Όταν το σώμα μάς προδίδει: Γιατί λάμπουμε όταν λέμε ψέματα;
- Το «θερμό» αποτύπωμα του ψέματος
- Από τους ανιχνευτές ψεύδους στις θερμικές κάμερες
- Ο ψυχολογικός μηχανισμός πίσω από τη «λάμψη»
- Το... διαδίκτυο της ψυχής
Μπορεί το ψέμα να είναι αόρατο στο ανθρώπινο μάτι, αλλά η θερμική κάμερα έχει άλλη γνώμη.
Σε ένα εργαστήριο στη Φλόριντα, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι όταν κάποιος λέει ψέματα, το πρόσωπό του εκπέμπει μια ανεπαίσθητη αύξηση θερμότητας, ιδιαίτερα γύρω από τα μάτια και το μέτωπο. Το φαινόμενο είναι τόσο σταθερό, που μπορεί να καταγραφεί με κάμερες υπέρυθρης ακτινοβολίας. Ουσιαστικά, ο άνθρωπος... λάμπει όταν αποκρύπτει την αλήθεια.
Το «θερμό» αποτύπωμα του ψέματος
Το ανθρώπινο σώμα αντιδρά σε καταστάσεις στρες ή έντονης συγκίνησης, ακόμη κι όταν εξωτερικά δείχνει απόλυτα ήρεμο. Σύμφωνα με νευροφυσιολόγους, το ψέμα πυροδοτεί μια αυτόματη αντίδραση στο νευρικό σύστημα: Αυξάνεται η ροή του αίματος στο πρόσωπο, οι ιδρωτοποιοί αδένες ενεργοποιούνται, οι θερμοκρασία ανεβαίνει ελαφρά. Αν και για το γυμνό μάτι η αλλαγή είναι αόρατη, μια υπέρυθρη κάμερα την αποτυπώνει με ακρίβεια.
Από τους ανιχνευτές ψεύδους στις θερμικές κάμερες
Τα κλασικά polygraph tests βασίζονταν σε αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό, την πίεση και την αγωγιμότητα του δέρματος. Όμως τα δεδομένα αυτά μπορούν εύκολα να αλλοιωθούν, ακόμα και από φυσικές μεταβολές. Αντίθετα, οι υπέρυθρες κάμερες καταγράφουν θερμογραφικά προφίλ σε πραγματικό χρόνο, χωρίς επαφή, και χωρίς να προειδοποιούν τον εξεταζόμενο. Αυτή η τεχνολογία εξελίσσεται ταχύτατα σε εργαλεία ασφαλείας σε αεροδρόμια, ανακριτικές μεθόδους, πειράματα ψυχολογίας σε ελεγχόμενο περιβάλλον.
Ο ψυχολογικός μηχανισμός πίσω από τη «λάμψη»
Η ανάγκη του ανθρώπου να είναι πειστικός όταν λέει ψέματα, ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου όπως ο προμετωπιαίος φλοιός και η αμυγδαλή. Αυτός ο νευρικός «αγώνας δρόμου» οδηγεί σε μικρές, αλλά σταθερές φυσιολογικές αλλαγές. Το εντυπωσιακό είναι ότι ακόμη και εκπαιδευμένοι ψεύτες, όπως μυστικοί πράκτορες ή επαγγελματίες παίκτες πόκερ, δεν μπορούν να κρύψουν την θερμική «υπογραφή» του ψέματος.
Το... διαδίκτυο της ψυχής
Η σύγκριση με το σκοτεινό διαδίκτυο δεν είναι τυχαία. Όπως το dark web φιλοξενεί ό,τι δεν φαίνεται στην επιφάνεια, έτσι και το ανθρώπινο σώμα κρύβει ένα «σκοτεινό αποτύπωμα» που αποκαλύπτει τις εσωτερικές του διεργασίες. Η θερμική ακτινοβολία είναι, τρόπον τινά, το «heat signature» του ψυχισμού μας: Η αλήθεια ή το ψέμα γράφονται πάνω μας χωρίς να το καταλαβαίνουμε.
