Ο Dave στο Gazzetta: «Πάντα διάλεγα τον δύσκολο δρόμο» (vid)
- «Έχω πάψει να φωνάζω για να ακουστώ»
- «Δεν έχω μάθει να "με πουλάω σωστά"»
- «Βλέπω στις νεότερες γενιές μια έπαρση και μια απαιδεψιά»
Ξέρετε τι σημαίνει η λέξη «συνεπής»; Όσοι το γνωρίζεται και πάλι δεν… γνωρίζετε! Όσοι ψάχνετε το λεξικό, ηλεκτρονικό ή σε μορφή βιβλίου, δεν θα έχετε διαφορετική τύχη από τους προηγούμενους. Η έννοια της συνέπειας διαρκώς πραγματώνεται, επιβεβαιώνεται και βιώνεται. Η φιλολογία ελάχιστα συμβάλλει στην κατανόησή της. Η απάντηση στο αρχικό ερώτημα είναι ο άνθρωπος και συγκεκριμένα ο ράπερ Dave!
Το παλικάρι έχει μπέσα, λόγο αλύγιστο και δοκιμασμένη περπατησιά. Εδώ το old school δεν είναι μια νοσταλγική ενθύμηση, αλλά μια διαρκής κατάφαση στον σκληρά σμιλεμένο ραπ λόγο. Αυτοί που τον ακούνε, ξέρουν τι σημαίνει ο καλλιτέχνης «Dave» και το συγκρότημα στο οποίο μετέχει, οι «Φράξια». Αυτός ο γίγαντας μας μίλησε για ραπ, «Φράξια», το «σήμερα» και το «χθες» του είδους, για το πώς βλέπει έμμεσα την παρουσία της ΑΙ στη ραπ, για την πορεία του. Αφορμή γι’ αυτή τη συνέντευξη ήταν το νέο του κομμάτι που έχει τίτλο «Τον μεγάλο μου καημό». Τον ευχαριστούμε
Από τότε που ξεκίνησες να ασχολείσαι ενεργά με τη ραπ, το 2009, πιστεύεις ότι έχεις κρατήσει σταθερή πορεία; Αν ναι, πόσο δύσκολο ήταν και είναι αυτό;
Ναι, πλέον μετά από 16 χρόνια ενεργής ενασχόλησης όταν κοιτάζω πίσω δεν νιώθω ιδιαίτερα άβολα, το αντίθετο θα έλεγα. Υπάρχει μια σταθερότητα και μια συνέπεια ως προς την στάση μου στα καλλιτεχνικά δρώμενα σε σχέση με όσα είχα εξ αρχής στο μυαλό μου. Η δυσκολία δεν έγκειται τόσο στο να το κάνεις - από τη στιγμή φυσικά που είναι μέρος της ιδιοσυγκρασίας σου και άρα βγαίνει σχεδόν αβίαστα - όσο στις συνέπειες και στο τίμημα των επιλογών σου, που κι αυτό βέβαια είναι κομμάτι της όλης διαδικασίας το οποίο εγώ τουλάχιστον το γνώριζα από την αρχή.
Οι «Φράξια» τι σημαίνουν για σένα;
Ο φανταστικός μου φίλος με ρώτησε κάποτε αν θα άκουγα Φράξια. Αυτό μου θύμισε η ερώτηση σου. Οι Φράξια αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι του εαυτού μου ο οποίος γεννιέται αρχές της δεκαετίας του '80, διαμορφώνεται σε ένα ευρύτερο περιβάλλον βίαιο και σκληρό, στο οποίο δεν ακούγεται ιδιαίτερα και κάποια στιγμή αυτό το περιθωριακό και περίεργο παιδί του τελευταίου θρανίου φτιάχνει με πολύ αίμα και ιδρώτα ένα ανάχωμα μέσα από το οποίο θέλει να μιλήσει, να φωνάξει, να αφηγηθεί και να εκφραστεί. Αυτό για μένα είναι οι Φράξια. Και για να απαντήσω και στον φανταστικό μου φίλο, ναι... θα τους άκουγα πολύ ευχαρίστως. Δεν τους έφτιαξε και δεν τους βάσταξε κανείς ώστε να έχει σήμερα την ικανοποίηση, να έχει να λέει...Μόνοι τους και με τις δικές τους πλάτες κατάφεραν ό,τι κατάφεραν. Είμαι περήφανος για αυτούς. Είμαι περήφανος για τον Δημήτρη, τον Χριστόφορο, τον Χρήστο διότι και αυτοί είναι οι Φράξια. Δεν είμαι μόνος μου. Ποτέ δεν ήμουν μόνος μου. Τους ευχαριστώ και τους αγαπώ.
Ποιες ήταν οι επιρροές σου όταν ξεκινούσες και ποιες σήμερα;
Μεγάλωσα με διαφορετικά μεταξύ τους μουσικά ακούσματα. Στο οικογενειακό μου περιβάλλον έπαιζε πολύ "Μελωδία", Νέο Κύμα, Θάνος Μικρούτσικος και Νίκος Ξυλούρης, Καζαντζίδης, Μητροπάνος αλλά και κλαρίνα, καθώς και καλό παλιό ροκ. Εγώ κάπου εκεί ανάμεσα αναζητούσα την δική μου μουσική ταυτότητα και την βρήκα όταν έπεσαν στα χέρια μου δύο συγκεκριμένες κασέτες. RATM & Active Member. Μιλώ για εποχές γύρω στο '94 - '95. Τυχαίνει να ανήκω στην λεγόμενη πρώτη γενιά ακροατών ως προς το εγχώριο Hip Hop κι από τότε άρχισα να ψάχνομαι γενικότερα. Σμιλεύτηκα κυρίως με το Hip Hop της δεκαετίας του '90 μέχρι τα μέσα των '00s, αλλά παράλληλα με διαμόρφωσαν και άλλα πράγματα έξω από αυτό. Ακόμα και σήμερα δεν έχω ιδιαίτερα διαφορετικές επιρροές. Δεν παρακολουθώ την σημερινή Hip Hop σκηνή, ειδικά την ελληνική, προτιμώ να βρίσκομαι στο σήμα μου και στα ακουστικά να παίζει Smooth da Hustler, Rakim και Gοοdie Mob.
«Έχω πάψει να φωνάζω για να ακουστώ»
Εδώ και λίγο καιρό έχει κυκλοφορήσει το νέο σου single «Τον μεγάλο μου καημό». Τι κρατάς απ’ αυτό το τραγούδι και πώς επιδρά σε σένα όταν το ακούς τώρα;
Ναι, κυκλοφόρησε πριν 20 μέρες αυτό το solo project και βίντεο κλιπ και στην ουσία είναι όλο το μέσα μου τα τελευταία 3 χρόνια, δηλαδή μετά κι από την τελευταία σε σειρά δουλειά μας σαν Φράξια, το "Καρτ ποσταλ από την κόλαση" που ουσιαστικά από τότε δεν είχε βγει κάτι ούτε συλλογικά ούτε προσωπικά. Είναι η καταγραφή αυτών των τριών τελευταίων χρόνων κοινωνικά, βιωματικά και προσωπικά.
Τι σε κινητοποιεί να κάνεις σήμερα ραπ;
Θα σου πω κάτι που λέγαμε πάντα με τον Μέγα, με αυτοσαρκασμό και απόλυτη ταύτιση. Πλέον κάνω ραπ σαν εκείνους τους συνομήλικους μου που πάνε μια φορά στο τόσο για 5×5 και λένε στους μικρότερους παιδιά λίγο ήρεμα, δουλεύουμε αύριο... Το κάνω σε τίτλους πλέον όποτε το έχω ανάγκη και χωρίς να αναλώνομαι πολύ. Δεν υπάρχει ο ψυχαναγκασμός που υπήρχε στο παρελθόν, αλλά ούτε και η ίδια όρεξη. Εξάλλου, ο βασικός πυρήνας των όσων ήθελα να κάνω είναι ήδη εκεί έξω. Ευτυχώς υπάρχει πολύ υλικό οπότε πλέον γίνεται πιο συνοπτικά και απέριττα. Αν έχεις το βίτσιο να μάθεις ποιο είναι το έργο μου, εκεί είναι. Τράβα βρες το. Έχω πάψει να φωνάζω για να ακουστώ. Είμαι πολύ πιο εντάξει με την πάρτη μου πια.
Τι έχεις κερδίσει και τι έχεις χάσει μέσα από την ενασχόλησή σου με τη ραπ;
Αν και δεν το είδα ποτέ σαν παιχνίδι που κερδίζεις και χάνεις, θα σου πω ότι μέσα από την ενασχόληση μου με την τέχνη του λόγου γενικότερα έχω κερδίσει ανάσες και έχω σπαταλήσει πνοές. Έχω κερδίσει εμένα κι έχω χάσει τους άλλους. Έχω χάσει εμένα κι έχω κερδίσει τους άλλους. Τρέχα γύρευε…
«Δεν έχω μάθει να "με πουλάω σωστά"»
Έχεις γράψει δύο ποιητικές συλλογές και αναρωτιέμαι αν ο ραπ λόγος είναι ποίηση. Είναι;
Για την ακρίβεια έχουν κυκλοφορήσει τρία βιβλία. Ένα με στίχους μου που κυκλοφόρησαν σε δισκογραφία μέχρι το 2015, μία ποιητική συλλογή και μια συμμετοχή μου με έναν παραληρηματικό μονόλογο σε μια συλλογή, καθώς και πληθώρα κειμένων, δοκιμίων και αρθρογραφίας σε έντυπα εγχειρήματα και σε sites με τα οποία συνεργαζόμουν κατά καιρούς. Ο ραπ λόγος είναι ποίηση όσο η ποίηση είναι ραπ λόγος. Ο ρόλος ο δικός μου ήταν πάντα να γεφυρώνω αυτά τα δύο. Να τα συνδέω.
Οι στίχοι σε ένα ραπ κομμάτι είναι το ξέσπασμα του δημιουργού και η επικοινωνία του με το κοινό;
Οι στίχοι σε ένα ραπ κομμάτι, οι μπογιές σε έναν καμβά, η σύνθεση σε ένα τραγούδι και ούτω καθεξής, είναι ο μονόλογος του καλλιτέχνη με τον εαυτό του. Το αν συμπίπτει το αποτέλεσμα με τις ανάγκες του αποδέκτη, αυτό είναι ευχής έργον αλλά όχι πρωταρχικός σκοπός. Τουλάχιστον δεν θα έπρεπε να είναι.
Ποιο θεωρείς το μεγαλύτερο σου καλλιτεχνικό κατόρθωμα όλα αυτά τα χρόνια και ποιο το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό σου λάθος;
Το ότι όλα αυτά τα χρόνια έχω δεχτεί και δέχομαι μηνύματα από ανθρώπους άγνωστους που μέσα από τα λόγια τους συνειδητοποιώ ότι δεν πέρασα τυχαία από δω. Ότι άφησα ένα αποτύπωμα σπουδαίο. Το ότι έχω πάρει μήνυμα από καθηγήτρια φιλόλογο λέγοντας μου ότι έχει βάλει τους στίχους μου σε διαγώνισμα στα παιδιά, σαν τρίτο θέμα λογοτεχνία, και το σπουδαιότερο όπως μου είπε είναι ότι τα παιδιά είχαν ενθουσιαστεί. Οι ματιές και τα λόγια που έχω εισπράξει σε καλλιτεχνικά δρώμενα, συναυλίες ή απλά στον δρόμο, ο πιτσιρικάς που με πλησίασε στην Πάτρα όταν παίζαμε στις Αναιρέσεις για να μου πει απλά ότι με διαβάζει και με ακούει και άλλα πολλά που βιώνω όλα αυτά τα χρόνια ή άλλα τόσα που δεν ξέρω...Το λάθος μου, αν και δεν ξέρω αν θα το χαρακτήριζα έτσι, είναι η δυσκολία μου με τους ανθρώπους ή με τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνώ οτιδήποτε με αφορά. Δεν έχω μάθει να "με πουλάω σωστά", σε σημείο που πολλές φορές σαμποτάρω τον ίδιο μου τον εαυτό. Ας είναι.
«Βλέπω στις νεότερες γενιές μια έπαρση και μια απαιδεψιά»
Αν το κοινό ζητά καλά ραπ κομμάτια, εσύ τι ζητάς απ’ αυτό;
Αν το κοινό ζητά καλά ραπ κομμάτια, να μας πει πρώτα τι είναι ραπ και μετά βλέπουμε... Όσο για μένα, δεν ζητάω τίποτα. Έχω μεγαλώσει αρκετά για να ζητάω.
Σήμερα η ραπ είναι εξαιρετικά δημοφιλής στο κοινό, ιδιαίτερα στο νεανικό. Αυτή η απήχηση τι θετικό προσφέρει στο είδος και τι αρνητικό;
Όπως σου είπα και προηγουμένως, τυχαίνει να ανήκω στη λεγόμενη πρώτη γενιά ακροατών. Εμείς φτύσαμε αίμα και φάγαμε τρελό μπούλινγκ ώστε να σταθούμε σαν ακροατές σε ένα μουσικό ρεύμα το οποίο μόλις γεννιόταν. Γελούσαν μαζί μας. Θυμάμαι ατάκες που μας έλεγαν ακόμα και για το ντύσιμο μας. Τα κυρίαρχα ρεύματα της εποχής ήταν το μέταλ, το πανκ-ροκ κι από την άλλη το σκυλοποπ και κάτι γραφικοί σαχεντελαδες σαν εμάς. Σήμερα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Ακόμα και σε μια γιαγιά στο λεωφορείο να μιλήσεις για Hip Hop θα καταλάβει τι εννοείς. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Αυτό που με θλίβει και με οργίζει όμως, είναι ότι βλέπω στις νεότερες γενιές μια έπαρση και μια απαιδεψιά. Δεν γνωρίζουν βασικά πράγματα για αυτό που υποτίθεται ότι εκπροσωπούν ή αγαπούν και για το οποίο πουλάνε και μούρη. Η μουσική είναι σαν το σύμπαν, απέραντη. Το ίδιο και το Hip Hop. Δεν γίνεται να τα ξέρεις όλα, δεν μαθαίνονται όλα. Οφείλεις όμως να ξέρεις κάποια βασικά πράγματα. Είναι σαν να είσαι ψυχολόγος και να μην ξέρεις τον Φρόυντ. Όσο ξεπερασμένος κι αν θεωρείται σήμερα, δεν παύει να είναι ο πατέρας της ψυχολογίας που έβαλε τα θεμέλια και τους πυλώνες πάνω στους οποίους πάτησαν ολόκληρες γενιές αργότερα. Όμως όλα αυτά που σου λέω μπορεί να είναι και μπούρδες ενός βαρετού κυριουλη που σήμερα είναι 42 χρονών και δεν καταλαβαίνει ότι οι νεότερες γενιές είναι απλώς αλλού... Κι αυτό το αλλού μπορεί και να μη χρειάζεται να το καταλάβει.
Αν είχες τη δημοφιλία του ΛΕΞ, πώς θα την εκμεταλλευόσουν;
Νομίζω ότι τόσα χρόνια έκανα τα πάντα για να ΜΗΝ έχω τη δημοφιλία του ΛΕΞ, έστω ασυνείδητα σε ένα βαθμό. Είμαι δύσκολος και συγκρουσιακός άνθρωπος, πάντα διάλεγα τον δύσκολο δρόμο σε όλα τα επίπεδα και εξίσου δύσκολη και δυσνόητη είναι και η τέχνη μου, δεν αφορά τις πλατιές μάζες. Ούτε εμένα με αφορούν οι πλειοψηφίες και οι μάζες. Άσε που δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να διαχειριστώ τέτοια μεγέθη, είμαι αρκετά μοναχικός και συγκεντρωτικός για κάτι τέτοιο.
Η ραπ ξεκίνησε ως λόγος «από τα κάτω», από τους ανθρώπους που ήταν περιθωριοποιημένοι. Παραμένει μέσο αντίστασης;
Το Hip Hop ξεκίνησε σαν μουσικό χαλί που συνόδευε τα parties των Αφροαμερικανών τη δεκαετία του '70. Αρκετά αργότερα απέκτησε ΚΑΙ κοινωνικό χαρακτήρα αντίστασης μέσω του ραπ. Παραμένει ένας πολύ όμορφος τρόπος μέσω του οποίου μπορείς να μιλήσεις. Το τι θα πεις θα το κρίνεις εσύ. Και θα κριθεί επίσης.
Η AI θα βοηθήσει τη ραπ;
Εξαρτάται τι εννοείς. Αν οι ράπερς θέλουν βοήθεια από την ΑΙ πχ για να γράψουν στίχους, τότε δεν μιλάμε για ράπερς ή καλλιτέχνες, ούτε καν για ανθρώπους. Μιλάμε για λοβοτομημένα ζόμπι. Περαστικά και καλή διασκέδαση.
Ποιο ραπ κομμάτι, άλλου καλλιτέχνη, Έλληνα, ξένου, θα κρατάς για πάντα μέσα σου;
Εντάξει, καταλαβαίνεις ότι είναι πολλά. Ενδεικτικά όμως και για να απαντήσω στην ερώτηση, θα σου πω το "Train Χpress" των Group Home, το "Say goodbye to yesterday" των Non Phixion, το "I who have nothing" των Jedi Mind tricks και όλο το "Μύθοι του Βάλτου" των Active Member.
CREDITS
«Τον μεγάλο μου καημό»
Στίχοι, ερμηνεία: Dave
Μουσική παραγωγή: Brak
Προετοιμασία: Aνάχωμα (Βύρωνας)
Ηχοληψία, μίξη, master: Βrak
Ηχογράφηση: Cell Studio 11364 (Κυψέλη)
Επιμέλεια παραγωγής: Dave για τους Φράξια, τον Imanta, το Hip Hop μας, τις στιγμές και το γαμώτο μας
ΒΙΝΤΕΟ ΚΛΙΠ
Κάμερα και επιμέλεια εικόνας: Thanos Lainas.
Τα πλάνα τραβήχτηκαν στον Βύρωνα και στην Κυψέλη (Cell Studio)
-«Τον μεγάλο μου καημό» τον ακούτε και στο
https://fraxia.bandcamp.com/track/dave-to
