Το ποδόσφαιρο της πάλαι ποτέ ενωμένης Σοβιετικής Ένωσης κρύβει ουκ ολίγα μυστικά, καθώς λόγω της φύσης του, αλλά και των ιδιαιτεροτήτων της εποχής υπήρχαν περιπτώσεις ποδοσφαιριστών, οι οποίες δεν είναι γνωστές στο ευρύ κοινό. Επίσης η απαγόρευση μετακίνησης ποδοσφαιριστών στο εξωτερικό είχε ως συνέπεια σπουδαίοι άσοι του πρωταθλήματος της αχανούς χώρας να μην λάβουν την αναγνώριση που τους άξιζε.

Τουλάχιστον πέντε ποδοσφαιριστές με καταγωγή από την Ελλάδα, έκαναν καριέρα στη Σοβιετική Ένωση. Ο Βασίλης Χατζηπαναγής ήταν ωστόσο ο μόνος, στον οποίο επετράπη να εγκατασταθεί στην πατρίδα των προγόνων του σε ηλικία 21 ετών. Ο «Βάσια» είχε ήδη προλάβει να κάνει καριέρα στην Παχτακόρ, αφού στην τριετία που αγωνίστηκε στον σύλλογο της Τασκένδης ήταν από τους κορυφαίους τους ομάδας του.

Αντίθετα, ένας άλλος σπουδαίος ποδοσφαιριστής, ο Στάθης Πεχλιβανίδης, ο οποίος θεωρείται θρύλος στο Καζακστάν έπρεπε να γίνει 30 ετών για να καταφέρει να συνεχίσει την καριέρα του στον Λεβαδειακό, ενώ εντελώς διαφορετική είναι η περίπτωση του Ομάρι Τετράτζε, ο οποίος στα 28 του μεταπήδησε στη Ρόμα και δύο χρόνια αργότερα αγωνίστηκε στον ΠΑΟΚ.

Σε ότι αφορά τοβ Γιώργο Γραμματικόπουλο που έκανε καριέρα στη δεκαετία του '50, αλλά και τον εξαιρετικό Αλέξανδρο Χαψάλη, ο οποίος κατέκτησε τίτλους με τη Ντιναμό Κιέβου την δεκαετία του '70 και χρίστηκε διεθνής με την Σοβιετική Ενώση δεν κατέστη δυνατό να φορέσουν την φανέλα ελληνικής ομάδας.

Αναλυτικά οι 5 κορυφαίοι ελληνικής καταγωγής ποδοσφαιριστής που έκαναν καριέρα στη Σοβιετική Ένωση.

5. Γιώργος Γραμματικόπουλος (1930-1992)

Ο Γραμματικόπουλος γεννήθηκε στο Σουκούμι της Γεωργίας και αγωνίζονταν ως μεσοεπιθετικός. Ξεκίνησε την καριέρα του, το 1949 από την Ντιναμό Τυφλίδος και στη συνέχεια αγωνίστηκε σε Σπαρτάκ Τυφλίδος, Ντιναμό Λένινγκραντ, Ντιναμό Κιέβου και Ντιναμό Σουκούμι.

Στη Ντιναμό Κιέβου ανήκε για μια πενταετία (1954-59) πετυχαίνοντας 21 γκολ σε 97 ματς. Μάλιστα το 1954 κατέκτησε το Κύπελλο Σοβιετικής Ένωσης, ενώ το 1957 σκόραρε το 600ο γκολ της τότε ομάδας του εις βάρος του Λεβ Γιασίν. Επίσης αναδείχθηκε 11ος καλύτερος playmaker στην ιστορία του ουκρανικού συλλόγου. Το 1956 φόρεσε δύο φορές τη φανέλα της Ουκρανίας, ενώ έφυγε από τη ζωή το 1992 σε ηλικία 62 ετών.

4.Στάθης Πεχλιβανίδης (1960)

Η απόκτηση του από τον Ολυμπιακό στη δεκαετία του '80 είχε γίνει θρίλερ και μάλιστα σύμφωνα με δημοσιεύματα οι «ερυθρόλευκοι» είχαν ζητήσει ακόμη και την μεσολάβηση του ΚΚΕ προκειμένου να προχωρήσουν οι διαδικασίες. Ο γεννημένος το 1960, Στάθης Πεχλιβανίδης έκανε καριέρα στο Καζακστάν με την Καϊράτ Αλμάτι και θεωρείται ένας από τους κορυφαίες ποδοσφαιριστές της χώρας όλων των εποχών. Ήταν ο αγαπημένος παίκτης των οπαδών του συλλόγου και πρώτος σκόρερ στην ιστορία της ομάδας στη μεγάλη κατηγορία του σοβιετικού ποδοσφαίρου με 69 γκολ σε 226 ματς.

Για λόγους που δεν έχουν διευκρινιστεί ακόμη και σήμερα ο Πεχλιβανίδης δεν κλήθηκε στην εθνικής της Σοβιετικής Ένωσης. Αξίζει να σημειωθεί πως τον Σεπτέμβριο του 1986 πέτυχε κόντρα στην Ντιναμό Κιέβου το πιο γρήγορο γκολ στην ιστορία του πρωταθλήματος της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης στέλνοντας την μπάλα μόλις στο 10ο δευτερόλεπτο στα δίχτυα του Βίκτορ Τσάνοφ.

Τον Απρίλιο του 1990 ακολούθησε τους συγγενείς του στην Ελλάδα και υπέγραψε εν τέλει στον Λεβαδειακό, όπου λόγω τραυματισμών δεν έμελλε να μακροημερεύσει. Με την ομάδα της Βοιωτίας στην πρώτη του χρονιά πέτυχε 10 γκολ σε 25 ματς.

3. Αλέξανδρος Χαψάλης (1957)

Μέσος από το Καζακστάν, ο οποίος όμως στα 18 του εντοπίστηκε από σκάουτς της Ντιναμό Κιέβου και μετακόμισε στην ουκρανική πρωτεύουσα. Μάλιστα εκείνη την εποχή είχε πρόταση από τον Παναθηναϊκό, αλλά δεν του επετράπη να εγκαταλείψει την χώρα. Αγωνίστηκε για έξι σεζόν εκεί κατακτώντας 2 πρωταθλήματα (1980, 1981), 3 Κύπελλα Σοβιετικής Ένωσης (1978, 1982, 1984), ενώ σκόραρε 13 γκολ.

Αγωνίστηκε σε όλες τις ομάδες της Σοβιετικής Ένωσης έχοντας 2 συμμετοχές με την εθνική ανδρών. Στη συνέχεια πήρε μεταγραφή στη Ντιναμό Μόσχας σκοράροντας στο 5-2 επί της Χάιντουκ Σπλιτ σε ματς για το Κύπελλουχων το 1984. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης εγκαταστάθηκε στην Αμερική, όπου έγινε πρωταθλητής στο Futsal.

2. Ομάρ Τετράτζε (1969)

Αν και συχνά θεωρείται ως Γεωργιανός, στην πραγματικότητα είναι ελληνικής καταγωγής και το πραγματικό του όνομα είναι Όμηρος Ιωσηφίδης. Ξεκίνησε την καριέρα του το 1987 από την Ντιναμό Τιφλίδας όπου έμεινε μέχρι το 1989.Τότε ήταν που έπειτα από πιέσεις του προέδρου της γεωργιανής ομοσπονδίας ποδοσφαίρου, Νοντάρια Αχαλκάτσι αλλάζει το όνομα του από Όμηρος Ιωσηφίδης σε Ομάρ Τετράτζε.

Το 1990 παίζει στη Μερτσχάλι Οζουργκέτι και έπειτα αγωνίζεται για 3 χρόνια στην Ντιναμό Μόσχας. Ακολουθεί η Αλάνια και το 1997 μεταγράφεται στη Ρόμα. Το 1999 έρχεται στην Ελλάδα για λογαριασμό του ΠΑΟΚ. Το 2002 επιστρέφει στην Αλάνια. Ακολουθούν η Ανζί Μαχατσκάλα και Κρίλια Σοβιέτοφ Σαμάρα στην οποία κλείνει την καριέρα του το 2005.

Κατέγραψε 3 συμμετοχές με την εθνική της Σοβιετικής Ένωσης και άλλες 37 με την εθνική Ρωσίας πετυχαίνοντας και 1 γκολ. Πήρε μέρος στα Ευρωπαϊκά πρωταθλήματα του 1992 και 1996 αλλά και στο Μουντιάλ του 1994.

1. Βασίλης Χατζηπαναγής (1954)

Γεννήθηκε στην Τασκένδη της τότε Σοβιετικής Ένωσης (σημερινό Ουζμπεκιστάν). Οι γονείς του, ήταν Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες κυπριακής καταγωγής. Ο «Βάσια» ξεκίνησε το ποδόσφαιρο από τη Ντιναμό Τασκένδης και το 1972 μεταπήδησε στην Παχτακόρ όπου παρέμεινε για τρεις σεζόν έχοντας απολογισμό 96 συμμετοχές και 22 γκολ.

Μάλιστα αγωνίστηκε 4 φορές με την Ολυμπιακή ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης ενώ κλήθηκε και στην εθνική ανδρών δίχως να πάρει μέρος. Το 1975 μετακόμισε στην Ελλάδα για λογαριασμό του Ηρακλή. Με τον «Γηραιό» κατέκτησε 1 Κύπελλο Ελλάδας (1976) ενώ έκλεισε την καριέρα του στην ομάδα της Θεσσαλονίκης το 1990.

Το 1983 ήταν υποψήφιος για την Χρυσή Μπάλα, έναν χρόνο αργότερα κλήθηκε και αγωνίστηκε στη Μικτή Κόσμου εναντίον της αμερικανικής ομάδας «Κόσμος Ν. Υόρκης», ενώ το 2003 με την ευκαιρία του εορτασμού των 50 χρόνων από την ίδρυση της UEFA, ανακηρύχθηκε κορυφαίος Έλληνας ποδοσφαιριστής των τελευταίων 50 χρόνων από την ΕΠΟ.