Αιμομιξία: Οι σοβαρές βλάβες που προκαλεί στο ανθρώπινο σώμα και τα ιστορικά παραδείγματα (vid)
Στη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτισμών του κόσμου, η αιμομιξία, η γέννηση δηλαδή των παιδιών μεταξύ δύο στενών συγγενών, αποτελεί θεμελιώδες ταμπού. Η αλήθεια είναι ότι η αιμομιξία και η ενδογαμία ιστορικά έχουν συμβεί σε ολόκληρο τον κόσμο και μάλιστα με τρόπους που θα θεωρούνταν εξαιρετικά προβληματικοί στις περισσότερες κοινωνίες σήμερα.
Από τους Φαραώ της Αρχαίας Αιγύπτου έως την αριστοκρατία της Ευρώπης, ισχυρές οικογένειες, ιδιαίτερα οι μοναρχίες, χρησιμοποίησαν την αιμομιξία για να διατηρήσουν την εξουσία και τον πλούτο μέσα στις οικογενειακές γραμμές. Γάμοι μεταξύ ετεροθαλών αδερφών επιτρέπονταν στην Αρχαία Αθήνα και τη Σπάρτη, ενώ ο γάμος μεταξύ ξαδέρφων ήταν συνηθισμένος σε πολλές περιόδους. Σε πρόσφατη γενετική μελέτη βρέθηκε ότι περίπου 1 στους 3.600 Ευρωπαίους που γεννήθηκαν μεταξύ 1938 και 1967 ήταν αποτέλεσμα αιμομιξίας πρώτου ή δευτέρου βαθμού.
Οι βασικές επιπτώσεις της αιμομιξίας
Έλλειψη γενετικής ποικιλομορφίας
Ο βασικός λόγος που η αιμομιξία είναι επικίνδυνη είναι ότι οδηγεί σε έλλειψη ποικιλίας γονιδίων. Όπως όλα τα ζώα, έτσι και οι άνθρωποι κληρονομούν διαφορετικά «σετ» γονιδίων από κάθε γονέα. Στις περιπτώσεις αιμομιξίας, όπου οι γονείς φέρουν ήδη πολλά ίδια γονίδια, αυξάνεται ο κίνδυνος ομοζυγωτίας, δηλαδή της κληρονόμησης δύο ίδιων σετ γονιδίων με τα ίδια χαρακτηριστικά. Αυτό σημαίνει ότι τα υπολειπόμενα γονίδια, όπως εκείνα που θεωρείται ότι ευθύνονται για τα γαλάζια μάτια, είναι πιο πιθανό να εκφραστούν στους απογόνους. Όμως το ίδιο ισχύει και για πολλές ασθένειες και παθήσεις που μειώνουν την ποιότητα ζωής, οι οποίες επίσης είναι συχνά υπολειπόμενες.
Η αιμομιξία συχνά οδηγεί σε «κατάθλιψη αιμομιξίας» (inbreeding depression), που σημαίνει μειωμένη «καταλληλότητα» στους απογόνους, σύμφωνα με την Εθνική Βιβλιοθήκη Ιατρικής. Η κατάσταση αυτή μειώνει τα ποσοστά επιβίωσης και επηρεάζει επίσης τη γονιμότητα, ένα φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί σε μεγάλο εύρος ζωικών ειδών.
Σύνδρομο Wolcott-Rallison
Μία κατά τα άλλα σπάνια πάθηση που γίνεται πολύ πιο συχνή σε περιπτώσεις αιμομιξίας είναι ο γενετικός διαβήτης, που προκαλείται από μια γενετική διαταραχή γνωστή ως Σύνδρομο Wolcott-Rallison, το οποίο οφείλεται σε μετάλλαξη γονιδίου. Το σύνδρομο επηρεάζει τους ανθρώπους από τη γέννηση, προκαλώντας την εμφάνιση μόνιμου νεογνικού διαβήτη μέσα στους πρώτους μήνες ζωής, που απαιτεί άμεση ιατρική αγωγή και διαχείριση με ινσουλίνη.
Το Σύνδρομο Wolcott-Rallison έχει κι άλλα ανησυχητικά συμπτώματα, όπως σκελετικές παραμορφώσεις που γίνονται εμφανείς όσο το παιδί μεγαλώνει. Μπορεί επίσης να προκαλέσει ανεπάρκεια οργάνων, όπως το ήπαρ, τα νεφρά, καθώς και τον μυελό των οστών. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Orphanet Journal of Rare Diseases, το σύνδρομο μπορεί συχνά να είναι θανατηφόρο, με αρκετά βρέφη που διαγνώστηκαν να πεθαίνουν μέσα σε μήνες. Στους επιζώντες, το σύνδρομο μπορεί να επηρεάσει τη γνωστική λειτουργία και να κάνει τα κόκαλα εύθραυστα και επιρρεπή σε κατάγματα.
Ένα ευρύ φάσμα ιατρικών παθήσεων
Το Σύνδρομο Wolcott-Rallison δεν είναι η μόνη πιθανή συνέπεια της αιμομιξίας. Μια μελέτη που έγινε στη Γαλλία και δημοσιεύτηκε το 1977 βρήκε ότι ασθενείς με κυστική ίνωση ήταν πιο πιθανό να είχαν γονείς που ήταν συγγενείς εξ αίματος, όπως ξαδέρφια. Ενώ το 0,2% του πληθυσμού της χώρας ήταν αποτέλεσμα σεξουαλικής ένωσης πρώτων ξαδέλφων, το ποσοστό αυτό βρέθηκε να είναι 1,4% στους ασθενείς με κυστική ίνωση.
Τα ποσοστά ήταν ακόμη υψηλότερα για:
- Μυϊκή ατροφία σπονδυλικής στήλης (4,5%)
- Αλφισμό (5%)
- Νεφρονοφθίση (5,6%)
- Κυστίνωση (7,1%)
- Αχρωματοψία (12,5%)
Μια άλλη μελέτη αποκάλυψε ότι η αιμομιξία εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στους γονείς ατόμων που πάσχουν από σχιζοφρένεια, επιδεινώνοντας την κληρονομικότητα της πάθησης. Η αιμομιξία έχει επίσης συνδεθεί με πολλές άλλες εξουθενωτικές παθήσεις και αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης όρασης έως και τύφλωσης, καθώς και κώφωσης, η οποία εντοπίστηκε ως αποτέλεσμα περιορισμένης γενετικής δεξαμενής σε διάρκεια 30 ετών στο χωριό Dadhkai, στην Ινδία.
Οι επιπτώσεις της αιμομιξίας σε βασιλικές οικογένειες
Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα στην ιστορία για το πώς η επιλεκτική αιμομιξία με στόχο τη διατήρηση της κυριαρχίας, της εξουσίας και του κύρους, κατέληξε να στοιχειώσει τις βασιλικές οικογένειες που την εφάρμοσαν. Ίσως ο πιο διάσημος Φαραώ της Αρχαίας Αιγύπτου ήταν ο Τουταγχαμών, του οποίου ο τάφος ανασκάφηκε το 1922. Για πολλά χρόνια, οι αιγυπτιολόγοι και οι επιστήμονες που μελετούσαν τα μουμιοποιημένα λείψανά του προσπαθούσαν να αποκαλύψουν την αιτία θανάτου του.
Ο Τουταγχαμών ήταν μόλις 17 ετών όταν πέθανε, και ένας εμφανής τραυματισμός στο πίσω μέρος του κεφαλιού οδήγησε σε θεωρίες ότι είχε πέσει από το άρμα του ή ότι είχε δολοφονηθεί. Όμως λιγότερο γνωστό είναι πόσο άρρωστος ήταν κατά τη διάρκεια της ζωής του, αποτέλεσμα γενεών αιμομιξίας μεταξύ των προγόνων του. Οι ειδικοί έχουν ανακαλύψει ότι ο Φαραώ είχε ραιβοποδία και παραμορφωμένο κρανίο, συνέπεια οστικής διαταραχής.
«Δεν ήταν ιδιαίτερα ισχυρός φαραώ. Δεν οδηγούσε τα άρματα», είπε ο γενετιστής Carsten Pusch στο National Geographic, προσθέτοντας: «Η αιμομιξία δεν είναι πλεονέκτημα για τη βιολογική ή γενετική καταλληλότητα. Κανονικά η υγεία και το ανοσοποιητικό σύστημα μειώνονται και οι δυσμορφίες αυξάνονται».
Παρομοίως, η δυναστεία των Αψβούργων στην Ευρώπη, που έληξε με τον θάνατο του Καρλος Β' της Ισπανίας το 1700, είχε, ως αποτέλεσμα της αιμομιξίας, αναπτύξει με την πάροδο των γενεών ολοένα και πιο σοβαρές προσωπικές δυσμορφίες, γνωστές ως «σιαγόνα των Αψβούργων», καθώς και νοητικές αναπηρίες.
