• Τι είναι ο κανόνας του 50+1;
• Μπορεί το 50+1 να εφαρμοστεί στην Premier League;

Ο «σεισμός» της European Super League στα θεμέλια του ποδοσφαίρου κόπασε, μα τα μετασεισμικά φαινόμενα είναι πολύ πιθανόν ότι θα ταράξουν ξανά το οικοδόμημα μακροπρόθεσμα. Αν υπάρχει, όμως, ένα αισιόδοξο μήνυμα, μια ευχάριστη διαπίστωση από όλα τα επεισόδια του σίριαλ που εκτυλίχθηκε στην Ευρώπη, είναι η κινητοποίηση των οπαδών, ιδιαιτέρως στο Νησί. Μπορεί οι λόγοι (προσωρινής) υπαναχώρησης των 9 από τους 12 μεγάλους να είναι σύνθετοι και αρκετοί εξ αυτών να κρύβονται στο «παρασκήνιο» με την UEFA, αλλά η πίεση που άσκησαν οι ρομαντικοί και μη φίλοι του παιχνιδιού στην Αγγλία και η επίδραση της στη σύντομη ζωή της ESL δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.

Και τώρα; Τι ακολουθεί; Ένα… Super Champions League, μία μικρή παράταση μέχρι το ποδόσφαιρο να περάσει ολοκληρωτικά στη νέα εποχή; Οι Άγγλοι φίλαθλοι, εκείνοι που κατέκλυσαν τα social media, βγήκαν στους δρόμους, διαδήλωσαν έξω από τα γήπεδα κατά των ιδιοκτητών της ίδιας της ομάδας τους, δεν θέλουν να μείνουν με σταυρωμένα τα χέρια. Το ίδιο και η κυβέρνηση, η οποία από την πρώτη στιγμή καταδίκασε το μόρφωμα της ESL, έστω και για τους σκοπούς της «καλής δημοσιότητας», όπως αρκετοί τής προσάπτουν. Για αυτό και στον απόηχο της απόσυρσης του Big-6 από τον νεοσύστατο θεσμό, άπαντες ζητούν τη γερμανική συνταγή, τον κανόνα του 50+1, που αποτελεί σήμα-κατατεθέν της Bundesliga και του γερμανικού μοντέλου λειτουργίας των ποδοσφαιρικών συλλόγων τα τελευταία 23 χρόνια. Ένας κανόνας που πιστώνεται την ομοιογένεια που παρουσιάζει η Λίγκα έναντι των υπολοίπων τεσσάρων του Top-5, την ανεπτυγμένη οπαδική κουλτούρα και συνεπώς τη μαζική αποχή των γερμανικών κλαμπ από τα σχέδια της ESL, αλλά από την άλλη και την απώλεια εμπορικότητας σε σύγκριση με ανταγωνιστικά «προϊόντα» όπως η Premier League.

Τι είναι ο κανόνας του 50+1;

Για όσους δεν έχουν χάσει τον… χρόνο εν μέσω πανδημίας και των δύο lockdown, το ζήτημα με το «50+1» είχε ανακύψει ξανά στην επικαιρότητα το περασμένο καλοκαίρι. Πρωταγωνιστής, τότε, ο μεγαλομέτοχος της Χόφενχαϊμ, Ντίτμαρ Χοπ, τον οποίο και είχαν βάλει στο «στόχαστρο» οι οπαδοί της ομάδας, καθώς είναι ένας από τους λίγους ηγέτες που έχουν εκμεταλλευτεί το παραθυράκι στον κανόνα και κατέχουν την συντριπτική πλειοψηφία στην ιδιοκτησία και τη λήψη αποφάσεων.

Τι είναι, όμως, το 50+1; Σύμφωνα με τον κανόνα, τα εγγεγραμμένα μέλη των συλλόγων, οι ίδιοι οι φίλαθλοι δηλαδή, πρέπει να κατέχουν τουλάχιστον το 51% στην επιτροπή που ψηφίζει και παίρνει αποφάσεις για την ομάδα. Ούτως ώστε να μην συγκεντρώνεται η δύναμη αποκλειστικά στα χέρια του μεγαλοεπενδυτή/ιδιοκτήτη/χρηματοδότη, όπως συμβαίνει στις υπόλοιπες χώρες.

Ο κανόνας βασίζεται στη διττή φύση ενός κλαμπ, του ερασιτεχνικού σωματείου και της ανώνυμης εταιρείας. Τα μέλη, λοιπόν, διατηρούν τον έλεγχο στο ερασιτεχνικό κομμάτι, την ώρα που ο εκάστοτε επενδυτής μπορεί να αγοράζει την ανώνυμη εταιρεία.

Από τον κανόνα εξαιρέθηκαν οι Βόλφσμπουργκ και Μπάγερ Λεβερκούζεν, οι οποίες λόγω της ιδρυτικής σχέσης τους με την εργατική κοινότητα των αντίστοιχων βιομηχανιών (Volkswagen, Bayer), παρέμειναν κατά 100% στον έλεγχο των εταιρειών.

Προοδευτικά, τέθηκε «παραθυράκι» στον κανόνα μετά από πιέσεις του ιδιοκτήτη του Ανόβερου, Μάρτιν Κιντ, σύμφωνα με τον οποίον αν ένας επενδυτής χρηματοδοτεί για τουλάχιστον 20 χρόνια το κλαμπ, ισόποσα ανάμεσα στο επαγγελματικό κι ερασιτεχνικό μέρος του, μπορεί να αποκτήσει την πλειοψηφία και συνεπώς και τον απόλυτο έλεγχο στα πράγματα. Τέτοια είναι η περίπτωση του Ντίτμαρ Χοπ στη Χόφενχαϊμ, ο οποίος έχει φτάσει το ποσοστό του στο 96%, ενώ ανάλογες προθέσεις έχει και ο Λαρς Βίντχορστ για τη Χέρτα.

Το «μαύρο πρόβατο» στη Γερμανία θεωρείται η Λειψία, μια ομάδα 5^ης κατηγορίας η οποία πέρασε στα χέρια της Red Bull με την ονομασία «RassenBall Sport» ως ερασιτεχνικό σωματείο κι ενώ τυπικά δεν παραβιάζει το 50+1, το γεγονός ότι τα μέλη του κλαμπ που έχουν δικαίωμα ψήφου είναι ένας μικρός αριθμός υπαλλήλων της Red Bull έρχεται σε πλήρη αντίφαση με τη φύση του κανόνα.

Μπορεί το 50+1 να εφαρμοστεί στην Premier League;

Αν κάποιος έθετε το ερώτημα πίσω στο 1998, χρονολογία εγκαθίδρυσης του κανόνα στο γερμανικό ποδόσφαιρο όποτε και η PL μετρούσε μόλις έξι χρόνια ζωής, η απάντηση θα ήταν «ναι». Δύο και πλέον δεκαετίες αργότερα, σε μια εποχή που η Premier League έχει εκτοξευτεί σε όρους εμπορικότητας και οι μεγαλοεπενδυτές από Η.Π.Α. και Ασία είναι αφεντικά της πλειονότητας των 20 συλλόγων, μοιάζει εξαιρετικά δύσκολο ως και ουτοπικό να μετατοπιστεί ο έλεγχος και το δικαίωμα στη λήψη αποφάσεων αποκλειστικά στο κοινό.

Αυτό θα σήμαινε για παράδειγμα, ότι στην Τσέλσι, ο πανίσχυρος Ρόμαν Αμπράμοβιτς, ο οποίος αγόρασε το κλαμπ το 2003 για 140 εκατ. λίρες και μπορεί να κάνει οποιαδήποτε αλλαγή επιθυμεί σε αυτόν, από το να γκρεμίσει το «Στάμφορντ Μπριτζ» μέχρι να αλλάξει το όνομα του συλλόγου, θα βρισκόταν αυτόματα στο «έλεος» των φιλάθλων-μελών. Σενάριο που εύκολα παραπέμπει σε «επιστημονική φαντασία».

Η προσέλκυση μεγαλοεπενδυτών από ολόκληρο τον πλανήτη, άλλωστε, λόγω των πολλαπλάσιων ευκαιριών που παρέχονται σε σχέση με τη Bundesliga, είναι σε έναν βαθμό η αιτία που η Premier League γιγαντώθηκε και έφτασε να λογίζεται το κορυφαίο ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα στον κόσμο. Μια ενδεχόμενη εφαρμογή του 50+1 θα είχε ως δεδομένο τον κίνδυνο αποχώρησης των μεγάλων κεφαλαίων, θα σήμαινε οπισθοχώρηση αρκετά βήματα πίσω.

Μία τέτοια αλλαγή, όμως, βάσει του σχεδίου που παρουσιάζεται τις τελευταίες μέρες στα αγγλικά media, δεν θα αφορούσε αποκλειστικά την Premier League, αλλά ολόκληρο το οικοδόμημα της EFL (οι 4 επαγγελματικές κατηγορίες). Είναι ξεκάθαρο ότι ολοένα και μεγαλύτερη μερίδα φιλάθλων στην Αγγλία νιώθουν αποκομμένοι από τις ομάδες τους και αυτά που πρεσβεύουν, από τις ρίζες τους. Νιώθουν ότι οι αποφάσεις των ιδιοκτητών για την εξέλιξη του κλαμπ δεν τους εκφράζουν.

Ήδη αυτή η τάση αντανακλάται μέσα από επίσημες καμπάνιες, με τη σφραγίδα της κυβέρνησης. Μέσα σε μία εβδομάδα, περισσότεροι από 78.000 άνθρωποι έχουν υπογράψει τη φόρμα για την εισαγωγή του 50+1 στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο της Αγγλίας κι αν «σπάσουν» το φράγμα των 100.000, το ζήτημα ενδέχεται να τεθεί επίσημα προς συζήτηση στο κοινοβούλιο.

Is the 50+1 rule coming to England? pic.twitter.com/IvKZ2ejork

— DW Sports (@dw_sports) April 20, 2021

Από την πλευρά της, η κυβέρνηση μοιάζει η μοναδική που θα μπορούσε να επισπεύσει και να υλοποιήσει μια τέτοια αλλαγή: μέσω νομοθεσίας. Παρά την εναντίωση της Premier League στα σχέδια του Big-6 και του νέου πλαισίου κυρώσεων που πρόκειται να περάσει για να προλάβει ανάλογες καταστάσεις στο μέλλον, ο κανόνας του 50+1 είναι αμφίβολο ότι αντιπροσωπεύει το μοντέλο λειτουργίας της Λίγκας. Έτσι, η μόνη ρεαλιστική πιθανότητα εισαγωγής του 50+1 είναι η σύνταξη κυβέρνησης και FA, για μια ριζική αναδιαμόρφωση στο αγγλικό ποδόσφαιρο.

Σε πρώτο πλάνο, η πρώην υπουργός Αθλητισμού, Τρέισι Κράουτς, διεξάγει ολιστική έρευνα για νέες μορφές διακυβέρνησης στο ποδόσφαιρο και το πώς μπορεί να αναβαθμιστεί ο ρόλος των οπαδών, όπως ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον. Παράλληλα, το ενδιαφέρον για το γερμανικό μοντέλο εξέφρασε και ο νυν Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Όλιβερ Ντάουντεν.

«Πρέπει να θέσουμε το ποδόσφαιρο σε πιο βιώσιμη βάση. Ο πρωθυπουργός μού δήλωσε ότι θα κάνουμε ο,τι είναι αναγκαίο κι αν απαιτείται νομοθεσία, τότε θα τη δημιουργήσουμε».

Σε κάθε περίπτωση, ανεξαρτήτως αν οι προσπάθειες φιλάθλων και κυβέρνησης καταλήξουν σε «χειροπιαστό» αποτέλεσμα, είναι ξεκάθαρη η τάση αλλαγής που επικρατεί στο αγγλικό ποδόσφαιρο. Το αν η Αγγλία θα γίνει Γερμανία κι αν η Premier League θα «δανειστεί» το manual λειτουργίας της Bundesliga, είναι δύσκολο να απαντηθεί, αφού οι μηχανισμοί των δύο χωρών στο ποδόσφαιρο διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό. Το σίγουρο είναι πως αν ήταν στο χέρι των Άγγλων οπαδών, η «κρίση» της ESL θα τους είχε ωθήσει ήδη σε θέση «αφεντικού».