Ημι-αυτόματο offside: Η νέα τεχνολογία που μπαίνει στη ζωή της Super League

• Ημι-αυτόματο offside: Πώς λειτουργεί
• Σε τι διαφέρει με το VAR
• Γιατί «ημι-αυτόματο» και όχι αυτόματο
• Σε ποιες διοργανώσεις χρησιμοποιείται
• Λίγα λόγια και για το Goal-line technology

Πέρασαν πέντε χρόνια από την ημέρα που η χρήση της τεχνολογίας έκανε την είσοδό της στο ελληνικό ποδόσφαιρο. Ήταν η αρχή της σεζόν 2019/20, έναν χρόνο μετά τη διεθνή πρεμιέρα του στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 2018, όταν το σύστημα του Video Assistant Referee τέθηκε σε εφαρμογή στη Super League. Αλλάζοντας μια για πάντα τα δεδομένα γύρω από τη διαιτησία και την εξέλιξη των αναμετρήσεων όπως τις γνωρίζαμε μέχρι πρότινος.

Τα αρχικά της εν λόγω τεχνολογίας αποτελούν πλέον, μια πενταετία αργότερα, την έννοια του ποδοσφαιρικού λεξικού που πιθανώς χρησιμοποιείται περισσότερο. Το VAR και τα νέα ήθη και έθιμά του έχουν ριζώσει για τα καλά στον κόσμο και τη χώρα μας, με τα θεμελιώδη «συν» του αλλά και τα «πλην» που επικαλούνται αρκετοί ακόμη και σήμερα.

Πλέον, το ελληνικό ποδόσφαιρο ετοιμάζεται να καλωσορίσει ακόμα μια από τις αλλαγές-τομές στον χώρο της εποπτείας του παιχνιδιού, μπαίνοντας έτσι στην ελίτ των ποδοσφαιρικών διοργανώσεων παγκοσμίως. Ο λόγος για το ημι-αυτόματο offside (Semi-automated offside), έναν μηχανισμό που εισάγεται σταδιακά σε όλα τα προηγμένα πρωταθλήματα με στόχο να εξαλείψει μερικές από τις παθογένειες του VAR, προς όφελος της μέγιστης εγκυρότητας και ταχύτητας στην εξέταση των δεκάδων περιπτώσεων offside που προκύπτουν ανά αγώνα. Από τις πιο εύκολες, ως (κυρίως) στις πιο δύσκολες.

Η νέα τεχνολογία, η οποία έρχεται «πακέτο» με το Goal-line technology και θα κοστίσει στον συνεταιρισμό κάτι παραπάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ, αναμένεται να εφαρμοστεί στα play-offs (1-4) για την ανάδειξη του πρωταθλητή και το Gazzetta έχοντας ρωτήσει διαιτητές και ψάχνοντας αναλυτικά το χρονολόγιο από την εισαγωγή της, παρουσιάζει όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε.

Να σημειωθεί πώς σε επίπεδο Λίγκας στο ΔΣ της Τετάρτης ομόφωνα αποφασίστηκε η συνέχιση της υλοποίησης του συστήματος VAR για τις επόμενες αγωνιστικές περιόδους και συναφώς η λήψη προσφορών από εταιρίες υλοποίησης αυτού, σε συνεργασία με την ΕΠΟ. Επίσης, το σώμα ενημερώθηκε για την πορεία των προετοιμασιών για την υλοποίηση των τεχνολογιών Goal Line Technology και Semi Automated Offside που θα υλοποιηθούν στα Stoiximan Play offs (group 1-4), της τρέχουσας αγωνιστικής περιόδου και ενώ θα εξεταστεί το εύρος της υλοποίησής τους και στις επόμενες αγωνιστικές περιόδους. Άρα και από χρονικής πλευράς είναι το σωστό timing για να σας αναλύσουμε όλα όσα πρέπει να ξέρετε.

Ημι-αυτόματο offside: Πώς λειτουργεί

Η ημιαυτόματη τεχνολογία οφσάιντ είναι ένα εργαλείο υποστήριξης που αυτοματοποιεί βασικά στοιχεία της διαδικασίας λήψης αποφάσεων οφσάιντ για τον βοηθό διαιτητή βίντεο (VAR). Είναι ένα σύστημα που καταγράφει τις κινήσεις των ποδοσφαιριστών και της μπάλας μέσα από τις δεκάδες κάμερες που υπάρχουν στο γήπεδο και ουσιαστικά μειώνει το χρόνο της απόφασης, διότι αυτόματα καταγράφονται το σημείο επαφής της μεταβίβασης της μπάλας, το σωστό frame, δηλαδή, όπως και τα τελευταία σημεία προς την εστία των ποδοσφαιριστών που συμμετέχουν (αμυντικού, επιθετικού). Μόλις ελεγχθεί και εγκριθεί από το VAR το αποτέλεσμα της ημι-αυτοματοποιημένης τεχνολογίας οφσάιντ, θα δημιουργηθεί αυτόματα μια τρισδιάστατη εικόνα απόφασης η οποία θα κοινοποιηθεί μέσω του επίσημου φορέα μετάδοσης.

Η νέα τεχνολογία χρησιμοποιεί τουλάχιστον 12 κάμερες παρακολούθησης (με ρυθμό ανανέωσης 100 καρέ το δευτερόλεπτο) οι οποίες τοποθετούνται κάτω από την οροφή γηπέδου και καταγράφουν τόσο την κίνηση της μπάλας όσο και τον κάθε ποδοσφαιριστή σε 29 διαφορετικά σημεία του σώματός του, συμπεριλαμβανομένων όλων των άκρων που αν είναι εκτεθειμένα στοιχειοθετούν παράβαση.

Συνδυάζοντας την καταγραφή της θέσης του παίκτη και της μπάλας και με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, η νέα τεχνολογία παρέχει αυτοματοποιημένες ειδοποιήσεις στην αίθουσα του VAR όταν ένας παίκτης λαμβάνει την μπάλα από συμπαίκτη του και βρίσκεται σε θέση offside.

Ο μηχανισμός προσφέρει αυτόματα τόσο το σημείο της τελευταίας επαφής από τον ποδοσφαιριστή, όσο και τη γραμμή που υποδεικνύει τον συμπαίκτη του σε θέση οφσάιντ. Αυτό που έχει να κάνει ο VAR είναι να επικυρώσει τα προτεινόμενα καρέ και να ειδοποιήσει τον διαιτητή για την απόφαση, διαδικασία που παίρνει πολύ λιγότερο χρόνο από την παραδοσιακή εξέταση της φάσης.

Μετά την επιβεβαίωση της απόφασης, το τελευταίο στάδιο είναι η δημιουργία της τρισδιάστατης απεικόνισης, που εμφανίζεται και στους τηλεοπτικούς δέκτες κατά τη διάρκεια της μετάδοσης ενημερώνοντας τους τηλεθεατές για την εγκυρότητα της απόφασης. Στο 3D αυτό πλάνο απεικονίζεται η γραμμή του offside με έναν διαφανή «τοίχο» κατά μήκους της, τον οποίο «σπάει» το μέρος του σώματος του παίκτη που είναι εκτεθειμένο για να γίνεται ευδιάκριτη η παράβαση σε όλους.

Σε τι διαφέρει με το VAR

Τα δύο σημαντικότερα «ατού» της νέας τεχνολογίας είναι δύο: η εξάλειψη της υποκειμενικότητας στον μέγιστο δυνατό βαθμό και η μείωση του χρόνου εξέτασης των φάσεων.

Ο μηχανισμός του ημι-αυτόματου οφσάιντ αφαιρεί από τον VAR το «βαρίδι» του να εντοπίσει χειροκίνητα στην οθόνη τα απαραίτητα σημεία μιας παράβασης οφσάιντ (το καρέ εκκίνησης και η γραμμή), πράγμα που βοηθά συνδυαστικά στα παραπάνω: αφενός εγγυάται πως δεν πρόκειται να επιλεχθεί λάθος σημείο από τον διαιτητή κι αφετέρου, εξοικονομείται χρόνος συγκριτικά με την παραδοσιακή εξέταση της φάσης.

Σύμφωνα με τη FIFA, η εξέταση του οφσάιντ με το ημι-αυτόματο σύστημα είναι 30 δευτερόλεπτα πιο γρήγορη, με μέσο όρο απόκρισης τα 40 δευτερόλεπτα. Μέχρι πρότινος η εν λόγω διαδικασία ξεπερνούσε το ένα λεπτό, αν και στην πράξη έχει αποδειχθεί αρκετές φορές ότι η διάρκεια του check μπορεί και πάλι να φτάσει τα ίδια επίπεδα, κυρίως σε σύνθετες φάσεις που λαμβάνονται υπόψιν παραπάνω παράμετροι.

Στο τεχνικό σκέλος, διαφορά εντοπίζεται και στον ρυθμό ανανέωσης που παρέχουν οι κάμερες της νέας τεχνολογίας (100 καρέ το δευτερόλεπτο), διπλάσιος από αυτόν που έχουν οι κανονικές κάμερες της μετάδοσης βάσει των οποίων εξέταζαν τις φάσεις μέχρι τώρα οι VAR και AVAR.

Γιατί «ημι-αυτόματο» και όχι αυτόματο

Η ερώτηση του... εκατομμυρίου. Απλούστατα, γιατί εξακολουθεί να υπάρχει το στοιχείο του ανθρώπινου παράγοντα. Η τεχνολογία υπεισέρχεται ως εργαλείο να υποδείξει με αυτοματοποιημένη διαδικασία και σε πραγματικό χρόνο την εκάστοτε παράβαση, ορίζοντας το σημείο μεταβίβασης της μπάλας, αλλά και τα τελευταία σημεία προς την εστία, τη θέση δηλαδή επιθετικού και αμυντικού. Ωστόσο, και πάλι θα πρέπει να γίνει έλεγχος από τον VAR αν αυτά τα σημεία που επέλεξε το σύστημα είναι σωστά: αν το αρχικό καρέ είναι το σωστό, αν έχει εντοπιστεί το σωστό μέρος του σώματος του επιτιθέμενου, αν έχει τοποθετηθεί σωστά η γραμμή, κλπ. Επίσης ο διαιτητής γηπέδου κάποιες φορές θα πρέπει να αποφασίσει αν υπάρχει ενεργή συμμετοχή στο παιχνίδι του παίκτη που βρίσκεται οφσάιντ.

Αν ο VAR διαπιστώσει πως η ένδειξη της τεχνολογίας είναι εσφαλμένη, τότε επιστρέφει στις... εργοστασιακές ρυθμίσεις και εφαρμόζει το καθιερωμένο πρωτόκολλο που ακολουθείται μέχρι σήμερα.

Αυτό που παραμένει ίδιο με το σύστημα του VAR και εναποτίθεται επίσης στον ανθρώπινο παράγοντα είναι οι φάσεις που αφορούν παίξιμο της μπάλας από αντίπαλο, ή τις περιπτώσεις που ένας παίκτης επηρεάζει τη φάση μακριά από την μπάλα σύμφωνα με τους κανονισμούς του offside.

Σε ποιες διοργανώσεις χρησιμοποιείται

H Super League γίνεται το νέο μέλος του κλειστού κλαμπ διοργανώσεων παγκοσμίως που διαθέτουν την τεχνολογία του ημι-αυτόματου offside. Όπως συνέβη και στην πέρίπτωση του VAR, το «ντεμπούτο» της τεχνολογίας πραγματοποιήθηκε σε Παγκόσμιο Κύπελλο, στα γήπεδα του Κατάρ το 2022. Έκτοτε, ενσωματώθηκε στο Champions League, ενώ σε επίπεδο εγχώριων Λιγκών η Serie A το εισήγαγε πρώτη από τον Ιανουάριο του 2023, μετά από ένα σοβαρό λάθος στο ματς της Γιουβέντους με τη Σαλερνιτάνα, όταν και είχε ακυρωθεί κανονικό γκολ των Μπιανκονέρι καθώς VAR και διαιτητής δεν είδαν πως υπήρξε παίκτης των αμυνόμενων κοντά στο σημαιάκι του κόρνερ.

Τη σκυτάλη των Top-5 πρωταθλημάτων πήρε η La Liga στην Ισπανία, ενώ στην Bundesliga αναμένεται να τεθεί σε ισχύ από την έναρξη της επόμενης σεζόν. Την τεχνολογία χρησιμοποιούν επίσης η τουρκική Super Lig, η Liga MX στο Μεξικό αλλά και το Copa Libertadores.

Όσο αφορά την Premier League, το αρχικό πλάνο προέβλεπε πως θα εφαρμοστεί από τη φετινή σεζόν, ωστόσο οι δοκιμές έχουν καθυστερήσει και ακόμη παραμένει άγνωστο το αν και πότε θα ξεκινήσει η εφαρμογή του.

Λίγα λόγια και για το Goal-line technology

Η GLT (goal line technology) είναι η τεχνολογία που συνεισφέρει στην εξακρίβωση αν η μπάλα έχει περάσει ολόκληρη τη γραμμή του τέρματος ή όχι. Έχει ακρίβεια χιλιοστού ενώ ταυτόχρονα οι διαιτητές διαθέτουν ρολόγια τα οποία υποδεικνύουν το αποτέλεσμα της περίπτωσης, δηλαδή αν έχει περάσει η μπάλα τη γραμμή του τέρματος ή όχι.

Πρόκειται για μια πιο διαδεδομένη τεχνολογία που εισήχθη το 2012 και την έχουμε δει σε τελικές φάσεις Μουντιάλ, Euro καθώς και σε όλες τις διασυλλογικές διοργανώσεις της UEFA (Champions League ανδρών και γυναικών, Europa League, Conference League, Σούπερ Καπ). Χρησιμοποιείται επίσης στα Top-5 πρωταθλήματα (εκτός από τη La Liga), στην ολλανδική Eredivisie, την Championship, την Bundesliga 2. καθώς και στη Saudi Pro League.