Σάκης Τόλης: Ο αιρετικός που πιστεύει στο metal!
Διεθνής αναγνώριση, παγκόσμια υπόκλιση, 30 και βάλε χρόνια καριέρας, πάνω από 1.500 συναυλίες σε όλα τα μήκη και πλάτη της υφηλίου, 13 άλμπουμ, βιβλία, dvd, tributes.
Οι αριθμοί ζαλίζουν. Ο Σάκης Τόλης, ο «αιρετικός» του ελληνικού metal, γιγάντωσε το όνομα των Rotting Christ έχοντας καταφέρει να σταθεί όρθιος υπό αντίξοες συνθήκες, όλα αυτά τα χρόνια.
Φυλακίσεις, πραξικοπήματα, χαμένες πτήσεις, διαμαρτυρίες για το ακραίο όνομα της μπάντας, περιθωριοποίηση στα πρώτα χρόνια, ελάχιστοι οικονομικοί πόροι μα πάνω από όλα μια αέναη μάχη για την ιδέα, πάθος για μουσική και θέληση για την επιτυχία.
Ο τραγουδιστής, κιθαρίστας, συνθέτης, mastemind και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς στους Rotting Christ, λίγες εβδομάδες πριν το πολυαναμενόμενο Athens Rocks με τους Slayer στo γήπεδο της Λεωφόρου (13/07), μιλάει για όλους και για όλα σε μια εκ βαθέων εξομολόγηση στο G-Weekend Journal.
Για τα πρώτα δύσκολα χρόνια, την συμμετοχή στην δεύτερη γενιά του ευρωπαϊκού black metal, την σχέση του με τους Varg Vikernes και Euronymous, το Lord of Chaos, τις κοπάνες από τις ηχογραφήσεις στην Ολλανδία για την ΑΕΚ, για την ακύρωση του live στην Πάτρα, την μάχη με την κατάθλιψη, την φυλάκιση στη Γεωργία, τα σχόλια στο You Tube και την στάση ζωής του.
Έχοντας προσθέσει στη φαρέτρα του το νέο εξαιρετικό άλμπουμ που τιτλοφορείται «The Heretics», αλλά και το βιβλίο με την επίσημη ιστορία της μπάντας, ο καταξιωμένος Έλληνας μουσικός συγκλονίζει με τα λεγόμενα του.
Συνέντευξη στους Θάνο Σαρρή, Γιάννη Γεωργόπουλο, Γιάννη Κονταξή
Το βιβλίο ξεκίνησε ύστερα από μια πρωτοβουλία του Dayal Patterson, ενός ανθρώπου γνωστού στο χώρο του metal που έχει βγάλει αρκετά βιβλία και έχει ιδρύσει την Cult Never Dies. Το αποτέλεσμα του βιβλίου σε καλύπτει; Είναι όπως το φανταζόσουν;
«(γέλια) Δεν μπορώ μόνο με ένα βιβλίο να περιγράψω τα όσα έχω ζήσει και σε 300 σελίδες να γράψω την ιστορία του συγκροτήματος. Γενικά, με καλύπτει πάντως. Πάνω κάτω, αυτή είναι η ιστορία της μπάντας. Είναι η τίμια ιστορία μιας αληθινής μπάντας που δεν έπαιξε με τα media και δεν προσπάθησε να γίνει κάτι που δεν είναι. Φυσικά, κάποια στιγμή θα πρέπει να γράψω και άλλες ιστορίες που έχω ζήσει, πιο ενδιαφέρουσες. Αυτό είναι μελλοντικό πρότζεκτ και για αυτό προς το παρόν θα επαναπαυτώ στο βιβλίο που κυκλοφορεί και με ικανοποιεί».
Αυτό το βιβλίο λειτούργησε για εσένα σαν ένα είδος ψυχανάλυσης; Θυμήθηκες πράγματα που είχες ξεχάσει και εσύ ο ίδιος;
«Ασφαλώς! Ο λόγος που ήθελα να το γράψω αυτό το βιβλίο είναι για ξεθάψω κάποια πράγματα της αναλογικής εποχής. Να σας πω την αλήθεια, στην αρχή βαριόμουν να το κάνω, αλλά είπα «Ας το κάνεις, ρε Σάκη». Τι μας μένει άλλωστε; Οι εικόνες που έχουμε σχηματίσει όλα τα χρόνια της ζωής μας, αυτές μας συντροφεύουν. Αναγκάστηκα λοιπόν να βρω εικόνες που τις είχα θάψει μέσα μου. Και δεν σας κρύβω ότι αυτό με έκανε πιο χαρούμενο και λίγο καλύτερο άνθρωπο. Βασικά, όχι, δεν με έκανε καλύτερο άνθρωπο, με έκανε πιο άνθρωπο. Συνειδητοποίησα που βρίσκομαι και ποιος είμαι. Μην ξεχνάτε ότι στην εποχή μας μπορεί να έχεις έπαρση, καθώς κοιτάς τα πολλά views και το καλό feedback. Εμένα όλη αυτή η διαδικασία της συγγραφής με προσγείωσε».
Ακόμα και εμείς οι αφοσιωμένοι fans της μπάντας που σας παρακολουθούμε από πολύ παλιά, διαβάσαμε ιστορίες στο βιβλίο που μας έκαναν μεγάλη εντύπωση. Για παράδειγμα, η ιστορία με την Osmose Productions και τα χρήματα που «φαγώθηκαν» και ούτε εσύ δεν ήξερες τι έχει συμβεί.
«(γέλια) Εντάξει, αυτά ανήκουν στο παρελθόν, πλέον. Είναι ιστορία που συνέβη πριν 25 χρόνια. (γέλια) Δεν έχω να πω κάτι. Είναι της εποχής τα καμώματα αυτά τα πράγματα. Κάτι τέτοια μας κάνουν και πιο δυνατούς».
Μπήκες στη διαδικασία να αυτολογοκριθείς στο βιβλίο; Να σκεφτείς δηλαδή ότι αυτό είναι ένα βιβλίο που θα το διαβάσουν και τα παιδιά σου και κάποια πράγματα δεν πρέπει να τα πεις.
«Ναι, εννοείται! Προβληματίστηκα σε αρκετά σημεία και για αυτό δεν είπα πολλά πράγματα. Για αυτό κάποια στιγμή θα ήθελα να γράψω πολλές ιστορίες που δεν έχουν μπει στο βιβλίο. Όσον αφορά τα παιδιά μου, ξέρουν τι πατέρα έχουν και ξέρουν ότι πέρασα μια αρκετά rock 'n' roll εποχή, τότε που το metal δεν ήταν για τα σαλόνια και ήταν πιο ακραίο, για ανθρώπους πιο περιθωριακούς. Και έχω τη χαρά να λέω ότι ανήκα σε αυτούς τους ανθρώπους».
Πως εξηγείς το γεγονός πως ενώ τo black metal ήταν δημοφιλές σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αλλά και στην Αμερική, μόνο στη Νορβηγία είδαμε ακραίες καταστάσεις. Για παράδειγμα στην Ελλάδα που θεωρείται αρκετά θεοσεβούμενη χώρα δεν είδαμε αντίστοιχα φαινόμενα.
«Γιατί έπεφτε καρπαζιά. Το έχω μελετήσει πολύ αυτό το θέμα. Σε κάθε χώρα, η νεολαία της ξεσπούσε διαφορετικά. Εμείς εδώ στην Ελλάδα έχουμε μια πολιτικοποιημένη κατάσταση. Στο Όσλο δεν έχει πέσει ποτέ μολότοφ στο δρόμο. Εδώ πέφτουν για πλάκα μολότοφ.
Η νεολαία ξεσπάει κάπως διαφορετικά σε κάθε χώρα. Εκεί ξέσπασαν καίγοντας εκκλησίες. Εδώ για παράδειγμα ξεσπάσαμε ρίχνοντας μολότοφ σε αστυνομικούς ή παριστάνοντας οτιδήποτε ο καθένας. Αυτός είναι ο λόγος, δεν συνδέθηκε ποτέ η metal μουσική τόσο πολύ με την πολιτική».
Πριν από λίγο καιρό καιρό κυκλοφόρησε η ταινία «Lords of Chaos» που βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο καταγράφοντας τα γεγονότα της Νορβηγίας στη δεκαετία του '90. Προσωπικά την βρήκα ενδιαφέρουσα αν και βλέπουμε πως αμφισβητήθηκε από πολύ κόσμο. Ποια είναι η δική σου άποψη;
«Βλέποντας την ταινία έλεγα το ξέρω αυτό, το ξέρω και αυτό. Έχω ζήσει όλα αυτά τα σκηνικά. Δεν ήμουν πολίτης της Νορβηγίας, βρισκόμουν εδώ, αλλά ήξερα προσωπικά το καθένα από τα παιδιά αυτά. Είναι η αλήθεια αυτή λίγο πολύ. Δεν με ξενέρωσε τόσο πολύ εμένα. Δεν το παίζω ελίτ και δεν το παίζω ότι εγώ ξέρω κάτι καλύτερα. Κάπως έτσι ξέρω την κατάσταση, όχι τελείως έτσι.
Ήταν μια γενιά που ξέσπασε έτσι και δημιούργησε στο black metal αυτή τη σκηνή, την second generation και χαίρομαι που είμαι και μέλος της. Την ταινία αυτή γύρισε άνθρωπος που ζούσε την πραγματικότητα. Δεν είναι κάποιος σκηνοθέτης από την Αμερική που ήρθε από το πουθενά να κάνει Χόλιγουντ την κατάσταση. Όχι, ήταν μια κατάσταση που έγινε πάνω-κάτω έτσι. Ουσιαστικά η παιδική μας ηλικία έγινε ταινία κάτι που δεν θεωρώ άσχημο. Είναι μια ταινία που την βλέπεις».
Στο παρελθόν είχες επικοινωνία με τον Euronymous, τον Varg Vikernes αλλά και άλλα επιφανή στελέχη της νορβηγικής black metal σκηνής. Ξέρεις υπάρχει ένας μύθος, ένα πέπλο μυστηρίου για όλα αυτά τα πρόσωπα....
«Με όλους αυτούς είχα επαφή. Είχε τύχει να φιλοξενήσω ανθρώπους από αυτή τη σκηνή σπίτι μου τότε, είχα επαφές μαζί τους. Δεν ήταν οι άνθρωποι τόσο παράξενοι, φυσικά υπάρχει ένας μύθος, αρέσουν οι μύθοι έχουν και μια αλήθεια. Ήταν κανονικά παιδιά, εντάξει υπάρχει και λίγο παράνοια σε μερικούς. Δεν ήρθαν όμως από το πουθενά, δεν ήταν από τις πύλες του Άδη.
Ήταν κάποια παιδιά που αγαπούσαν αυτή τη μουσική, τα έδωσαν όλα και ο ένας επηρέασε τους άλλους, όπως και εμάς στην ελληνική σκηνή. Μην ξεχνάς πως είχαμε πάρα πολλές ελληνικές μπάντες. Αναφερόντουσαν στην ελληνική black metal σκηνή, το οποίο είναι πραγματικά μεγάλη επιτυχία για μια χώρα που δεν έχει βοηθήσει ποτέ τις μπάντες της, την μουσική της παρά μόνο αυτούς που ήθελαν τα κόμματα».
Πως αισθάνεσαι όταν άνθρωποι από το εξωτερικό σου λένε πως αποτέλεσες έμπνευση για εκείνους, ή γράφουν και μιλάνε για σένα με κολακευτικά σχόλια άτομα που βρίσκονται στη black metal σκηνή έχοντας επηρεαστεί από σένα;
«Πολλές φορές αναρωτιέμαι γιατί συνεχίζω ακόμα. Υπάρχει λόγος αναρωτιέμαι; Όταν λαμβάνω σχόλια όπως αυτά που προανέφερες, επειδή λαμβάνω αρκετά τέτοια, λέω πως πρέπει να συνεχίσω. Αυτός είναι ο λόγος που συνεχίζω να παίζω μουσική. Πραγματικά μιλάει στην ψυχή μερικών ανθρώπων. Τι άλλο καλύτερο να επικοινωνείς έτσι και να φτιάχνεις την ψυχή ενός ανθρώπου που ζει στην άλλη άκρη της Γης;»
Υπάρχει ένας αστικός μύθος που σας θέλει στην πρώτη black metal περιοδεία με Immortal και Blasphemy να έχετε έρθει στα χέρια με τους Νορβηγούς...
«Όχι μωρέ τι ξύλο να πέσει; Απλά τότε ήμασταν παιδάκια και λέγαμε δύο-τρία πράγματα παραπάνω. Είμαστε φίλοι με τους Immortal και τον Abbath, μάλιστα τις προάλλες τον είχαμε φιλοξενήσει και σπίτι. Όπως είπα και πριν μου αρέσουν να υπάρχουν τέτοιοι μύθοι και είμαι πολύ περήφανος που αποτελώ μέρος αυτής της μουσικής, όπως και ότι συμμετείχα στην πρώτη αμιγώς Black Metal περιοδεία. Για μένα ήταν μεγάλη χαρά και φυσικά πάνω απ' όλα εμπειρία».
Έχουμε ακούσει για ακραία σκηνικά σε εκείνη την περιοδεία από τους οπαδούς...
«Ναι ισχύει. Το metal τότε ήταν πιο περιθωριακό, δεν είναι όπως τώρα. Δηλαδή πήγαινες σε περιοδεία και αναρωτιόσουν 'θα γυρίσω'; Τώρα λες 'εντάξει θα επιστρέψω΄. Πλέον θες να υπάρχουν οι απαραίτητες συνθήκες, να υπάρχει το ένα, το άλλο, Η νέα γενιά δεν μπορεί να αντέξει τις δυσκολίες που περάσαμε εμείς. Αυτή είναι και η ομορφιά του Black Metal. Τότε γαλουχηθήκαμε και όταν για παράδειγμα το '94-'95 κάναμε περιοδεία στη Νότια Αμερική λέγαμε τότε θα γυρίσουμε πίσω; Δεν θα γυρίσουμε; Τελικά γυρίσαμε».
Στο ξεκίνημα του βιβλίου κάνεις αναφορά στο ποδόσφαιρο και την ΑΕΚ. Ήταν τότε η φάση σας «ΑΕΚ ουίσκι και Rotting Christ δίσκοι»;
«ΑΕΚ ήμασταν από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, όταν πηγαίναμε στη σκεπαστή δύο ώρες πριν ξεκινήσει ο αγώνας. Δεν χάναμε παιχνίδι, συνδυάζαμε την μουσική με το ποδόσφαιρο. Τo metal τότε είχε πιο πολύ σχέση με το ποδόσφαιρο. Οι μεταλάδες ήταν μέσα στη φάση, ήταν πως να το πω, η ακραία τάση, ένας ελαφρύς χουλιγκανισμός, όχι χωρίς λόγο. Μας άρεσε αυτή η φάση. να παίρνουμε χαρά από την ομάδα. Ήταν underground».
Είναι αλήθεια πως την κοπανήσατε από τις ηχογραφήσεις για να δείτε την ΑΕΚ στην Ολλανδία;
«Είχαμε φάει τότε τρία γκολ από την Φίτεσε και βρισκόμασταν στην Ολλανδία. Αφήσαμε την ηχογράφηση του Dead Poem και μας έψαχναν από την εταιρία στη Γερμανία. Είχαμε πει ψέματα πως είχαμε πάθει κάτι και βρισκόμαστε στο νοσοκομείο. Χάσαμε τότε 3-0 με τον Μαχλά να σκοράρει κόντρα στην ΑΕΚ.
Μας άρεσε το ποδόσφαιρο και η όλη φάση. Από εκεί και πέρα μάθαμε και συνειδητοποιήσαμε πως έχουν μπει και διάφορα άλλα στο ποδόσφαιρο. Προσωπικά μου αρέσει η πολύ η ΑΕΚ, σαν ιδέα και σαν ομάδα. Δεν είμαι προσωπολάτρης ούτε με προέδρους, ούτε με παίκτες. Μου αρέσει ο άλλος να παλεύει για την ιδέα».
Απ' όσο ξέρουμε έχει καθυστερήσει και συναυλία στην Αμερική λόγω της ΑΕΚ...
«Ναι παίζαμε κόντρα στον Ολυμπιακό και παρακολουθούσαμε το ντέρμπι μέσω streaming. Υπήρχε η διαφορά ώρας και τρενάραμε την συναυλία λέγοντας κάποιες ψεύτικες δικαιολογίες προκειμένου να δούμε τι θα συμβεί στο φινάλε του αγώνα. Είχαμε τρελαθεί. Είχαμε το laptop, ήταν κάτι πρόσφατο πριν από έξι χρόνια. Υπήρχε η τεχνολογία για να δούμε το παιχνίδι».
Σχετικά με την ακύρωση της συναυλία της Πάτρας, ένα γεγονός που σε στενοχώρησε τι ακριβώς συνέβη;
«Είχα κάνει δήλωση όπου τόνισα πως θα παίξουμε. Όταν λέω πως θα παίξουμε, θα παίξουμε. Δεν μπορώ να δεχθώ ότι δεν μπορώ να δώσω συναυλία στη χώρα μου. Κανείς δεν θέλει να παραδεχθεί τις ευθύνες του. Όταν σου λένε μια μέρα πριν από το live ότι ακυρώνεται λόγω ηλεκτρολογικού προβλήματος, αλλά η επόμενη συναυλία γίνεται κανονικά σημαίνει πως έμμεσα δεν θέλεις να γίνει το live.
Επειδή όμως αυτό εμένα δεν μου αρέσει, άλλωστε έχω παίξει σε πολύ χειρότερες καταστάσεις, πίεσα για να παίξουμε. Τώρα αν ο άλλος λέει διάφορες δικαιολογίες, δεν ασχολήθηκα πολύ περαιτέρω γιατί το θέμα πήρε κάπως πολιτική διάσταση και πήγε σε επίπεδα που δεν μπορώ να ανακατευτώ γιατί δεν έχουν να κάνουν με μένα και την ιδιοσυγκρασία μου. Είπα θα παίξω όπως και να 'χει γιατί δεν δέχομαι στη χώρα μου να ακυρωθεί ένα show».
Ποιο είναι το πιο ακραίο συμβάν που σου έχει τύχει με οπαδό της μπάντας;
«Υπάρχουν ακραία τόσα πολλά... Ακραίο δεν θα έλεγα, αλλά συγκινητικό ήταν ένα κορίτσι που κατοικούσε σε ένα χωριό του Αμαζονίου και διέσχισε τόσα πολλά χιλιόμετρα, αφού η απόσταση ήταν τεράστια για να έρθει να μας δει στη συναυλία μας. Μου είπε πως η μουσική μου της κρατάει παρέα από το πρωί μέχρι το βράδυ. Ήταν κάτι που πραγματικά με είχε συγκινήσει και ένιωσα να φεύγει όλη η κούραση μου. Ειδικά όταν πας στη Λατινική Αμερική είναι δύσκολα.
Ύπνος μηδέν, τεταμένη κατάσταση κτλ. Ηρέμησα πραγματικά. Δεν θα το χαρακτήριζα ωστόσο ακραίο. Υπάρχουν άλλα σκηνικά. Στην Ταϊλάνδη που είχαμε πάει είχε πραξικόπημα. Όταν πηγαίναμε για live βλέπαμε έξω από τον χώρο κάτι τύπους με όπλα. Τέτοια πράγματα συμβαίνουν συνέχεια, όταν είμαστε για 30 χρόνια στον δρόμο».
Σάκη έχετε κυκλοφορήσει 13 albums, dvd, βιβλίο, ακόμη και comics γύρω από την μπάντα. Έχεις φανταστεί να γυριστεί ακόμη και ταινία για τους Rotting Christ;
«Δεν πολυασχολούμαι με αυτά τα πράγματα. Δεν με ενδιαφέρουν, αλλά άμα γίνει καλώς να γίνει. Αφήνω τα πράγματα όπως τα φέρει η ζωή. Δεν θα κυνηγήσω την ταινία. Δεν έχω τέτοιες βλέψεις στη ζωή μου. Σαν άνθρωπος δεν θα ήθελα να φτάσω στο σημείο να θεωρώ τον εαυτό μου κάτι παραπάνω από τους άλλους. Προσπαθώ να πατάω στη γη, διότι αυτό είναι το καλύτερο μάθημα στη ζωή μου.
Πατώντας στη γη κατάλαβα τι σημαίνει πόνος, κατάλαβα τι σημαίνει άνθρωπος. Μετά από 30 χρόνια είμαι εδώ χωρίς φανφάρες, χωρίς να λέω πολλά πράγματα, παρά μόνο πράξεις. Το καλύτερο μάθημα είναι οι πράξεις και όχι τα λόγια».
Έχεις ζήσει την ελληνική metal κοινότητα από τα μέσα των '80s μέχρι και σήμερα. Ποια πράγματα θεωρείς ότι έχουν αλλάξει. Έχουμε μεταμορφωθεί σε κάτι εντελώς νέο ή απλώς οι μεταλάδες εκμοντερνιστήκαμε;
«Η metal κοινότητα έχει αλλάξει όσο έχει αλλάξει και η ελληνική κοινωνία από τα '80s μέχρι σήμερα. Κάποιος που είναι μεσήλικας, όπως εγώ, καταλαβαίνει ότι είμαστε η τελευταία αναλογική – όπως την αποκαλώ – γενιά. Ξεκινήσαμε χωρίς κινητά και κομπιούτερ και βρεθήκαμε να μιλάμε, όπως βλέπαμε στα κινούμενα σχέδια, με ανθρώπους σε άλλη ήπειρο. Όλο αυτό έχει αλλάξει πάρα πολύ τον κόσμο μας και άρα και την metal σκηνή. Όμως, η metal σκηνή έχει μια μικρή δόση συντηρητικούρας, ή οποία εμένα μου αρέσει. Το ντύσιμο έχει μείνει το ίδιο, η μουσική δεν έχει αλλάξει πολύ. Το μόνο που έχει αλλάξει είναι το μυαλό των νέων παιδιών. Θέλουν πολύ γρήγορα να γίνουν κάτι, να γίνουν κάποιοι. Εγώ στεναχωριέμαι να το βλέπω αυτό ως πιο μεγάλος. Αυτό πραγματικά δεν μπορώ να το καταλάβω».
Αυτό που είπες για την επικοινωνία, το αναφέρεις και στο βιβλίο. Παλιότερα επικοινωνούσατε με αλληλογραφία και κάνατε ταξίδια, ενώ σήμερα με το διαδίκτυο όλα έρχονται στην οθόνη σου με ένα κλικ. Πλέον όλα γίνονται γρήγορα. Παράλληλα, η metal κοινότητα έχει μεγαλώσει και τα συγκροτήματα έχουν πολλαπλασιαστεί...
«Έχει μεγαλώσει πάρα πολύ η παγκόσμια metal κοινότητα. Αλλά αν ψάξετε πραγματικά μέσα στην ψυχή των παιδιών, θα βρείτε στεναχώρια. Τι εννοώ με αυτό. Ζω την καθημερινότητα και βλέπω τα νέα παιδιά ότι είναι στεναχωρημένα, παίζουν μουσική στεναχωρημένα. Για να μην παρεξηγηθώ, να τονίσω ότι και εγώ έτσι θα έπαιζα, αν μεγάλωνα σήμερα. Τα νέα παιδιά έχουν ένα βάρος να αποδείξουν ότι «είμαι κάποιος». Όταν μεγαλώνεις και «ψήνεσαι» στο δρόμο, όταν συνειδητοποιείς την ανθρώπινη πλευρά της κατάστασης, τότε έχεις πιο μετρημένα όνειρα και γίνεσαι πιο άνθρωπος. Γίνεσαι πιο ρεαλιστής. Έχω περπατήσει πολύ στο δρόμο, έχω παίξει σ επάνω από 1.500 συναυλίες σε όλο τον κόσμο , έχω δει πραγματικά δύσκολα στιγμές. Θεωρώ ότι όλα αυτά με «έστρωσαν» και είναι πράγματα που δεν διδάσκονται. Διδάσκεται το πόσο γρήγορος και καλός κιθαρίστας μπορείς να γίνεις, αλλά δεν διδάσκεται το πως θα μπορείς να επιβιώσεις παίζοντας μουσική. To metal δεν είναι απλώς «παίζω μουσική», είναι τρόπος ζωής. Μαθαίνεται μόνο στον δρόμο».
Στο δρόμο έχεις περάσει τα πάντα, αλλά θα θέλαμε να σταθούμε λίγο στο συμβάν στην Τιφλίδα, στη Γεωργία. Τότε, είχατε κάνει μέχρι και κρατητήριο! Ήταν μια από τις δύσκολες στιγμές της καριέρας σου;
«Φυσικά και ήταν! Ξαφνικά, ύστερα από ένα ταξίδι βρεθήκαμε σε ένα κελί 2X2, χωρίς να υπάρχουν κατηγορίες. Είχα ανησυχήσει μήπως ήταν κάποια πλεκτάνη ή κάτι άλλο που δεν μου περνούσε από το μυαλό. Ευτυχώς δεν έβαλαν όλο το συγκρότημα στη φυλακή και καταφέραμε να έρθουμε σε επαφή με τους διοργανωτές, να κινήσουμε τα νήματα και να βγούμε από τη φυλακή.
Μας βοήθησαν πολύ αλληλέγγυοι άνθρωποι που είναι υπέρμαχοι της ελευθερίας του λόγου. Χωρίς όλους αυτούς θα ήταν άγνωστο που θα είχαμε καταλήξει. Παρόλα αυτά συνεχίζουμε κανονικά. Έχουμε παίξει σε χώρες εν καιρώ πολέμου, όπως στην Ουκρανία, σε καθεστώτα δικτατορικά, σε καθεστώτα... παράξενα. Το κάναμε και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε γιατί το metal δεν έχει όρια, δεν έχει σύνορα και πρέπει να ενώνει. Το metal πρέπει να έρχεται σε αντίθεση με την εποχή μας, η οποία δυστυχώς είναι αρκετά ακραία και έχει γίνει αρκετά πολωτική. Αυτό είναι που με τρομάζει. Μετά από τόσα χρόνια στην μπάντα, το ζήτημα δεν είναι αν παίζω την καλύτερη κιθάρα, αλλά το να προσφέρω.
Για αυτό θέλω να παίζουμε παντού. Πολλές φορές με ρωτάνε γιατί παίζουμε στο Ισραήλ. Προφανώς και με ενδιαφέρει πως συμπεριφέρεται το Ισραήλ γιατί είμαι πολιτικοποιημένος άνθρωπος, αλλά δεν θεωρώ ότι αυτό έχει σχέση με τη μουσική. Έχει και στο Ισραήλ μεταλάδες, μέλη της οικογένειας μας, της παγκόσμιας metal κοινότητας, που ακούν την ίδια μουσική με εμάς. Εγώ οφείλω να είμαι εκεί, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, γιατί η metal μουσική πρέπει να ενώνει και όχι να χωρίζει».
Μιας και ανέφερες τις... παράξενες συνθήκες υπό τις οποίες έχετε παίξει πολλές φορές, φοβήθηκες ποτέ για τη ζωή σου;
«Έχω φοβηθεί λιγάκι, αλλά έχω πάρει τις αποφάσεις μου. Όλοι έχουν φοβίες, απλώς εγώ προσπαθώ να... fight fire with fire. Έτσι βγαίνω πιο δυνατός. Πιο πολύ είχα φοβηθεί μια φορά στο Μεξικό που έκανε σεισμό 7 ρίχτερ και ήμουν στον 8ο όροφο, παρά στην Ουκρανία με τον πόλεμο. Είναι θέμα τύχης μερικές φορές. Λένε πολλοί «α, μην κάνεις το τάδε ή το δείνα πράγμα γιατί είναι επικίνδυνο». Δεν μπορούμε να πορευόμαστε έτσι όμως στη ζωή μας. Είναι να στο ΄χει η μοίρα σου καμιά φορά. Αναγνωρίζεις τις φοβίες σου και προχωράς με οποιοδήποτε κόστος».
Η πρώτη περίοδος της μπάντας είχε συνδεθεί και με κάποιους άλλους μουσικούς, όπως ο Magus, ο Jim... Υπάρχει ενδεχόμενο να δούμε κάποια μορφή επανασύνδεσης, να πάρουν μέρος σε κάποιο live ας πούμε;
«Θα ήταν καλό να πάρουν μέρος σε μια συναυλία ή κάτι τέτοιο, αλλά αυτό θέλει πολλή δουλειά, πολλή πρόβα και δεν ξέρω αν τα παιδιά είναι διαθέσιμα με τη ζωή που κάνουν τώρα».
Συνεργασία με τη Diamanda Gallas, συνεργασία με το Χαοτικό Τέλος (έστω και προσωπική), στίχοι από τον Καζαντζάκη, διασκευή σε Ξυλούρη, από το Passage to Arcturo στο Sleep of the Angels, ποτέ δεν φοβηθήκατε να πειραματιστείτε. Γενικά, σου αρέσει πολύ να πειραματίζεσαι; Μήπως τελικά είναι και αυτός ένας λόγος που δεν τα παράτησες ποτέ; Επειδή πάντα ξέφευγες από τα μουσικά στεγανά που συχνά οδηγούν τους μέταλ μουσικούς σε στασιμότητα;
«Φυσικά και όχι μόνο για εμένα και τη μουσική, αλλά και στη ζωή έτσι πρέπει να είναι τα πράγματα. Αν κάνεις τα ίδια επί 20-30 χρόνια χωρίς να αλλάζεις κάτι, κάποια στιγμή θα τα... τινάξεις. Εξελίσσομαι και ψάχνω, είμαι άνθρωπος με ανησυχίες σε σημείο που κάποιες φορές τα άλλα παιδιά στην μπάντα δεν το έχουν δεχθεί, το όραμά μου είναι κάπως παράξενο για κάποιους. Αλλά πιστεύω ότι αυτό το όραμα είναι ο μοναδικός τρόπος για να κρατήσεις κάτι ζωντανό για 30 χρόνια. Μια απλή σκέψη, με τη γυναίκα σου για παράδειγμα, αρχίζει και κουράζει μετά από τόσα χρόνια και μόνο αν ανανεώνεται με εξέλιξη κρατάει».
Ως προς την εξέλιξη αυτή, έχετε διευρύνει πολύ και το ακροατήριό σας, δηλαδή υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να μην ακούν συστηματικά black και να γουστάρουν πολύ στις συναυλίες σας. Το βλέπεις κι αυτό ως επίτευγμα;
«Ναι, βέβαια. Έχουμε λάβει φυσικά και αρνητικό feedback αλλά συνήθως είναι τρομακτικά θετικό, διότι βλέπουν ότι αυτό που κάνουμε είναι αληθινό. Είναι ο εαυτός μας και αυτό ο κόσμος το αγαπάει και το χαίρεται. Χαίρομαι που τα ανοίγματα που έχουμε κάνει και σε άλλα πράγματα έχουν λάβει πολύ θετική άποψη και μην ξεχνάς ότι είμαστε μια μπάντα black metal, underground, που κατάφερε πράγματα που άλλοι δεν τα έχουν κάνει με πολύ μεγαλύτερο πλάνο, με περισσότερο mainstream χαρακτήρα. Είναι υπομονή, τρέλα και ίσως ματαιοδοξία, δεν ξέρω τι να σου πω! Κι αυτός μας οδηγεί μετά από τόσες δεκαετίες να είμαστε ακόμα πιο παραγωγικοί».
Διαβάζουμε στο βιβλίο ότι έχετε περάσει στιγμές πολύ δύσκολες, ο Θέμης για παράδειγμα πάλευε με την κατάθλιψη...
«Κι εγώ...»
Κράτησες όμως την μπάντα σε δύσκολες στιγμές. Πιστεύεις ότι τα δύσκολα έχουν περάσει;
«Όχι, εκεί που λες ότι τελείωσαν τα δύσκολα βγαίνει κάτι καινούργιο, είναι σαν Λερναία Ύδρα. Δεν σταματάνε με τίποτα. Εγώ περίμενα στην ηλικία που βρίσκομαι ότι η μπάντα θα πηγαίνει μόνη της, θα σηκώνομαι το πρωί ό,τι ώρα θέλω, θα κάνω ό,τι θέλω. Τώρα συνειδητοποιώ ότι θέλει παραπάνω. Σίγουρα κάποιες δυσκολίες έχουν περάσει, αλλά έρχονται άλλα. Μην ξεχνάς ότι οι εποχές είναι πολύ δύσκολες τα τελευταία 10 χρόνια, ο Έλληνας έχει περάσει πολλά, του έχουν σπάσει τα νεύρα, έχουν χαθεί περιουσίες, υπάρχουν άνθρωποι νεόπτωχοι. Όλα αυτά μας επηρεάζουν, εδώ ζούμε. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε δυσκολίες και πρέπει να εξελιχθείς για να περάσεις την επόμενη πίστα κι ελπίζω αυτό να συμβεί και στα επόμενα».
Παλιότερα είχες το παρατσούκλι Necromayhem, είναι κάτι που σε χαρακτηρίζει ακόμα;
«Επισήμως όχι, αλλά αυτοί που το ξέρουν το κρατούν και με χαροποιεί που το ξέρετε...»
Στα video clip σας στο Youtube βλέπουμε καταιγισμό σχολίων, χιλιάδες μηνύματα. Σε απασχολούν; Τα διαβάζεις;
«Αν σου πω ναι, τι θα πεις; Όχι όλα φυσικά, τις πρώτες μέρες λέω να δω πώς θα αντιδράσει ο κόσμος, αλλά δεν μπορώ να ασχολούμαι με αυτό, υπάρχουν χιλιάδες video στα οποία γίνονται συνεχώς σχόλια. Όταν όμως βγαίνει ένα νέο κομμάτι ή νέος δίσκος θέλω να δω το feedback του κόσμου. Έχω σταματήσει βέβαια τελευταία να το κάνω, ξεκίνησα έτσι επειδή τολμώ να πω ότι για λίγο με είχε αγχώσει στην αρχή.
Κάποια στιγμή όμως είπα ότι δεν μπορώ να ακολουθήσω, επειδή έχει ο άλλος πρόβλημα και κόμπλεξ θα βγάλει οχετό πάνω σου και θα σου χαλάσει τη μέρα; Οπότε είμαι υπέρ του free will, όλοι κρίνονται για τις πράξεις τους. Παίρνει καιρό, αλλά αν είσαι ο εαυτός σου αργά ή γρήγορα θα το καταλάβει ο κόσμος. Δεν μιλάω μόνο για μένα, αλλά για τον καθένα σε αυτό που κάνει, στον τομέα του».
Είσαι ένας άνθρωπος που τα τρέχει όλα. Έχεις σκεφτεί ποτέ να αλλάξεις τη δομή, να προσλάβεις κάποιον και να γίνετε περισσότερο "επαγγελματίες", αφήνοντας λίγο πίσω το underground;
«Έχω συνεργασία με ανθρώπους στην Αμερική, στη Γερμανία. με βοηθούν, αλλά δεν θα άφηνα την μπάντα σε κάποιον άλλον, τεχνοκράτη. Ok, θα σου πάει την μπάντα παραπάνω, ok θα σου φέρει χρήματα, αλλά δεν θα είσαι εσύ. Μου το λένε πολλοί γιατί δεν το κάνω, αλλά γιατί να χάσω την ιστορία της μπάντας; Μπορεί να σου φέρει λεφτά, αλλά τι είναι τα λεφτά; Κάτι μάταιο τελείως, που μπορεί να σβήσει σε μια μέρα. Αυτό που μένει είναι η υστεροφημία και για μένα είναι πιο σημαντικό από τα χρήματα».
΄
Έχεις γυρίσει όλο τον κόσμο, υπάρχει κάποιο μέρος που να σου έχει μείνει απωθημένο; Πού να το έχεις σαν challenge;
«Από τη στιγμή που πήγα και στην Αφρική, παίζοντας στη Νότια Αφρική, νομίζω είμαι ευχαριστημένος. Πλέον δεν κοιτάζω χώρες, με ενδιαφέρει ποιοι θα είναι εκεί που θα πάω, τι κόσμο θα έχει, αν θα είναι μέσα στη φάση. Αν θα είναι ο κόσμος για τον οποίο πρέπει να παίξω. Σε κάποια φεστιβάλ που δεν ήταν πολύ σχετικά είχα πει ότι δεν χρειάζεται να ανοίγομαι τόσο. Πρέπει να μένει και λίγο στη γη η μπάντα, γιατί αν πας για κάτι παραπάνω χάνεις τον χαρακτήρα σου κάποια στιγμή. Είμαι ευχαριστημένος εκεί που έχω πάει».
Έχεις σχέσεις με τον Attila από τους Mayhem, τον Nergal από τους Behemoth, τον Ιvar από τους Enslaved, τον Ribeiro από τους Moonspell. με ποιον ταιριάζεις περισσότερο;
«Με όλους έχω πολύ καλή σχέση, με τον Fernando (Ribeiro) ετοιμάζουμε τώρα μια τρομακτική περιοδεία, 52 σόου σε 55 μέρες που ξεκινούν τον Οκτώβριο. Έχω την τιμή να ξέρω τα παιδιά προσωπικά, έχουμε περάσει όλες τις δύσκολες καταστάσεις μαζί από τα 90s. Ο καθένας έχει πάρει τον δρόμο του, αλλά όποτε βρισκόμαστε περνάμε καλά και χαίρομαι που είναι ακόμα άνθρωποι της ηλικίας μου στην πρώτη γραμμή».
Βλέπουμε πολλούς καλλιτέχνες να κυκλοφορούν solo album. Θα το σκεφτόσουν, να κινηθείς δηλαδή σε κάτι διαφορετικό;
«Πάντα μου περνά από το μυαλό η δημιουργία, αλλά το solo μου στην ουσία είναι οι Rotting Christ. Ελπίζω κάποια στιγμή να βρω το χρόνο για κάτι διαφορετικό από καλλιτεχνική και μόνο ανησυχία, αλλά το solo μου ουσιαστικά όπως σου είπα είναι οι Rotting Christ. Έχω γράψει τα κομμάτια, τους στίχους. Τώρα πού να βρεις χρόνο για κάτι άλλο; Θα ήθελα, αλλά ο μεγαλύτερος εχθρός μου είναι ο χρόνος και η διάθεση. Έχοντας δύο παιδιά και ταξιδεύοντας συνεχώς είναι δύσκολο να έχεις έμπνευση, δεν είναι κάτι που το παραγγέλνουμε».
Οπότε λοιπόν, μιας και το ανέφερες, το επόμενο βιβλίο σου θα είναι road stories; Να το περιμένουμε;
«Αν βγει δεύτερο, θα είναι κάτι προσωπικό. όχι τόσο πολύ με την μπάλα, για όσα έχω ζήσει στον δρόμο τόσα χρόνια, για ιστορίες από το παρελθόν, εμπειρίες, ταξίδια. Θα ήθελα να πω κάποια πράγματα, ειδικά πράγματα που έχουν μείνει στο χρονοντούλαπο. Η εποχή δεν ήταν ψηφιακή και υπάρχουν ιστορίες, αστικοί μύθοι, όλα αυτά που κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα και θα ήθελα να τα πω κάποια στιγμή. Τώρα για τα τελευταία τι να πούμε, αφού κάνεις κάτι και βγαίνεις αμέσως στη σέντρα! Γίνεται κάτι και το μαθαίνουν όλοι. Δεν υπάρχουν legends στην εποχή που σε παρακολουθεί ο Big Brother από το πρώτο βράδυ...».
Στοιχεία έκδοσης του βιβλίου
ISBN: 978-960-436-595-1
Tίτλος πρωτοτύπου: Non serviam
Συγγραφέας: Σάκης Τόλης & Dayal Patterson
Μετάφραση: Τάσος Νικογιάννης
Τιμή: 17,90€
Ημερομηνία Έκδοσης: Μάρτιος 2019
Αριθμός σελίδων: 304
Διαστάσεις: 17 (πλάτος) x 24 εκ. (ύψος)
Επιμέλεια έκδοσης: Οξύ
Διανομή: Brainfood Εκδοτική ΜΕΠΕ
