Η έμφυτη αστάθεια των συλλόγων οδήγησε σε χρεοκοπίες παρά την αξιοσημείωτη αύξηση του τζίρου που παρατηρείται στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Ετσι, η UEFA προκειμένου να ανακόψει αυτές τις δαπάνες «καμικάζι» και λόγω της οικονομικής αστάθειας που παρατηρούνταν, θέσπισε το 2010 το Financial Fair Play, ένα οικονομικό νομοθετικό πλαίσιο για τους συλλόγους που μετέχουν στο Champions League και το Europa League, με στόχο να καταπολεμήσει κυρίως το λεγόμενο Financial Doping και να περιορίσει τον πληθωρισμό.

Το μοντέλο αυτό έφερε τιμωρίες, αποκλεισμούς από μεταγραφές, αλλά και δεκάδες προσφυγές στο CAS. Επειτα από 12 χρόνια συζητήσεων, το τοπίο αλλάζει, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία με κανονισμούς Οικονομικής Βιωσιμότητας ξαναθολώνει τα νερά.

Φερεγγυότητα, σταθερότητα και έλεγχος κόστους: οι «τρεις πυλώνες» πάνω στους οποίους θα πορευθεί η UEFA. Ο «έλεγχος κόστους» στέκεται στο ότι οι συνολικές δαπάνες ενός συλλόγου για μεταγραφές, μισθούς και αμοιβές μάνατζερ δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 70% των εσόδων του.

«Φερεγγυότητα» σημαίνει ότι οι σύλλογοι δεν μπορούν να έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές, για παράδειγμα σε φορολογικές υποχρεώσεις, άλλους συλλόγους ή υπαλλήλους. Ετσι, η UEFA το ενισχύει μέσω τριμηνιαίων ελέγχων και αυστηρότερων, αυτόματων κυρώσεων.

Η UEFA τονίζει πως «ενισχύει σημαντικά» τις απαιτήσεις για τη βελτίωση των ισολογισμών και τη μείωση των χρεών, ως μέρος της επιθυμίας της να φέρει περισσότερη σταθερότητα στους ισολογισμούς των ομάδων.

«Οι αρχικοί οικονομικοί κανονισμοί της UEFA, που θεσπίστηκαν το 2010, εξυπηρέτησαν τον πρωταρχικό σκοπό της, άλλαξαν τα πάντα στον τρόπο διοίκησης των συλλόγων ενώ βελτίωσαν αισθητά τα οικονομικά του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου.

Οι νέοι κανονισμοί θα βοηθήσουν να προστατευθεί το ποδόσφαιρο και να είναι προετοιμασμένο για πιθανούς μελλοντικούς κλονισμούς. Στόχος είναι να υπάρξουν ορθόδοξες επενδύσεις και να δημιουργηθεί ένα βιώσιμο μέλλον για το ποδόσφαιρο», δήλωσε ο Αλεξάντερ Τσέφεριν.

Πάμε, όμως, να δούμε συνολικά τι ίσχυε επί FFP και τι αλλάζει με το νέο οικονομικό μοντέλο, το οποίο τιτλοφορήθηκε ως Financial Sustainability and Club Licensing Regulations (FSCLR).

Τι υπολογίζει η UEFA ως έσοδα και έξοδα

Είτε με το FFP, είτε με το νέο μοντέλο (FSCLR), τα κριτήρια στα έσοδα και τα έξοδα παραμένουν τα ίδια για την UEFA.

Στην πρώτη κατηγορία υπολογίζονται τα χρήματα από τα εισιτήρια, από τα τηλεοπτικά δικαιώματα, τις διαφημίσεις, τα εμπορεύματα του κλαμπ, την πώληση περιουσιακών στοιχείων, τις μεταγραφές παικτών και τα έπαθλα από διοργανώσεις.

Στη δεύτερη, αυτή των εξόδων, περιλαμβάνονται τα χρήματα για μεταγραφές, προνόμια και μισθούς προσωπικού, απόσβεση μεταγραφών, κόστη χρηματοδότησης και μερίσματα. Αντίθετα, η UEFA δεν προσμετρά τα έξοδα για την ανάπτυξη της Ακαδημίας, τις προπονητικές εγκαταστάσεις και τις υπόλοιπες υποδομές.

Τι προέβλεπε το Financial Fair Play

• Βασική αρχή στην οποία στηρίχτηκε το μοντέλο ήταν το «νεκρό σημείο» (break-even). Η απόλυτη ισορροπία δηλαδή ανάμεσα στα έσοδα και τα έξοδα ενός συλλόγου, δίχως να σημειώνεται ούτε κέρδος, ούτε ζημία. Στην πράξη, το FFP περιόριζε τους συλλόγους να μην ξοδεύουν περισσότερα χρήματα από όσα βάζουν στα ταμεία τους.
  

• Προς αποφυγή πλεονεκτήματος στους συλλόγους που ανήκουν σε μεγαλοεπενδυτές, το FFP υπολόγιζε ως έσοδα μόνο τα χρήματα από εμπορικές συμφωνίες (τηλεοπτικά δικαιώματα, χορηγίες), ώστε να αποτρέπεται η δυνατότητα των πλούσιων ιδιοκτητών να χρηματοδοτούν από την «τσέπη» τους τα έξοδα του μπάτζετ. Αυτή είναι και η ρύθμιση που προκαλούσε τα περισσότερα ερωτηματικά την περασμένη δεκαετία, ως προς το αν τα χρήματα των μεγάλων συλλόγων προέρχονταν αποκλειστικά από εμπορικές συμφωνίες. Χωρίς, δηλαδή, την εμπλοκή του ιδιοκτήτη αυτού καθ’ αυτού ή του κρατικού ταμείου σε περιπτώσεις όπως των επενδυτών με καταβολές από Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κατάρ, κλπ.
  

• Οι ποινές που προέβλεπε η UEFA για παραβίαση του FFP ήταν οκτώ, αναλογικά με την αυστηρότητα της παράβασης:

1. Σύσταση
2. πρόστιμα
3. αφαίρεση βαθμών
4. παρακράτηση εσόδων από τις διοργανώσεις της UEFA
5. απαγόρευση εγγραφής νέων παικτών για τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις
6. περιορισμός στον αριθμό παικτών που μπορεί να δηλώσει το κλαμπ στην ευρωπαϊκή λίστα
7. αποκλεισμός από την τρέχουσα διοργάνωση
8. Aποβολή από μελλοντικές διοργανώσεις.

Τι αλλάζει με το νέο μοντέλο

• Όριο εξόδων 70% βάσει των ετήσιων συνολικών εσόδων. Καταργείται λοιπόν ο κανόνας του «νεκρού σημείου», της ισορροπίας εσόδων-εξόδων. Τα έξοδα αφορούν ποσά για μεταγραφές, μισθούς παικτών και αμοιβές ατζέντηδων. Μέχρι το 2025 θα ισχύσει μεταβατική περίοδος για όλα τα κλαμπ και το όριο θα ξεκινήσει από 90% το 2023, πέφτοντας στο 80% το 2024.
  

• Διπλασιάζονται οι αποδεκτές απώλειες. Ο όρος αυτός αφορά το πόσο πάνω από το όριο που επιτρέπεται να βρεθεί ένας σύλλογος σε βάθος τριετίας. Στο FFP ο πήχης είχε τεθεί στα 30 εκατ. ευρώ, πλέον αυξάνεται στα 60 εκατ. ευρώ. Όπερ και σημαίνει ότι ο κάθε σύλλογος μπορεί να παρουσιάσει επιπρόσθετα έξοδα ύψους το πολύ 60 εκατ. ευρώ στη διάρκεια της τριετίας, χωρίς να δεχθεί κυρώσεις. Κλαμπ που χαρακτηρίζονται «οικονομικά υγιή» δικαιούνται επιπλέον αποδεκτές απώλειες 10 εκατ. ευρώ.
  

• Πέραν των οκτώ παραδοσιακών ποινών που αναφέρθηκαν παραπάνω, υπάρχουν σκέψεις και για μία εντελώς νέα στο «ταμπλό». Αυτή του υποβιβασμού διοργάνωσης! Η UEFA προτείνει οι ομάδες που παραβιάζουν τους κανόνες του FSCLR κι αγωνίζονται στο Champions League να υποβιβάζονται στο Europa League, εκείνες του Europa League στο Conference League κι εκείνες του Conference League να μένουν εκτός Ευρώπης.
  
• Αυστηροποίηση σχετικά με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Όπως και στο FFP, η φερεγγυότητα αποτελεί βασικό πυλώνα της UEFA και για τον λόγο αυτό γίνονται συχνότεροι οι οικονομικοί έλεγχοι, ανά τέταρτο του έτους, ώστε να εντοπίζονται οι εκκρεμείς υποχρεώσεις των συλλόγων προς εφορία, υπαλληλικό προσωπικό ή άλλους συλλόγους.
  

• Εύλογη αξία σε όλες τις συναλλαγές μεταξύ συλλόγων. Το FFP όριζε ως υποχρεωτική την εύλογη αξία για συναλλαγές μόνο μεταξύ συνεργαζόμενων κλαμπ.

Το πόρισμα και η εύνοια προς τους μεγάλους

Η αναδιαμόρφωση του μοντέλου οικονομικής επιτήρησης από την UEFA στηρίζεται πράγματι σε έναν δεδομένο περιορισμό προς τους συλλόγους. Από το «ξοδεύω όσα έχω», η ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία μεταβαίνει στο «ξοδεύω μέχρι το 70% των εσόδων μου». Στην πραγματικότητα, πάντως, η αλλαγή αυτή απογοήτευσε τους συλλόγους και τους υψηλά ιστάμενους που αποζητούσαν την εισαγωγή salary cap. Το FSCLR, το οποίο θα αρχίσει από όριο 90% και προοδευτικά θα πέσει στο 70% σε βάθος τριετίας, αποτελεί μάλλον μια μορφή χαλάρωσης και επιείκειας προς τους μεγάλους «παίκτες», παρά μια τακτική μείωσης των ανισοτήτων σε σύγκριση με τα μικρότερα κλαμπ. Τα ευρωπαϊκά μεγαθήρια που αποκομίζουν κατά μέσο όρο μισό δισεκατομμύριο ευρώ τον χρόνο θα συνεχίσουν να έχουν τη δυνατότητα για «αστρονομικές» αγορές, την ώρα που τα κλαμπ μικρότερου βεληνεκούς που παίρνουν μέρος στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις θα αντιμετωπίσουν αναλογικά σοβαρότερες συνέπειες από την επιβολή «πλαφόν».