Ινδία-Πακιστάν στα πρόθυρα πολέμου: Το Κασμίρ «ξαναβράζει» και η ιστορία επαναλαμβάνεται (vid)

• Το Déjà Vu του 2019
• Το 2025 με τα ίδια σενάρια
• Τι δείχνει αυτή η επανάληψη; Τελικά, μαθαίνουμε από την Ιστορία;
• Χρονολόγιο Εντάσεων Ινδίας – Πακιστάν

Η Ινδία εξαπέλυσε πυραυλικές επιθέσεις σε εννέα τοποθεσίες, μετέδωσε η πακιστανική κρατική τηλεόραση, o στρατός του Πακιστάν τόνισε ότι θα απαντήσει «στον χρόνο και τον τόπο που θα επιλέξει».

Τραγικός απολογισμός: 26 νεκροί άνθρωποι στο Κασμίρ, με τον τελευταίο απολογισμό να κάνει λόγο για 33 άμαχους νεκρούς (26 στο Πακιστάν και 7 στην Ινδία) και τουλάχιστον 76 τραυματίες, αλλά και την κατάρριψη πέντε ινδικών μαχητικών.

Το Κασμίρ, για ακόμη μια φορά, γίνεται το επίκεντρο μιας σύγκρουσης που φαίνεται καταδικασμένη να επαναλαμβάνεται, μέσα σε ένα φαύλο κύκλο βίας, ανταπόδοσης και εθνικιστικής ρητορικής. Ουσιαστικά, η περιοχή βρίσκεται ανάμεσα στις δύο χώρες και αποτελεί πεδίο σύγκρουσης και διαμάχης μεταξύ τους.

Το Déjà Vu του 2019

Τον Φεβρουάριο του 2019, μια βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας στην Πουλβάμα, που στοίχισε τη ζωή σε 40 Ινδούς παραστρατιωτικούς, προκάλεσε κύμα οργής στην Ινδία. Η απάντηση ήταν άμεση: αεροπορικές επιδρομές στο πακιστανικό έδαφος (Μπαλακότ), με στόχο –σύμφωνα με την Ινδία– στρατόπεδο τρομοκρατών. Το Πακιστάν αντέδρασε με δική του αεροπορική επίθεση και κατέρριψε ένα ινδικό μαχητικό, συλλαμβάνοντας τον πιλότο, γεγονός που έκανε τον γύρο του κόσμου.

Το 2025 με τα ίδια σενάρια

Η τρέχουσα κρίση του 2025 φέρει εκπληκτικές ομοιότητες: μια τρομοκρατική επίθεση σε ινδικό στόχο, η άμεση αντίδραση της Ινδίας με αεροπορικές επιθέσεις, αυτή τη φορά στο Ποϊντ Τσάκ του Πακιστάν, και η απάντηση του Ισλαμαμπάντ με απειλές για πλήρη στρατιωτική εμπλοκή. Πολλοί παρατηρητές μιλούν για «καρμπόν» αντίγραφο των γεγονότων του 2019 – μόνο που αυτή τη φορά η ένταση φαίνεται πιο επικίνδυνη λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων και της ραγδαίας κλιμάκωσης.

Τι δείχνει αυτή η επανάληψη; Τελικά, μαθαίνουμε από την Ιστορία;

Η κρίση αποκαλύπτει μια ανησυχητική αδυναμία διαχείρισης συγκρούσεων ανάμεσα στις δύο χώρες. Η διπλωματία έχει υποχωρήσει μπροστά στον λαϊκισμό και τον στρατιωτικό ανταγωνισμό. Οι κυβερνήσεις σε Νέο Δελχί και Ισλαμαμπάντ χρησιμοποιούν τον πατριωτισμό ως εργαλείο ενίσχυσης της εσωτερικής πολιτικής τους νομιμοποίησης, με αποτέλεσμα κάθε επεισόδιο να μετατρέπεται γρήγορα σε κρίση.

Το Κασμίρ παραμένει μια από τις πιο στρατιωτικοποιημένες περιοχές στον κόσμο. Η έλλειψη προόδου σε μια βιώσιμη πολιτική λύση, η παρουσία εξτρεμιστικών ομάδων και η άρνηση διαλόγου έχουν παγιώσει μια κατάσταση που λειτουργεί ως «έτοιμο φυτίλι». Από το 1947 μέχρι σήμερα, το Κασμίρ έχει γίνει θέατρο τριών πολέμων και δεκάδων μικρότερων συγκρούσεων.

Οι ομοιότητες ανάμεσα στο 2019 και το 2025 δεν είναι απλώς συγκυριακές. Αντιθέτως, δείχνουν την αποτυχία των εμπλεκομένων να σπάσουν τον κύκλο του φόβου, της εχθρότητας και της ανταπόδοσης. Όσο δεν υπάρχει διεθνής πίεση για σοβαρό διάλογο και όσο το Κασμίρ παραμένει παγιδευμένο ανάμεσα σε δύο εθνικές αφηγήσεις, ο κίνδυνος πολέμου – ακόμη και πυρηνικού – θα παραμένει υπαρκτός.

Χρονολόγιο Εντάσεων Ινδίας – Πακιστάν

1947 – Λίγους μήνες μετά τη διαίρεση της Βρετανικής Ινδίας σε κυρίως ινδουιστική Ινδία και μουσουλμανική πλειοψηφία στο Πακιστάν, οι δύο νέες χώρες πολεμούν για πρώτη φορά για τον έλεγχο του Κασμίρ – μιας περιοχής με μουσουλμανική πλειοψηφία που τότε κυβερνιόταν από Ινδουιστή μονάρχη. Ο πόλεμος αφήνει χιλιάδες νεκρούς και τελειώνει το 1948.

1949 – Μια κατάπαυση πυρός υπό την αιγίδα του ΟΗΕ αφήνει το Κασμίρ διχοτομημένο μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, με υπόσχεση δημοψηφίσματος για την ένταξη της περιοχής σε μία από τις δύο χώρες – κάτι που ποτέ δεν έγινε.

1965 – Οι δύο χώρες δίνουν τον δεύτερο πόλεμο για το Κασμίρ. Χιλιάδες σκοτώνονται, πριν επέμβουν η Σοβιετική Ένωση και οι ΗΠΑ για να επιβάλουν κατάπαυση πυρός. Στις διαπραγματεύσεις στην Τασκένδη (έως Ιανουάριο 1966) αποφασίζεται επιστροφή των εδαφών που κατέλαβαν και αποχώρηση των στρατευμάτων.

1971 – Η Ινδία παρεμβαίνει στον πόλεμο για την ανεξαρτησία του Ανατολικού Πακιστάν, που καταλήγει στη δημιουργία του Μπαγκλαντές. Εκτιμάται ότι σκοτώθηκαν 3 εκατομμύρια άνθρωποι.

1972 – Ινδία και Πακιστάν υπογράφουν συμφωνία ειρήνης και μετονομάζουν τη γραμμή κατάπαυσης πυρός στο Κασμίρ σε «Γραμμή Ελέγχου» (Line of Control). Και οι δύο πλευρές ενισχύουν τη στρατιωτική τους παρουσία, μετατρέποντάς την σε βαριά οχυρωμένο σύνορο.

1989 – Αντάρτες στο Κασμίρ, με στήριξη από το Πακιστάν, ξεκινούν αιματηρή εξέγερση κατά της ινδικής κυριαρχίας. Ο ινδικός στρατός απαντά σκληρά, με αποτέλεσμα την ένταση διπλωματικών και στρατιωτικών συγκρούσεων.

1999 – Πακιστανοί στρατιώτες και αντάρτες καταλαμβάνουν υψώματα στα Ιμαλάια από την ινδική πλευρά. Η Ινδία απαντά με αεροπορικούς βομβαρδισμούς και πυροβολικό. Πάνω από 1.000 μαχητές σκοτώνονται σε δέκα εβδομάδες, με τον κόσμο να ανησυχεί για πυρηνική σύγκρουση. Οι ΗΠΑ μεσολαβούν για τον τερματισμό των εχθροπραξιών.

2016 – Ένοπλοι εισβάλλουν σε ινδική στρατιωτική βάση στο Κασμίρ και σκοτώνουν τουλάχιστον 18 στρατιώτες. Η Ινδία απαντά με ειδικές δυνάμεις εντός πακιστανικού εδάφους, κάνοντας λόγο για «χειρουργικά πλήγματα». Το Πακιστάν τα αρνείται, αλλά ακολουθούν ημέρες με σφοδρές συγκρούσεις στα σύνορα και απώλειες σε στρατιώτες και πολίτες.

2019 – Νέα κλιμάκωση όταν βομβιστής αυτοκτονίας σκοτώνει 40 Ινδούς στρατιώτες. Η Ινδία πραγματοποιεί αεροπορικές επιδρομές στο Πακιστάν λέγοντας πως έπληξε στρατόπεδο τρομοκρατών. Το Πακιστάν καταρρίπτει ινδικό αεροπλάνο και συλλαμβάνει τον πιλότο, τον οποίο στη συνέχεια απελευθερώνει, αποκλιμακώνοντας την ένταση.

2025 – Ένοπλοι επιτίθενται σε Ινδούς τουρίστες στο θέρετρο Πάχαλγκαμ, στην περιοχή Τζαμού και Κασμίρ, σκοτώνοντας 26 άτομα, κυρίως Ινδουιστές. Η Ινδία κατηγορεί το Πακιστάν, το οποίο το αρνείται, και υπόσχεται εκδίκηση. Οι εντάσεις φτάνουν στο υψηλότερο σημείο από το 2019. Ακυρώνονται οι θεωρήσεις εισόδου, ανακαλούνται διπλωμάτες, κλείνει το μοναδικό χερσαίο πέρασμα και ο εναέριος χώρος. Η Ινδία αναστέλλει και σημαντική συνθήκη για τη διανομή νερού.

7 Μαΐου 2025 – Η Ινδία ξεκινά την «Επιχείρηση Sindoor», χτυπώντας εννέα στόχους «τρομοκρατικής υποδομής» στο Πακιστάν με αεροπορικές επιθέσεις. Το Πακιστάν καταρρίπτει πέντε ινδικά μαχητικά και απαντά επιτιθέμενο σε ινδικά σημεία ελέγχου στο Κασμίρ.