Σαν σήμερα ο Οδυσσέας Ανδρούτσος κατατροπώνει τον Ομέρ Βρυώνη στο Χάνι της Γραβιάς! (pics)
Ο Ανδρούτσος και οι προετοιμασίες
Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος (1790-1825) ήταν γιός του φημισμένου κλεφταρματολού Ανδρέα Βερούση ή Ανδρούτσου από τις Λιβανάτες, και είχε γεννηθεί στην Ιθάκη το 1790. Με την εξέγερση του Αλή Πασά κατά του Σουλτάνου ο Ανδρούτσος μεταβαίνει στα Γιάννενα για βοηθήσει στην εξέγερση αφήνοντας στην θέση του στην Στερεά Ελλάδα τον Αθανάσιο Διάκο. Η πολιορκία του Αλί Πασά τον χειμώνα του 1820 γίνεται όλο και πιο έντονη. Για να μην εγκλωβιστεί στα Γιάννενα διέφυγε προς τη νότιο Ελλάδα και άρχισε τις πρώτες προεπαναστατικές επαφές. Στις 30 Ιανουαρίου 1821 έγινε η μεγάλη σύσκεψη των αρματολών της Ρούμελης στο νησί της Λευκάδας, παρουσία και του Ανδρούτσου. Αποφασίστηκε να αναλάβει μαζί με τον Πανουργιά των Σαλώνων την εξέγερση στη δυτική Στερεά.
Από την πλευρά του ο Ομέρ Βρυώνης είχε κληθεί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία να μεταβεί στην Πελοπόννησο για να καταστείλει την εκεί επανάσταση. Πριν ξεκινήσει από τα Τρίκαλα διέταξε τους πιστούς του καπεταναίους της Δυτικής Ελλάδας να μαζευτούν στη Γραβιά Φωκίδος, για να ενωθούν μαζί του. Στον Οδυσσέα Ανδρούτσο, έστειλε ιδιαίτερο αγγελιοφόρο για να του αναγγείλει το τέλος του Αθανασίου Διάκου και να του ανακοινώσει πως αν ερχόταν στη Γραβιά μαζί με τους άλλους καπετάνιους θα τον συγχωρούσε για το φόνο του Χασάν μπέη Γκέκα, αλλά θα του έδινε και το αρματολίκι της Λιάκουρας. Ο Ομέρ Βρυώνης θεωρούσε πως με το να πάρει με το μέρος τους Ρουμελιώτες οπλαρχηγούς θα απομόνωνε τους Πελοποννήσιους. Φαίνεται όμως πως ο ίδιος είχε υποτιμήσει ξεκάθαρα το πόσο αποφασισμένοι ήταν όλοι οι Έλληνες οπλαρχηγοί και πως ένα έθνος ήταν αποφασισμένο να πολεμήσει μέχρι το τέλος για την ανεξαρτησία του.
Την ίδια ώρα ο μαρτυρικός θάνατος του Αθανάσιου Διάκου είχε αφήσει χωρίς ικανό αρχηγό τους εξεγερμένους, ενώ και ο φόβος είχε κάνει την εμφάνισή του στις περιοχές της Στερεάς Ελλάδας όπου είχε ξεσπάσει η επανάσταση και υπήρχαν ήδη νεκροί Τούρκοι. Στις 3 Μαΐου του 1821, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος έφθασε στη Γραβιά με τον Κοσμά Σουλιώτη, τον Ευστάθιο Κατσικογιάννη και μία ομάδα από 100 περίπου άνδρες όπου και κατέστρωσαν σχέδιο αντιμετώπισης των πασάδων που σε λίγο θα κατέβαιναν προς νότο. Ο Ανδρούτσος κατάλαβε αμέσως καλά ποια ήταν η κατάσταση και υπέδειξε στους επαναστάτες ότι έπρεπε πάση θυσία να σταματήσουν εκεί την πορεία του εχθρού. Ο Ανδρούτσος ήταν βέβαιος ότι θα επιχειρούνταν τουρκική προέλαση στον άξονα Λαμίας-Άμφισσας με στόχο τη διαπεραίωση στον Μοριά μέσω Γαλαξιδίου. Η Γραβιά βρισκόταν σε στρατηγική και οχυρή θέση, την οποία οι Έλληνες είχαν χρησιμοποιήσει από την Αρχαιότητα προκειμένου να αναχαιτίσουν βαρβάρους οι οποίοι κατευθύνονταν από τον Βορρά προς τη Φωκίδα και τους Δελφούς.
Στο πολεμικό συμβούλιο δεν υπήρξε συμφωνία ως προς το σχέδιο αντιμετώπισης του Ομέρ Βρυώνη. Ο Ανδρούτσος πρότεινε να δώσουν τη μάχη στο Χάνι, ενώ οι Δυοβουνιώτης και Πανουργιάς το έκριναν ακατάλληλο, επειδή ήταν πλινθόκτιστο και ευρίσκετο σε ανοικτό πεδίο. Τελικά, χωρίστηκαν σε τρία τμήματα. Το ένα, με τον Πανουργιά και τον Δυοβουνιώτη, έπιασε τα υψώματα του Χλωμού, αριστερά από το δρόμο. Το άλλο με τον Κοσμά Σουλιώτη και τον Κατσικογιάννη, τα υψώματα δεξιά από το δρόμο. Όσοι ήθελαν θα κλείνονταν μαζί με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο μέσα στο Χάνι. Μάλιστα, για να τους ενθαρρύνει περισσότερο, ο Ανδρούτσος κάλεσε τους άνδρες του να χορέψουν και έσυρε πρώτος το χορό με το τσάμικο «Κάτω στου Βάλτου τα χωριά…» και μαζί με 117 εθελοντές μπήκαν μέσα στο Χάνι.
Η μάχη
Φτάνοντας στο σημείο ο Ομέρ Βρυώνης με 9000 περίπου άνδρες εκτοπίζει εύκολα τα τμήματα του Πανουργιά, του Δυοβουνιώτη, του Σουλιώτη και του Κατσικογιάννη οι οποίοι υποχωρούν προς τα βουνά. Στη συνέχεια, στέλνει τον γνωστό στον Ανδρούτσο, Χασάν δερβίση με προτάσεις υποταγής. Ο Ομέρ Βρυώνης γνώριζε ότι ο Ανδρούτσος ήταν Μουσουλμάνος Μπεκταξής και για τον λόγο αυτό έστειλε τον δερβίση για τις διαπραγματεύσεις. Όμως ο Ανδρούτσος δεν δέχτηκε και η διαπραγμάτευση έγινε υβριστική, με αποτέλεσμα ο δερβίσης να πέσει νεκρός από σφαίρα του Ανδρούτσου. Η μάχη μόλις ξεκινούσε. Οι Οθωμανοί επιτέθηκαν κατά κύματα στο Χάνι. Ο Ανδρούτσος και οι άνδρες του κρατούσαν γερά. Και οι τρεις έφοδοι των ανδρών του Ομέρ Βρυώνη αποτυγχάνουν με τεράστιες απώλειες για τους Τούρκους. Έτσι, αποφασίζει να αποσύρει προσωρινά τις δυνάμεις του και διατάζει να φέρουν κανόνια για να ανατινάξει το κτίριο. Την κίνηση αυτή του Ομέρ Βρυώνη μάντεψε ο Ανδρούτσος και γύρω στις δύο τα ξημερώματα της 9ης Μαΐου επεχείρησε με τους 110 άνδρες του ηρωική έξοδο. Οι έξι είχαν σκοτωθεί κατά τη διάρκεια της ολοήμερης μάχης και κατάφεραν να εγκαταλείψουν κρυφά το Χάνι περνώντας ανάμεσα από τις εχθρικές τουρκικές γραμμές.
Οι συνέπειες για την Επανάσταση
Η νίκη του Οδυσσέα Ανδρούτσου τους ήταν παραπάνω από εντυπωσιακή και απρόσμενη. Με μόλις 6 νεκρούς συντρόφους τους, προκάλεσαν απώλειες στους επιτιθέμενους 300 νεκρών και 600 τραυματιών. Οι απώλειες του τουρκικού στρατοπέδου αριθμούσαν 600 τραυματίες και 300 νεκρούς μεταξύ των οποίων και δύο μπέηδες. Με την εξόντωση τόσων Αλβανών στη Γραβιά, ο Οδυσσέας και οι άνδρες του πήραν μία «άτυπη» εκδίκηση για τον θάνατο των Ελλήνων αγωνιστών στην Αλαμάνα, τον προηγούμενο μήνα.
Παράλληλα εμπόδισε την κάθοδο του Ομέρ Βρυώνη στην Πελοπόννησο και διευκόλυνε τη νίκη στο Βαλτέτσι που εμψύχωσε τους Έλληνες και την επανάσταση. Συγκεκριμένα, μετά τη μάχη στη Γραβιά, ο Βρυώνης συγκλονίστηκε τόσο πολύ που αποφάσισε να σταματήσει προσωρινά την εκστρατεία του και να υποχωρήσει στην Εύβοια.
