Panathinaikos 1971: Η πρώτη απόδειξη του ταλέντου των Ελλήνων ποδοσφαιριστών

• Ο ΠΟΥΣΚΑΣ ΕΦΕΡΕ ΤΗΝ ΑΛΕΓΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΟΡΑΜΑ
• ΤΑΛΕΝΤΟ, ΤΥΧΗ, ΔΙΨΑ, STARS
• H ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΕΛΙΚΟ
• ΤΟ ΠΟΥΡΟ ΤΟΥ ΚΡΟΪΦ, ΤΟ «ΑΛΛΑ» ΚΑΙ Η ΠΑΡΕΑ

Ηταν όλοι Ελληνες. Με προπονητή έναν παγκόσμιο θρύλο στα πρώτα του βήματα. Στα 44 του ο Φέρεντς Πούσκας. Σαν να αναλαμβάνει τον Ολυμπιακό σε επτά – οκτώ χρόνια από σήμερα ο… Κριστιάνο Ρονάλντο! Παρέλαβε έτοιμη ομάδα. Πρωταθλήτρια το 1969 και το 1970. Με προπονητή τον Λάκη Πετρόπουλο σε μια υπέροχη μίξη παλιών (Δομάζος, Καμάρας, Σούρπης, Οικονομόπουλος) με νέους (Γραμμός, Ελευθεράκης, Αντωνιάδης, Φυλακούρης).

Παρέλαβε μια γυμνασμένη, τακτικά προετοιμασμένη και «στρατιωτικά» πειθαρχημένη ομάδα. Ένα σύνολο με αρχές, τρομερή δίψα και άφθονο ταλέντο. Μια ομάδα που επί Πετρόπουλου έκανε καθημερινά διπλές προπονήσεις – βάρη και «κλεινόταν» στο ξενοδοχείο από την Τρίτη (!) πλην όσων είχαν άλλο επάγγελμα.

Ο ΠΟΥΣΚΑΣ ΕΦΕΡΕ ΤΗΝ ΑΛΕΓΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΟΡΑΜΑ

Ηρθε ο Πούσκας στην Ελλάδα με άλλο αέρα. Και άλλη φιλοσοφία. «Πάτησε» στο ταλέντο τους, ενθάρρυνε την ατομική πρωτοβουλία διατηρώντας όμως τη μαγιά της ομάδας. Τους όπλισε με θάρρος και το κυριότερο: τους έδωσε όραμα! Τους έκανε να πιστέψουν ότι μπορούν να «σταθούν» και στην Ευρώπη. Αφού πρωτίστως είχε πιστέψει ο ίδιος σ’ αυτόν τον στόχο.

Αλέγκρος, χιουμορίστας, μπον βιβέρ. Με τεράστια προσωπικότητα, διεθνές κύρος, τεράστια απήχηση στο παγκόσμιο ποδοσφαιρικό στερέωμα ο Πούσκας, στηρίχθηκε σχεδόν απόλυτα στο πώς είχε στηθεί εκείνος ο Παναθηναϊκός από τον Πετρόπουλο. Αλλαξε ελάχιστα, καθιέρωσε σταδιακά τον Καψή, τους έκανε να παίζουν διασκεδάζοντας και να διασκεδάζουν με όνειρα! Μπόλιασε εκείνον τον αυστηρά δομημένο από τον Πετρόπουλο Παναθηναϊκό με τη χαρά του επιθετικού ποδοσφαίρου και σταδιακά, βήμα – βήμα, με το όραμα της ευρωπαϊκής επιτυχίας.

ΤΑΛΕΝΤΟ, ΤΥΧΗ, ΔΙΨΑ, STARS

Δεν το περίμεναν, δεν το σχεδίαζαν. Προέκυψε. Όχι τυχαία. Και διόλου εύκολα: αποκλείοντας την κάτοχο του Κυπέλλου Κυπελλούχων της προηγούμενης σεζόν, την πρωταθλήτρια Αγγλίας και τον υπερόπτη-φοβισμένο Ερυθρό Αστέρα. Κατά πολλούς την καλύτερη ομάδα εκείνου του Κυπέλλου Πρωταθλητριών που αν είχε τον Ντράγκαν Τζάιτς διαθέσιμο (είχε αποβληθεί στον προημιτελικό με την Καρλ Τσάις Ιένα) θα σήκωνε και την κούπα. Ναι, ασφαλώς ήταν και τυχερός ο Παναθηναϊκός, πώς αλλιώς θα έφτανε στον τελικό;

Τι έγινε στο Λονδίνο εκείνες τις 10 μέρες, το ξέρουν μόνο οι πρωταγωνιστές. Είναι πολλοί εκείνοι που ισχυρίζονται ότι η ομάδα δεν είχε προετοιμαστεί πνευματικά και σωματικά όπως επί παραδείγματι πριν από τον προημιτελικό με την Εβερτον στο Λίβερπουλ. Αλλοι ισχυρίζονται ότι θα έπρεπε να είναι πιο τολμηρός στον τελικό. Σε κάθε περίπτωση, η ιστορία έγραψε την πιο χρυσή σελίδα του συλλόγου στο ποδόσφαιρο, η οποία θα μπορούσε να είχε επαναληφθεί το 1985, το 1996, το 2002. Ισως και πιο πρόσφατα, σ’ εκείνη τη ρεβάνς του πολυμετοχικού με τη Βιγιαρεάλ…

Οι συζητήσεις με τους παίκτες εκείνης της εποχής σε βάζουν σε ατμόσφαιρα 70’s. Χούντα, φτώχεια σε πολλούς, λίγοι οι σπουδαγμένοι, πολλοί όσοι αναζητούσαν στο ποδόσφαιρο την επιβίωση. Όχι το σταριλίκι, αλλά την «τακτοποίηση», την αναζήτηση μιας οικονομικά σταθερής ρότας στη ζωή. Και τώρα, μετά από 50 χρόνια, οι 75-80άρηδες δεν διστάζουν να αφηγηθούν τις ιστορίες. Εγιναν οι απόλυτοι stars της εποχής για τρεις μήνες. Δεν υπήρχε άλλο θέμα συζήτησης τότε! Εφημερίδες, κανάλια, όλοι, όλες ασχολούνταν με τον Παναθηναϊκό. Με τους παίκτες, τις συζύγους και τις φίλες τους, τον Πούσκας, τη Λεωφόρο, το Τριφύλλι.

H ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΕΛΙΚΟ

Τι κράτησα στο μυαλό (όσο πιο συνοπικά είναι δυνατόν) από τις συζητήσεις με τους παίκτες εκείνης της εποχής για την πορεία του Παναθηναϊκού…

- Πρώτος γύρος εναντίον της Ζενές Ες από το Λουξεμβούργο. Το πρωτάθλημα ακόμα δεν έχει αρχίσει κι αυτό ήταν πάντα σημαντικό πρόβλημα για τις ελληνικές ομάδες στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Ο Πούσκας, όμως, είχε κανονίσει σειρά καλοκαιρινών φιλικών στην Ισπανία. Για να «εξευρωπαϊστούν». Η ισοπαλία εναντίον της Ρεάλ Μαδρίτης στο κατάμεστο «Μπερναμπέου», μετά από σειρά ισοπαλιών και ηττών με άλλες ισπανικές ομάδες, κάνει τους παίκτες να πιστέψουν στον καινούριο προπονητή νωρίς – νωρίς. «Είναι υπέροχο το γήπεδο, αν δεν τους βάλετε τρία γκολ δεν αξίζετε» τους λέει ο Πούσκας πριν από την έναρξη του αγώνα. Νικούν 2-1 και στη ρεβάνς 5-0 με τέσσερα γκολ του «αλήτη του ψηλού». Νίκες αυτοπεποίθησης…

- Δεύτερος γύρος εναντίον της πρωταθλήτριας Τσεχοσλοβακίας, Σλόβαν Μπρατισλάβας, η οποία πριν από δύο χρόνια είχε κατακτήσει το Κύπελλο Κυπελλούχων και είχε τη… μισή Εθνική ομάδα στις τάξεις της. Οι φιλοξενούμενοι υποτιμούν τον Παναθηναϊκό στη Λεωφόρο και επιστρέφουν με 3-0 στην πατρίδα τους. Στη ρεβάνς πιέζουν αφόρητα, προηγούνται στο 33’, αλλά η ισοφάριση από τον Αντωνιάδη στις αρχές του β΄ημιχρόνου (52’) «καθαρίζει» την πρόκριση. Κάνει καταπληκτικό ματς ο Τάκης Οικονομόπουλος και για πρώτη φορά οι παίκτες πιστεύουν τόσο πολύ στις δυνατότητές τους. Αποκλείεται από την Ατλέτικο Μαδρίτης η πρωταθλήτρια Ιταλίας, Κάλιαρι και η πρωταθλήτρια Γερμανίας Γκλάντμπαχ από την Εβερτον.

- Προημιτελικός εναντίον της Εβερτον. Κακή κλήρωση. Ο Πούσκας προετοιμάζει την ομάδα για σκληρό και physical παιχνίδι. Ο Παναθηναϊκός το παίρνει πολύ σοβαρά, πάει στο Λίβερπουλ πολλές μέρες πριν από το πρώτο ματς. Παρακολουθούν όλοι μαζί παιχνίδι Κυπέλλου της Εβερτον, ο Πούσκας συμφωνεί με τον Σάνκλι να κάνει ο Παναθηναϊκός προπονήσεις στο «Ανφιλντ»! Την τελευταία προπόνηση παρακολουθεί ο ίδιος ο Σάνκλι ο οποίος μετά τη λήξη της μπαίνει στα αποδυτήρια, τους λέει «beat them, beat them!”. Η Εβερτον παίζει μονότερμα στο πρώτο ημίχρονο, αλλά δεν δημιουργεί πολλές ευκαιρίες και βρίσκει σε τρομερή μέρα Οικονομόπουλο, Καμάρα, Καψή, Τομαρά.

Ο Παναθηναϊκός ψάχνει τη στιγμή του και τη βρίσκει σε αντεπίθεση στο 81’ με το τρομερό σουτ του Αντωνιάδη. Στις καθυστερήσεις οι γηπεδούχοι ισοφαρίζουν με κοντινό πλασέ του Τζόνσον αφού έχει προηγηθεί επιθετικό φάουλ στον Οικονομόπουλο. Και στη ρεβάνς την… πατάνε όπως η Σλόβαν. Ερχονται με «τουπέ» για «τέσσερα γκολ» όπως έλεγε στους παίκτες του Παναθηναϊκού ο Ρόιλ μετά το τέλος του πρώτου αγώνα. Ο Παναθηναϊκός, με τον Αθανασόπουλο αντί του τιμωρημένου Ελευθεράκη κάνει καταπληκτικό τακτικά ματς, χάνει τρεις ευκαιρίες για γκολ και τελικά προκρίνεται με το 0-0, χωρίς να απειληθεί ιδιαίτερα: έχουν τρέξει όλοι σαν σκυλιά! Ο Αγιαξ αποκλείει την έξοχη τότε Σέλτικ και ο Ερυθρός Αστέρας την Καρλ Τσάις Ιένα, πρωταθλήτρια της Ανατολικής Γερμανίας.

- Ημιτελικός με τον Ερυθρό Αστέρα. Ολοι ήθελαν την Ατλέτικο Μαδρίτης στην κλήρωση. Ερυθρός Αστέρας και Αγιαξ θεωρούνταν ισάξιες ομάδες! Απουσιάζει ο μέγας Τζάιτς που έχει αποβληθεί στο ματς με τους Ανατολικογερμανούς και ο Παναθηναϊκός πάει στο Βελιγράδι 5-6 ημέρες πριν από το ματς. Στις προπονήσεις για πρώτη φορά αντιμετωπίζει εχθρικό κλίμα, στα αποδυτήρια πριν από το παιχνίδι οι Γιουγκοσλάβοι έχουν βάλει σκυλιά για… «τρομοκρατία» (εκείνης της εποχής…). Χιλιάδες Ελληνες ταξιδεύουν στο Βελιγράδι, πολλοί με τα αυτοκίνητά τους. Πολλοί δεν τα… βρίσκουν μετά τη λήξη του αγώνα, τους τα έχουν κλέψει!

Ο Παναθηναϊκός δέχεται στο α’ μέρος ένα γκολ από λάθος του Οικονομόπουλου και ένα στο οποίο η μπάλα δεν πέρασε τη γραμμή. 2-0 στο ημίχρονο, 3-0 στο 47’! Το ματς είναι πολύ πιο ισορροπημένο συγκριτικά με τα αντίστοιχα παιχνίδια εναντίον Σλόβαν και Εβερτον. Ο Καμάρας μειώνει στο 55’ και χάνει ευκαιρία για δεύτερο γκολ, το ματς τελειώνει με 4-1 σε πολεμική ατμόσφαιρα, όλοι είναι έξαλλοι με τον Αυστριακό ρέφερι Νιεμάγιερ. Την επομένη, στο αεροδρόμιο, ο Πούσκας τον βρίσκει και τον βρίζει στα γερμανικά («Schwein» – “γουρούνι”) και οι Ελευθεράκης – Δομάζος σηκώνονται, τον κλωτσούν και τον βρίζουν!

Μετά από δύο ημέρες έρχεται το μπουγιουρντί από την UEFA για τιμωρία αμφότερων από τη ρεβάνς. Πάνε στην Ελβετία ο Γιώργος Δέδες από την ΕΠΟ και ο Πούσκας. Ο Δέδες δεν καταφέρνει τίποτα. Μπαίνει ο Πούσκας στην επιτροπή και όταν βγαίνει λέει στον απεσταλμένο του «Φωτός», Μάκη Παπαζήση: «Δομάζος παίζει, Ελευθεράκης δεν παίζει». Πώς τα κατάφερε; Με το επιχείρημα ότι «Ολοι οι Ελληνες είναι έξαλλοι, το «Καραϊσκάκης» θα είναι άδειο στον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων (βγήκε ζευγάρι Τσέλσι – Ρεάλ) , θα έχετε εισπρακτική αποτυχία, θα είναι ντροπή!».

Παίζει τελικά ο Δομάζος στη ρεβάνς, όπου γίνεται χαμός από νωρίς. Με σειρήνες, με αποδοκιμασίες, με… υποδοχή στο πούλμαν των Γιουγκοσλάβων. Ο Ερυθρός Αστέρας μπαίνει και φοβισμένος και… άνετος λόγω του 4-1. Ο Πούσκας τους έχει πει «θέλουμε γκολ στα πρώτα 10 λεπτά». Ο Παναθηναϊκός προηγείται στο 1’ με τον Αντωνιάδη, αλλά το σκορ μένει εκεί στο ημίχρονο.

Ο «ψηλός» σκοράρει με την κεφαλιά της ζωής του στο 54’ και ο Καμάρας στο 63’ δίνει σκορ πρόκρισης. Οι γηπεδούχοι χάνουν ευκαιρία λίγο αργότερα για το 4-0 και στα τελευταία 20 λεπτά ο Ερυθρός Αστέρας έχει τον πλήρη έλεγχο και πιέζει. Ο Παναθηναϊκός για να προκριθεί πρέπει να κρατήσει το «μηδέν» στη Λεωφόρο. Και το κρατά: 0 γκολ σε 4 ματς.

Ο Βασίλης Κωνσταντίνου το ίδιο απόγευμα παίζει μπαράζ για την άνοδο στην Α1: Μαρούσι – Εσπερος! Και στο τέλος πανηγυρίζει διπλά και επιστρέφει μετά από μπουζούκια το πρωί στο σπίτι του. Αλλοι, όμως, δεν κατάφεραν να φτάσουν στα σπίτια τους: όπως ο Αντώνης Αντωνιάδης που έμενε στην Τσόχα και τον… περίμεναν. Βρήκε φίλο του, πήγε στο Κολωνάκι, τον ξετρύπωσαν κι εκεί. Τελικά βγήκε σαν… Πρωθυπουργός στο μπαλκόνι για να τους χαιρετήσει, μπας και αποφασίσουν να φύγουν από την πλατεία!

Τελικός με τον Αγιαξ που είχε αποκλείσει την Ατλέτικο Μαδρίτης (ήττα 1-0 στην Ισπανία και ρεβάνς 3-0 στο Αμστερνταμ). Πρώτο λάθος: αναβάλλονται τα περισσότερα από τα ματς πρωταθλήματος μετά τον ημιτελικό, μέχρι και τον τελικό για έναν μήνα. Δεύτερο λάθος: στο Λονδίνο ο Παναθηναϊκός μετατρέπεται σε ελληνικό «αξιοθέατο» και χρησιμοποιείται από το καθεστώς της Χούντας ως διαφήμιση της… προόδου.

Θυμίζει «κάτι» από τον περιοδεύοντα θίασο της Εθνικής Ελλάδας του Αλκέτα Παναγούλια και της ΕΠΟ στις ΗΠΑ. Η αποστολή προτού πάει στο αεροδρόμιο περνά από το γραφείο του Γ. Παπαδόπουλου για «καλή επιτυχία» και στο Λονδίνο συγκεντρώνεται στο παιχνίδι μόνο από την παραμονή του αγώνα.

Όλη η υψηλή κοινωνία της Ελλάδας βρίσκεται στην αγγλική πρωτεύουσα όπου συρρέουν μετανάστες από όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης: ορισμένοι κοιμούνται στα πάρκα! Ο Αγιαξ προηγείται στο 5’ με την κεφαλιά του Φαν Ντάικ και πιέζει μέχρι το 20’. Ο Παναθηναϊκός ισορροπεί και χάνει δύο ευκαιρίες (η μία κλασική με την άστοχη κεφαλιά του Αντωνιάδη σε κενή εστία) μέχρι το τέλος του ημιχρόνου.

Ο Άγιαξ ρίχνει το ρυθμό στο β΄ μέρος, ο Παναθηναϊκός δεν μπορεί να απειλήσει και στο τελευταίο 15λεπτο φαίνεται η διαφορά στο επίπεδο φυσικής κατάστασης των δύο αντιπάλων. Οι Ολλανδοί βρίσκουν δεύτερο γκολ στο 85’ (αυτογκόλ του νεαρού τότε Ανθιμου Καψή) και πανηγυρίζουν το πρώτο Κύπελλο Πρωταθλητριών, ένα χρόνο μετά τον θρίαμβο της Φέγενορντ επί της Σέλτικ.

ΤΟ ΠΟΥΡΟ ΤΟΥ ΚΡΟΪΦ, ΤΟ «ΑΛΛΑ» ΚΑΙ Η ΠΑΡΕΑ

Ο Κρόιφ το απολαμβάνει με μπύρες και πούρα, οι Ελληνες αποχωρούν με το «μπορούσαμε, αλλά…». Αυτό το «αλλά» θα τους μείνει για πάντα σε μια άκρη του μυαλού. Γιατί οι περισσότεροι ήταν και τρομεροί εγωιστές ποδοσφαιρικά! Στην κληρονομιά που άφησαν, όμως, «αλλά» δεν υπάρχει. Ηταν η δεύτερη ελληνική παρέα μετά την ΑΕΚ του 68’ που έγραψε ιστορία. Που έδειξε ότι ο Ελληνας ποδοσφαιριστής είχε τότε τόσο ταλέντο όσο και οι top Ευρωπαίοι. Κι ας απαγορεύονταν οι μεταγραφές στο εξωτερικό από τη Χούντα: δεν θα είχαν μείνει πολλοί στη Λεωφόρο…