτε δεν έχουν καταλήξει πουθενά είτε έχουν ήδη κλείσει χωρίς να εντοπιστεί υπαιτιότητα.
Μόνο μία υπόθεση είχε καταδικαστικό αποτέλεσμα: τον Φεβρουάριο του 2025, ένας έφεδρος στρατιώτης καταδικάστηκε σε επτά μήνες φυλάκισης για σωματική κακοποίηση δεμένων Παλαιστινίων κρατουμένων στο κέντρο κράτησης Σντε Τέιμαν.
Πέντε ακόμη υποθέσεις κατέληξαν σε πειθαρχικά μέτρα, ανάμεσά τους και η αεροπορική επιδρομή που στοίχισε τη ζωή σε επτά εργαζόμενους της ανθρωπιστικής οργάνωσης World Central Kitchen. Οι IDF παραδέχθηκαν τότε «βαρύ επιχειρησιακό λάθος» λόγω λανθασμένης αναγνώρισης, ενώ δύο ανώτεροι αξιωματικοί απομακρύνθηκαν από τις θέσεις τους.
Το 88% στο αρχείο...
Οι υπόλοιπες 46 περιπτώσεις – περίπου το 88% του συνόλου – είτε μπήκαν στο αρχείο (7), είτε παραμένουν «υπό εξέταση» χωρίς απτά αποτελέσματα (39), ανάμεσά τους και πρόσφατοι θάνατοι αμάχων σε σημεία διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας.
Οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις επανέλαβαν ότι οποιαδήποτε καταγγελία εξετάζεται ανεξαρτήτως πηγής και ότι σε αρκετές περιπτώσεις έχει διαταχθεί ποινική διερεύνηση από τη στρατιωτική αστυνομία. Υποθέσεις που κρίνονται σοβαρές διαβιβάζονται στο FFA για εκτίμηση πιθανής εγκληματικής συμπεριφοράς.
Ωστόσο, οργανώσεις όπως η Yesh Din καταγγέλλουν ότι οι διαδικασίες FFA σπάνια οδηγούν σε διώξεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι μόλις μία δίωξη έχει προκύψει από 664 έρευνες των προηγούμενων ετών, που αφορούσαν τις επιχειρήσεις στη Γάζα το 2014, 2018-2019 και 2021.
Τον Αύγουστο του 2024, οι IDF ανακοίνωσαν ότι είχαν καταγράψει χιλιάδες περιστατικά σχετικά με τον τρέχοντα πόλεμο στη Γάζα. Μέχρι στιγμής, το γραφείο του στρατιωτικού εισαγγελέα έχει ξεκινήσει 74 ποινικές έρευνες, εκ των οποίων οι 52 αφορούν θανάτους ή βασανισμούς κρατουμένων, 13 καταγγελίες για κλοπές και άλλες 6 περιπτώσεις υποτιθέμενης κατάχρησης στρατιωτικής ισχύος.
Η AOAV, από την πλευρά της, επισημαίνει ότι ο αριθμός των ερευνών που δηλώνονται επίσημα απέχει σημαντικά από την πραγματικότητα στο πεδίο και ζητά ανεξάρτητο διεθνή έλεγχο για την αξιοπιστία της απονομής δικαιοσύνης στις εμπόλεμες ζώνες.
