Τι κάνουν οι Γερμανοί, που δεν κάνουμε εμείς, και παράγουν ποδοσφαιριστές

Σήμερα, στα πρώτα βήματα της ζωής μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας του κορονοϊού, το ελληνικό επαγγελματικό ποδόσφαιρο ζορίζεται. Τα προβλήματα του είναι χιλιοειπωμένα ακόμη και στο διάστημα των τελευταίων ημερών: οι ΠΑΕ βλέπουν ότι αιμορραγούν σε εμπορικά έσοδα, τηλεοπτικά έσοδα και έσοδα από αγώνες, δηλαδή και στις τρεις βασικές πηγές εσόδων. Τόσο λόγω της ανάγκης να δημιουργήσουν ή να μεγαλώσουν μια άλλη πηγή εσόδου, αυτή της πώλησης ποδοσφαιριστών όσο και λόγω της ανάγκης να προωθήσουν ποδοσφαιριστές από την ακαδημία τους προκειμένου να ρίξουν το κόστος του ρόστερ, η συζήτηση για την παραγωγή παικτών γίνεται επίκαιρη. Όχι με σχέδιο, δηλαδή για ακόμη μια φορά πρόχειρα και με σχεδιασμό “στο πόδι”, δίχως στρατηγική, το επαγγελματικό ποδόσφαιρο θα επιχειρήσει άτσαλα και βίαια, λόγω κορονοϊού και μόνο, να προωθήσει νεαρούς παίκτες.

Φυσικά αυτή η συζήτηση είναι επίκαιρη σε όλη την Ευρώπη, διότι όλοι ψάχνουν τον τρόπο της μείωσης του κόστους και της αύξησης των εσόδων που σχετίζονται με τους ποδοσφαιριστές. Κοινή αίσθηση όσων παρακολουθούν την ευρωπαϊκή ποδοσφαιρική αγορά είναι ότι στη διάρκεια της σεζόν 2020 -’21 θα δούμε στα ρόστερ των ευρωπαϊκών συλλόγων όλων των μεγεθών περισσότερους από ποτέ ποδοσφαιριστές που θα έχουν προβιβασθεί στην πρώτη από την δεύτερη ομάδα του κλαμπ.

Φυσικά ο κορονοϊός δεν έπιασε μόνο εμάς απροετοίμαστους. Στην υπόθεση του ποδοσφαίρου όμως συμβαίνει το εξής παράδοξο: αντί να “πιαστούν” περισσότερο προετοιμασμένες στο κομμάτι της παραγωγής ποδοσφαιριστών οι μικρές αγορές, δηλαδή αυτές με τα “φτωχά” εμπορικά και τηλεοπτικά έσοδα, οι οποίες υποτίθεται ότι θα έπρεπε να είναι μαθημένες να αυξάνουν με αυτό τον τρόπο, μέσα από την παραγωγή και την εξαγωγή ταλέντων, τα έσοδά τους, έχει συμβεί περίπου το αντίθετο· αρκετοί εκ των “πλουσιότερων” είναι καλύτερα προετοιμασμένοι στον τομέα της παραγωγής ποδοσφαιριστών, κι ας μη το είχαν τόσο πολύ ανάγκη με όρους βιοποριστικούς.

Από την Πορτογαλία θα το περίμενε κανείς να είναι καλύτερα προετοιμασμένη συγκριτικά με την Ελλάδα, διότι έχει δημιουργήσει και έχει συντηρήσει την παράδοση της τέχνης στην εκπαίδευση και την παραγωγή ποδοσφαιριστών. Συμβαίνει όμως να έχουν αρχίσει, με σταθερά βήματα, να αποκτούν αυτή την κουλτούρα και αγορές που μέχρι πρότινος δεν είχαν το ίδιο μεγάλη οικονομική ανάγκη να παράξουν ποδοσφαιριστές. Αγορές σαν την γερμανική.

Εισχωρώντας στην γερμανική νοοτροπία, προκειμένου να την κατανοήσω καλύτερα, έκανα μια συζήτηση με έναν προπονητή που εργάζεται, κατά τη διάρκεια της τελευταίας διετίας, στην U19 ομάδα της Holstein Kiel, η οποία ζει στην 2 Bundesliga, δηλαδή την δεύτερη γερμανική επαγγελματική κατηγορία. Για να έχουμε τα μέτρα, η εμπορική αξία του ρόστερ της είναι της τάξης των 18 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με το transfermarkt. Ο Ντομινίκ Γλάβογκερ, ένας 30χρονος Αυστριακός προπονητής που λειτουργεί στην προπονητική από τα χρόνια της ενηλικίωσης του υπηρετώντας διαφορετικά projects στις αναπτυξιακές ηλικές σε διαφορετικές χώρες, κλείνει σήμερα έναν διετή κύκλο εμπειρίας στην Holstein Kiel, εργαζόμενος ως προπονητής της U19 ομάδας του συλλόγου.

Στη συζήτηση μας έβαλα στον νεαρό προπονητή τις βασικές ερωτήσεις. Διαβάστε τις απαντήσεις του, και θα σας συναντήσω παρακάτω.

Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι, και ποια η σειρά στις προτεραιότητές σας στις ομάδες της ακαδημίας;

“Ο βασικός μας στόχος είναι να δημιουργούμε ποδοσφαιριστές που θα ανεβαίνουν, θα προβιβάζονται στις μεγαλύτερες, ηλικακά, ομάδες για να φτάσουν έτοιμοι στην πρώτη ομάδα. Η προσέγγιση μας είναι εξατομικευμένη. Δουλεύουμε πάνω στην ατομική βελτίωση του ποδοσφαιριστή. Εξετάζουμε τα προσόντα και τις αδυναμίες του και δουλεύουμε πάνω στο πλάνο της εξέλιξης κάθε ενός εκ των ποδοσφαιριστών μας. Το αποτέλεσμα του αγώνα και η πορεία της ομάδας στο πρωτάθλημα είναι σημαντικά στοιχεία για την εξέλιξη μας, αλλά η προτεραιότητά μας είναι η βελτίωση των ποδοσφαιριστών. Και κάνουμε πολλά για αυτό. Μέσα από την εξατομικευμένη μελέτη και την βίντεο ανάλυση των ποδοσφαιριστών, και παρατηρώντας και ερμηνεύοντας τα στατιστικά δεδομένα της πορείας που διαγράφει ο ποδοσφαιριστής δουλεύουμε μαζί του με συγκεκριμένους στόχους, που οριοθετούνται και είναι μετρήσιμοι στην εξέλιξη του χρόνου. Τέσσερις φορές τον χρόνο κάνουμε συνάντηση με κάθε ποδοσφαιριστή προκειμένου να προβληματιστούμε μαζί πάνω στην εξέλιξη που έχει παρουσιάσει στο προηγούμενο διάστημα και να αναλύσουμε την κατάστασή του ώστε να βάλουμε τους στόχους του επόμενου τριμήνου. Ο ποδοσφαιριστής δουλεύει με εξατομικευμένο πρόγραμμα σε ατομικές προπονήσεις για την βελτίωση των φυσικών χαρακτηριστικών του, έχει καθοδήγηση από διατροφολόγο και υποστήριξη από ψυχολόγο. Και εμείς παρατηρούμε την εξέλιξη του και την θέτουμε υπόψη του αθλητικού διευθυντή”.

Στο μυαλό του προπονητή, ποιος είναι ο πρώτος στόχος; Η νίκη ή η βελτίωση του ποδοσφαιριστή;

“Φυσικά όλοι θέλουμε να ανεβάζουμε παίκτες στην πρώτη ομάδα, αλλά ξέρουμε πόσο δύσκολο είναι αυτό. Η ιδέα του συλλόγου είναι να συγκεντρώνει τους πιο ταλαντούχους ποδοσφαιριστές κάθε ηλικιακής ομάδας και να δημιουργεί ένα γκρουπ από τους πιο ταλαντούχους, οι οποίοι προπονούνται μαζί, σε εξτρά προπονήσεις, τις οποίες παρακολουθεί ο προπονητής της πρώτης ομάδας. Κι όλο αυτό λειτουργεί αφενός προκειμένου να προκαλούνται και να εξελίσσονται οι πιο ταλαντούχοι ποδοσφαιριστές και αφετέρου προκειμένου να έχει εικόνα ο προπονητής της πρώτης ομάδας.

Φυσικά θέλουμε να κερδίζουμε τα παιχνίδια και να μένουμε ψηλά στις κατηγορίες, και προσπαθούμε να το συνδυάζουμε αυτό με την βελτίωση των ποδοσφαιριστών. Στο ποδόσφαιρο δεν μπορείς να προγραμματίσεις τα πάντα, πρέπει να προσαρμόζεσαι στις διαφορετικές καταστάσεις, αλλά ο βασικός μας στόχος είναι να υποστηρίζουμε τους παίκτες και να τους βοηθάμε να εξελίσσονται και να αναπτύσσονται ατομικά τόσο ποδοσφαιρικά όσο και ως προσωπικότητες”.

Πώς μετράτε την επιτυχία στην ακαδημία; Είναι η πορεία μιας ομάδας που μετρά περισσότερο ή ο αριθμός των ποδοσφαιριστών που προβιβάζονται στην πρώτη ομάδα;

“Θα απαντήσω με ένα παράδειγμα. Αυτή τη σεζόν ένας ποδοσφαιριστής από την U19 ομάδα προβιβάστηκε στην πρώτη ομάδα, και αυτό ήταν ένα καλό σημάδι για την εξέλιξη του πρότζεκτ, δηλαδή ένα σημάδι ότι ο σύλλογος δουλεύει καλά στο σύνολό του. Δεν ήταν ένα καλό σημάδι μόνο για τη δική μου δουλειά, αλλά και για τη δουλειά που είχε κάνει με τον ποδοσφαιριστή ο προπονητής της U16 ομάδας και της U17 ομάδας. Όλα αυτά αξιολογούνται από τον αθλητικό διευθυντή”.

Στο βίντεο που ακολουθεί, εκτός από τις αρχές του παιχνιδιού της U19 ομάδας και την φιλοσοφία της μεθοδολογίας προπόνησης, ο παρατηρητής διαπιστώνει εκτός των άλλων ότι τα παιχνίδια μιας U19 ομάδας αυτού του επιπέδου βιντεοσκοπούνται με τρόπο που εξυπηρετεί τους πάντες: τον προπονητή, τους συνεργάτες του, τους ποδοσφαιριστές, αλλά και αυτούς που κάνουν στατιστική ανάλυση· είτε ατομική είτε τακτική.

Όσα περιγράφει παραπάνω ο Αυστριακός προπονητής δεν προέκυψαν από παρθενογένεση· είναι μέρος ενός διεθνούς πρωτοκόλλου λειτουργίας της ακαδημίας ενός συλλόγου και στην πραγματικότητα αυτά είναι στοιχεία που έχουν ενσωματωθεί εδώ και χρόνια στις διαδικασίες λειτουργίας όλων των ακαδημιών πανευρωπαϊκά. Σήμερα δεν χρειάζεται να κοιτάξεις μόνο στα αρχεία της Μπαρτσελόνα για να βρεις το δελτίο της ατομικής προόδου ενός ποδοσφαιριστή στα χρόνια του στη “Μασία”· αντίστοιχο αρχείο μπορείς να βρεις για την πλειονότητα των σημερινών 25αρηδων Ελλήνων ποδοσφαιριστών που στα +- 17 τους ήταν μέλη ακαδημίας ενός μεγάλου συλλόγου. Το ίδιο μπορεί κανείς να πει και σχετικά με τις αρχές του παιχνιδιού και την φιλοσοφία της μεθοδολογίας προπόνησης. Το ίδιο μπορεί κανείς να ισχυριστεί και σε σχέση με την τεχνολογία που υποστηρίζει τις ελληνικές ακαδημίες· το παραπάνω βίντεο είναι κατώτερης ποιότητας αυτών που έχουν στη διάθεση τους οι προπονητές των ακαδημιών των ελληνικών συλλόγων, τουλάχιστον των μεγάλων. Η διαφορά ανάμεσα στον ελληνικό και τον γερμανικό σύλλογο κρύβεται στην συνέπεια, την μεθοδικότητα, την τήρηση των διαδικασιών, ενδεχομένως και στην αξιοκρατία.

Ακριβώς επειδή οι Γερμανοί είναι συνεπείς στην τήρηση των διαδικασιών, ο ποδοσφαιριστής ξέρει, ανά τρίμηνο, πού στέκεται. Το ίδιο και ο προπονητής. Το ίδιο και ο αθλητικός διευθυντής. Πολύ πρόσφατα μου διηγήθηκαν την ιστορία ενός συλλόγου της 2 Bundesliga, ο οποίος πληρώνει αναλυτή που εργάζεται αποκλειστικά για την υποστήριξη των αναγκών του αθλητικού διευθυντή, δηλαδή προκειμένου να αναλύει αγώνες, ποδοσφαιριστές, στατιστικά κλπ.. Είναι τόσα τα φίλτρα, που όλοι ελέγχονται, όλοι ξέρουν, φτάνουν να είναι τόσο διαφανείς οι διαδικασίες. Και οι διαδικασίες λειτουργούν ως εγγύηση για την ανάδειξη των ποδοσφαιριστών.

Στην Ελλάδα, στο ποδόσφαιρο, τα έχουμε όλα: προπονητές με τεχνογνωσία και σύγχρονη αντίληψη, ειδικούς όλων των υποστηρικτικών ειδικοτήτων, και σε πολλές περιπτώσεις ακόμη και εγκαταστάσεις που πληρούν τις βασικές προδιαγραφές προκειμένου να “γίνεται η δουλειά” με μια αποδεκτή επάρκεια. Πού χάνουμε; Πού το χάνουμε;

Στην Ελλάδα το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι. Φταίει πρωτίστως το μοντέλο λειτουργίας των ΠΑΕ. Φταίει που όλα τα περιμένουν από το αφεντικό για να τα κρίνει, να τα αξιολογήσει, να τα αποφασίσει. Κι επειδή εκείνος δεν ξέρει, η αμάθεια ή η ημιμάθειά του δημιουργεί τον χώρο που εκμεταλλεύονται για να δρουν οι “παρατρεχάμενοι”. Όταν δεν εργάζονται όλοι για τον ίδιο στόχο και με το κοινό όραμα, ο τεχνικός διευθυντής - αν υπάρχει τέτοιος - αμφισβητείται. Ο αθλητικός διευθυντής - αν υπάρχει τέτοιος - αμφισβητείται. Ο τεχνικός διευθυντής της ακαδημίας αμφισβητείται. Ο προπονητής αμφισβητείται. Και ο ποδοσφαιριστής οδηγεί τον μπαμπά του στην επιλογή να λαδώσει. Τον οδηγεί στην επιλογή να προσλάβει έναν μεσάζοντα, ο οποίος θα λειτουργήσει με φακελάκι για να εξασφαλίσει στον ανήλικο ποδοσφαιριστή χρόνο συμμετοχής, σαν να πρόκειται για καρτοκινητό.

Σε ένα περιβάλλον όπου ο προπονητής της ακαδημίας - νομίζει ότι - κρίνεται από το αποτέλεσμα της Κυριακής και όχι από τον έλεγχο προόδου και εξέλιξης του ποδοσφαιριστή, συμβαίνει να μην αναδεικνύονται ποδοσφαιριστές. Στο περιβάλλον όπου ο προπονητής αξιολογείται από έναν μεγαλομέτοχο και όχι από τον τεχνικό διευθυντή, συμβαίνει να μην αναδεικνύονται ποδοσφαιριστές. Στο περιβάλλον που λειτουργεί χωρίς στρατηγική, χωρίς σχέδιο με σαφείς, υλοποιήσιμους/ρεαλιστικούς και μετρήσιμους στόχους δεν δημιουργείται έδαφος γόνιμο για την καλλιέργεια και την άνθιση νέων ποδοσφαιριστών. Στο περιβάλλον όπου ένας μεσάζοντας έχει αμεσότερη πρόσβαση στο “αφεντικό” συγκριτικά με τον προπονητή ή τον τεχνικό διευθυντή, ή τον δημοσιογράφο, δεν δημιουργείται προοπτική ανάδειξης ποδοσφαιριστών.

Περίπου 15 χρόνια πίσω οι Γερμανοί αποφάσισαν να αλλάξουν επιχειρηματική νοοτροπία στο ποδόσφαιρο. Μέρος των αλλαγών ήταν και το σχετικό με την εκπαίδευση, την ανάδειξη, την προώθηση, την εμπιστοσύνη προς τους νεαρούς ποδοσφαιριστές. Χάραξαν την στρατηγική, επένδυσαν χρήμα, έδωσαν χρόνο και σήμερα δρέπουν τους καρπούς και η σοδειά είναι σταθερή. Κι εμείς ακόμη περιμένουμε από τον πρόεδρο να “τα χώσει” για να φέρει τον “παικταρά”. Κι ακόμη και σήμερα, στην εποχή του κορονοϊού, γράφουμε για μεταγραφές και ρόστερ γεμάτα από ξένους.