Προϋπολογισμός ΕΕ 2026: έμφαση σε ανταγωνιστικότητα, ετοιμότητα και άμυνα

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του για τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2026, προτείνοντας συνολικό ύψος δεσμεύσεων 193,9 δισ. ευρώ, ποσό αυξημένο κατά 597,8 εκατομμύρια ευρώ σε σχέση με την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι πληρωμές προς τους δικαιούχους ορίζονται στα 192,6 δισ. ευρώ, ενώ οι διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο αναμένεται να ξεκινήσουν στις αρχές Νοεμβρίου.

Σε μια περίοδο παγκόσμιας αστάθειας, αυξανόμενων απειλών ασφάλειας, προστατευτισμού και επιδείνωσης της κλιματικής αλλαγής, το Κοινοβούλιο επιδιώκει έναν ισχυρό και επενδυτικό προϋπολογισμό που θα ενισχύει την ανταγωνιστικότητα, την έρευνα, την άμυνα και την κοινωνική συνοχή. Οι ευρωβουλευτές απορρίπτουν τις περικοπές που πρότεινε το Συμβούλιο και επαναφέρουν την αρχική πρόταση της Επιτροπής για 1,3 δισ. ευρώ σε πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων για βασικά προγράμματα όπως το Erasmus+ και το EU4Health, τα οποία θεωρούν καθοριστικά για τη στήριξη των πολιτών και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας, μέσω αύξησης των κονδυλίων για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» κατά 60 εκατομμύρια ευρώ, καθώς και στις διασυνοριακές υποδομές μεταφορών και ενέργειας, που λαμβάνουν επιπλέον 80 εκατομμύρια ευρώ. Αντίστοιχα, το Erasmus+ και το EU4Health ενισχύονται με 5 εκατομμύρια ευρώ έκαστο, προκειμένου να στηριχθούν η εκπαίδευση, η κινητικότητα και η δημόσια υγεία.

Το Κοινοβούλιο ζητά επίσης αυξημένους πόρους για την πολιτική προστασία και την αμυντική ετοιμότητα της ΕΕ. Προβλέπεται αύξηση κατά 30 εκατομμύρια ευρώ για τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας και 35 εκατομμύρια ευρώ για τη στρατιωτική κινητικότητα, με στόχο την καλύτερη ανταπόκριση σε φυσικές καταστροφές και κρίσεις ασφαλείας. Παράλληλα, δίνεται έμφαση στην επισιτιστική ασφάλεια και τη στήριξη του πρωτογενούς τομέα, με 23 εκατομμύρια ευρώ επιπλέον για νέους αγρότες και 40 εκατομμύρια ευρώ για το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων.

Λαμβάνοντας υπόψη τη γεωπολιτική αστάθεια και την αύξηση των ανθρωπιστικών κρίσεων, οι ευρωβουλευτές ζητούν πρόσθετη χρηματοδότηση 35 εκατομμυρίων ευρώ για τη Νότια Γειτονία (χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής) και 25 εκατομμυρίων ευρώ για την Ανατολική Γειτονία (χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και του Καυκάσου), καθώς και 50 εκατομμυρίων ευρώ για ανθρωπιστική βοήθεια, με έμφαση στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, των πολεμικών συγκρούσεων και των παγκόσμιων κρίσεων.

Ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα αφορά το αυξημένο κόστος δανεισμού για τη χρηματοδότηση του προγράμματος ανάκαμψης NextGenerationEU, που αναμένεται να ανέλθει στα 4,2 δισ. ευρώ για το 2026 – διπλάσιο από τις αρχικές προβλέψεις.
Το Κοινοβούλιο τονίζει ότι η επιβάρυνση αυτή δεν πρέπει να οδηγήσει σε περικοπές στα βασικά ευρωπαϊκά προγράμματα και ζητά την πλήρη ενεργοποίηση του μηχανισμού κλιμακωτής χρηματοδότησης, ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χρέους χωρίς να υπονομευθούν οι επενδύσεις σε παιδεία, υγεία και έρευνα.
«Ο προϋπολογισμός της ΕΕ αποτελεί ζωτικής σημασίας επενδυτικό εργαλείο για μια ισχυρότερη Ευρώπη, ανταποκρινόμενος στις εκκλήσεις των πολιτών για ασφάλεια, ενότητα και ευημερία. Στηρίζει την ανταγωνιστικότητα, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους γεωργούς, ενισχύοντας παράλληλα την πολιτική προστασία και την ασφάλεια», δήλωσε ο γενικός εισηγητής για τον προϋπολογισμό της ΕΕ 2026, Andrzej Halicki (ΕΛΚ, Πολωνία).

Από την πλευρά του, ο εισηγητής για τα λοιπά τμήματα, Matjaž Nemec (Σοσιαλιστές, Σλοβενία), σημείωσε ότι «αντιμέτωποι με τις γεωπολιτικές προκλήσεις, οφείλουμε να εξοπλίσουμε τα θεσμικά μας όργανα με επαρκείς πόρους και προσωπικό, ώστε να λειτουργούν αποτελεσματικά, με ανθεκτικότητα και διαφάνεια προς όφελος των πολιτών».
Οι διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο της ΕΕ αναμένεται να διαρκέσουν τρεις εβδομάδες, με στόχο την επίτευξη συμφωνίας πριν από το τέλος του έτους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πάνω από το 93% του προϋπολογισμού της ΕΕ διοχετεύεται απευθείας σε προγράμματα και έργα που ωφελούν πολίτες, επιχειρήσεις και οργανισμούς σε όλα τα κράτη μέλη, καθώς και σε εταίρους εκτός ΕΕ.

Ο ετήσιος προϋπολογισμός, που κυμαίνεται μεταξύ 160 και 200 δισ. ευρώ, είναι συγκρίσιμος με τον εθνικό προϋπολογισμό της Πολωνίας και αντιστοιχεί περίπου στο 30% του προϋπολογισμού της Γερμανίας — αποδεικνύοντας ότι η Ένωση, με σχετικά περιορισμένους πόρους, επιτυγχάνει μεγάλη ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία.

Πηγή: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – Επιτροπή Προϋπολογισμών (BUDG)