EuroBasket 2025: Αυτοί που έγιναν «Δυο φορές Έλληνες»

• Αναζήτηση ταυτότητας, πίστης
• Έκαναν ίσωμα κάθε ανηφορά

Τα χρόνια ήταν πολλά για την Εθνική Ελλάδος και τα λόγια μεγάλα, πικρά και ψεύτικα λαμπερά. Οι αριθμοί, οι χρονολογίες, είχαν γίνει σύμβολα-βρόχοι και οι προσπάθειες σκιές ανήλιαγες. Εντολές δίνονταν από άσχετους και αυτοί που γνώριζαν σιωπούσαν και τον πόνο τους μαρτυρούσαν. Και όλα όσα γίνονταν εντός των τεσσάρων γραμμών σταματούσαν στο μεταίχμιο αποθέωσης-καταδίκης. Η Εθνική Ανδρών έπρεπε να αποδεικνύει σε κάθε διοργάνωση, σε κάθε φάση, σε κάθε αγώνα, ότι είναι… «Δυο φορές Εθνική Ανδρών!». Γιατί; Διότι κι αν έπαιζε, κι αν προσπαθούσε, εξόριστη ήταν στη συνείδηση των φιλάθλων. Οι αποτυχίες, αυτές που «μιλούν» μέσα από τους αριθμούς, είχαν θέσει στο περιθώριο αυτούς που φορούσαν τα γαλανόλευκα. Και ποια ήταν η εξορία; Μα, οι σκέψεις οι απερίσκεπτες που έλεγαν καλά, θα φτάσουμε στους 16, στους 8 και μετά τα γνωστά… Εντάξει, χωρίς τον Αντετοκούνμπο δεν πάμε πουθενά… Σίγα μην αντέξουν την πίεση στα γκαρντ… Και ξέρετε, αυτά τα λόγια μπορεί να είχαν δόση αλήθειας, όμως ήταν και παραδομένα, συμβιβασμένα και εμμέσως ζητούσαν από τους διεθνείς να «φορέσουν» μια ταυτότητα που δεν τους ανήκε. Η πίστη έλειπε απ’ όλους και μόνο οι παίκτες και ο Βασίλης Σπανούλης πίστεψαν στον εαυτό τους και στην αναγέννησή τους. Πίστεψαν και έγιναν «Δυο φορές Έλληνες».

Αναζήτηση ταυτότητας, πίστης

Η πορεία της Εθνικής Ανδρών στο EuroBasket 2025 συνδέεται με όσα έγραψε ο Μένης Κουμανταρέας στο μυθιστόρημα «Δυο Φορές Έλληνας» (Εκδόσεις Πατάκη 1η έκδοση Κέδρος). Σε αυτό το βιβλίο ενώνονται οι επίμονες στιγμές του χρόνου, οι διαρκώς εύπλαστες πορείες του ανθρώπου και η ασταμάτητη προσπάθεια για την εύρεση της αληθινής ταυτότητας των ηρώων.
Η αρχή του νήματος βρίσκεται στα χρόνια λίγο πριν το τέλος του Εμφυλίου και φτάνει έως το 1990. Οι Έλληνες που δεν συμφωνούν, που αντιστέκονται στο καθεστώς στέλνονται στη Μακρόνησο. Εκεί που πρέπει να «ανανήψουν» και να γίνουν «Δυο φορές Έλληνες». Και μετά το απολυτήριο από το νησί έρχεται η ζωή στην αστική κοινωνία που αλλάζει με τους ρυθμούς και τους κανόνες που επιβάλλει η κατανάλωση, το σχέδιο Μάρσαλ, η επιβίωση, η αντιπαροχή και η άνετη ζωή που δεν υπήρχε ποτέ. Όλα αυτά μέχρι το πραξικόπημα των συνταγματαρχών και την σκοτεινή επταετία 1967-1974. Πάλι εξορίες, πάλι επιβολή, πάλι η λυσσασμένη προσπάθεια για «ανάνηψη» και «γέννηση» αυτού που δεν χάθηκε ποτέ, του «Δυο φορές Έλληνες». Ο γύψος σπάει και ξεκινά η Μεταπολίτευση. Και πάλι η αστική κοινωνία «θέλει» κατανάλωση, τον αυτοεξόριστο «Μεσσία» της, τα ασφυκτικά διλήμματα «Καραμανλής ή τανκς», τα δημοψηφίσματα που έκαναν το στέμμα καθοίκι (σ.σ ουροδοχείο), την Αλλαγή, τα ζιβάγκο, τα μπουζούκια, τις ανίερες συνεργασίες και την «απελευθέρωση» του χρήματος, του χρηματιστηρίου… Και ο μέσος άνθρωπος να ψάχνει τη θέση του, τον λιγότερο επώδυνο συμβιβασμό, την ταυτότητά του, την πίστη του. Το ίδιο έκανε και η Εθνική Ανδρών…

Έκαναν ίσωμα κάθε ανηφορά

Τα φιλικά του Αυγούστου δεν μπορούσαν να μετακινήσουν την εικόνα της κοινής γνώμης. Αυτή η ομάδα έμενε μακριά από τις προσδοκίες της, σε έναν ξερό τόπο να σπάει πέτρες… Το φιλοθεάμον κοινό ήταν συμβιβασμένο με μια θέση στην οκτάδα και έψαχνε εκ των προτέρων τα αίτια άλλης μιας αποτυχίας! Οι παίκτες μοχθούσαν να μετουσιώσουν τις οδηγίες και το πνεύμα του προπονητή σε αρραγές σύνολο που μπορεί να κοιτάξει ψηλά και να κάνει ίσωμα κάθε ανηφόρα. Η αναζήτηση ταυτότητας ήταν το ζητούμενο και ο εξοστρακισμός κάθε εξωτερικής επιβολής. Άσχετος, ανεύθυνος, θρασύς λόγος έδινε οδηγίες και αποδομούσε τη λάθος προσέγγιση του κόουτς, την αδυναμία να καλυφθούν τα κενά και ήδη έγραφε το χαρτί αναγνώρισης του συμβιβασμένου, αυτού που έπρεπε να πορευτεί με ξένη ταυτότητα. Η πίστη ήταν ψευδεπίγραφη, κοντόθωρη και στην ουσία βλάσφημη. Όσοι έκριναν την Εθνική Ελλάδος ήθελαν να δουν τους δικούς τους «Δυο φορές Έλληνες». Δεν τους έγινε το χατίρι. Οι παίκτες του Σπανούλη πίστεψαν στους εαυτούς τους, δεν συμβιβάστηκαν με τη μιζέρια και απέδρασαν μια και καλή από την εξορία του ελληνικού μπάσκετ. Το χάλκινο μετάλλιο έδειξε ότι… ανένηψαν με τον δικό τους τρόπο, με τη μαγκιά τους, με τον ιδρώτα τους. Και ναι, αυτή η υπέρβαση τους κάνει «Δυο φορές Έλληνες», τους κάνει αυτούς που δεν συμβιβάστηκαν και αυτούς που κουβάλησαν τις αδυναμίες, τις επώδυνες στιγμές τους και τον Έλληνα που από ηττημένος του χθες έγινε νικητής του αύριο. Πλέον δεν υπάρχει μεταίχμιο αποθέωσης-καταδίκης. Αυτοί που γύρισαν από την εξορία και την απιστία, τον συμβιβασμό, είναι πιο δυνατοί από κάθε διαχωρισμό.