Η άφυλη ποίηση!
Αν έπρεπε να φτιάξουμε τη σκάλα για τον παράδεισο, τα λουλούδια θα ήταν το βασικό υλικό κατασκευής! Γενικά, οι στιγμές, οι φωνές και οι ψίθυροι της φύσης είναι οι ενδιάμεσοι ανάμεσα στον Δημιουργό και το δημιούργημα, τον άνθρωπο. Το φυτικό βασίλειο με τον τρόπο του αυτονομείται και ποτέ δεν επιστρέφει στο σημείο μηδέν. Ο θάνατος ενός άνθους δεν φαίνεται ποτέ, η αναγέννηση του όμως διακρίνεται πάντα και από παντού. Γι’ αυτό και όσοι μιλάνε στα φυτά, ανταμείβουν τον ακούραστο αγγελιαφόρο και όσοι απλά τα φροντίζουν και τα μυρίζουν, τα βλέπουν, επιβεβαιώνουν την ύπαρξη της μίας και μοναδικής αρχής και των ατελείωτων σημείων της. Αν μεταφέρουμε -προσπαθήσουμε- την απλότητα και την αμεσότητα αυτού του κόσμου στο χαρτί, τότε ποίηση ανόθευτη προκύπτει και δεν χρειάζεται τίποτα το προσωπικό και τίποτα το τεχνητά όμορφο. Η διαδικασία είναι απαιτητική και το ποιητικό σώμα εντυπωσιακά ευαίσθητο και εύθραυστο. Λογικό, δεν υπάρχει η ανθρώπινη ματαιοδοξία, αλαζονεία. Το εγχείρημα απαιτεί λεπτά δάχτυλα και ανθεκτική καρδιά, τρυφερή ματιά και ειλικρινείς προθέσεις. Διαβάζοντας την ποιητική συλλογή «Η άγρια ίρις» (Εκδόσεις Στερέωμα) καταλαβαίνεις γιατί η Λουίζ Γκλικ είναι ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. Η λογοτεχνική γωνιά του Gazzetta παρουσιάζει ένα υψηλής αισθητικής έργο, ένα ιερό βιβλίο.
Επιβεβαίωση της αθανασίας!
Η Λουίζ Γκλικ βραβεύτηκε το 2020 με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, ενώ γι’ αυτό το έργο έλαβε το «Πούλιτζερ» το 1993. Οι τιμές προς την ποιήτρια δεν επιβεβαιώνουν τόσο τη γραφή της, αλλά κυρίως την επιλογή της. Αυτό που είδε και βλέπει μέσα από τα ποιήματα της η Γκλικ είναι η επιβεβαίωση της αθανασίας! Ακούγεται ποιητικό -και είναι-, είναι ζητούμενο, όμως δεν είναι καθόλου, μα καθόλου, εύκολο. Ποιος ποιητής μπορεί να δει το διαχρονικό και πάντα ζωντανό; Ποιος ποιητής μπορεί να το δημιουργήσει; Ποιος ποιητής μπορεί να διακρίνει τα μοναδικά σημάδια; Ελάχιστοι, ένας, μία, η Γκλικ! Γιατί η Γκλικ σκύβει, υποκλίνεται μπροστά στο θεϊκό δέος και δεν διστάζει να ταπεινωθεί, να αγγίξει το βρεγμένο χώμα και να νιώσει το βίαιο αγκύλωμα του αγκαθιού. Σκεφτείτε την Γκλικ να «μεταφράζει» τον άνεμο στο «Άλογο του Τορίνο» του Μπέλα Ταρ και θα καταλάβετε τη δύναμη του ποιητικού λόγου της. Η Γκλικ θυμάται τα περασμένα και τα επόμενα που θα γίνουν περασμένα και η ανάμνηση -παρελθοντική, μελλοντική- μετουσιώνεται σε ανθισμένες νησίδες, φωτισμένα σύννεφα και κήπους που τα λουλούδια δροσίζουν κρυστάλλινα δάκρυα χαρμολύπης. Η συλλογή «Η άγρια ίρις» ενώνει κάθετα ουρανό και γη, βλέμματα και αστραπές, προσευχές και ξάστερους ουρανούς, φως και σκοτάδι. Στο τέλος του μαρτυρίου μου/υπήρχε μια πόρτα./Άκουσέ με: αυτό που ονομάζεις θάνατο/το θυμάμαι [από το ποίημα «Η άγρια ίρις]
Χθόνια προσέγγιση
Η ποίηση της Γκλικ είναι υψηλής αισθητικής. Το βαθυστόχαστο γίνεται οικείο και εύπλαστο στα χέρια της. Η Γκλικ δεν περιμένει τίποτα και δίνει ό,τι έχει για να επικοινωνήσει με τον λόγο του Δημιουργού, δηλαδή τη φύση. Με «Καζαντζικικό» (sic) πνεύμα φτιάχνει τη χθόνια προσέγγιση της και όταν εντοπίζει το τέλειο και το αθώο, του δίνει την ομορφιά και τη λάμψη που χρειάζεται. Τα ποιήματα της είναι σωστά μετρημένα στιχουργικά, ο ρυθμός μένει σταθερός και δεν εκτρέπεται σε υπερβολές και προσωπικές επιδιώξεις. Στην «Άγρια ίρις» η Γκλικ φτιάχνει μια ποίηση άφυλη, απρόσωπη, ένα αερικό που κρατούσε το βάρος της ύπαρξης. Ο λόγος της διαθέτει αέναη κίνηση, είναι στον φύλλο που μαζεύει το νερό της ζωής. Η οντολογική ματιά της Γκλικ στρέφεται στον Θεό και τα ποιήματα της αποκτούν βιβλική και μυθολογική χροιά. Και να η απόδειξη: Αν ανοίγατε τα μάτια σας/θα με βλέπατε, θα βλέπατε/το κενό του ουρανού/να καθρεφτίζεται στη γη, στους αγρούς/ έρημους πάλι, άψυχους, καλυμμένους με χιόνι-/έπειτα λευκό φως/που πλέον δεν μεταμφιέζεται σε ύλη. Σε κάτι τόσο απαιτητικό, τη γνωριμία με τέτοιο λόγο, σημαντική είναι η συνεισφορά της μετάφρασης. Ο Χάρης Βλαβιανός ανέλαβε το έργο και μας έδωσε καθαρά την ποιητική εικόνα της Γκλικ.
