Ποια είναι η πιο καθαρή πόλη της Αφρικής

Όμως η πρωτεύουσα της Ρουάντα, το Κιγκάλι, αποτελεί εξαίρεση. Με προσεγμένους δρόμους, καθαρούς δημόσιους χώρους και ενεργή συμμετοχή των πολιτών, η πόλη έχει κερδίσει τον άτυπο τίτλο της πιο καθαρής στην αφρικανική ήπειρο.

Ένας από τους βασικούς λόγους για αυτή τη μεταμόρφωση είναι η συλλογική ευθύνη. Οι δρόμοι του Κιγκάλι καθαρίζονται από ομάδες γυναικών που εργάζονται μέσα από συνεταιρισμούς, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα ένα σταθερό εισόδημα και -το κυριότερο- αξιοπρέπεια. Η Zahara Nyiramajyambere, μια από τις καθαρίστριες της πόλης, εξηγεί: «Το Κιγκάλι είναι καθαρό και είμαι περήφανη που συμβάλλω σ’ αυτό».

Πολλές από αυτές τις γυναίκες είναι μητέρες ή προέρχονται από μονογονεϊκές οικογένειες και βασίζονται στη δουλειά αυτή για την επιβίωσή τους. Όπως λέει μία από αυτές,
«Η δουλειά αυτή μου δίνει αξιοπρέπεια και τη δυνατότητα να στηρίξω τα παιδιά μου».

Η καθαριότητα του Κιγκάλι, όμως, δεν είναι μόνο αποτέλεσμα ατομικής προσπάθειας. Πρόκειται για μια συντονισμένη κρατική πολιτική που ξεκίνησε μετά τη γενοκτονία του 1994. Η κυβέρνηση απαγόρευσε τις πλαστικές σακούλες, καθιέρωσε πρόγραμμα μηνιαίας συνδρομής για καθαριότητα και προώθησε την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση στους πολίτες. Η Valerie Mukamana, τοπική υπεύθυνη καθαριότητας, αναφέρει: «Η νοοτροπία των πολιτών έχει αλλάξει. Κατανοούν γιατί είναι σημαντική η καθαριότητα και συμμετέχουν ενεργά».

Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη συλλογική προσπάθεια παίζει η “Ημέρα Ουμουγκάντα”, που πραγματοποιείται κάθε τελευταίο Σάββατο του μήνα. Τότε, η χώρα σταματά για τρεις ώρες: τα μαγαζιά κλείνουν, οι δρόμοι αδειάζουν, και όλοι – από πολίτες μέχρι αξιωματούχους – βγαίνουν για να καθαρίσουν τους δημόσιους χώρους και να εργαστούν από κοινού για την κοινότητά τους. Η δράση δεν περιορίζεται στον καθαρισμό, αλλά ενισχύει και την κοινωνική συνοχή.

«Η Ημέρα Ουμουγκάντα μας φέρνει κοντά, μας κάνει να μιλάμε, να οργανωνόμαστε και να προστατεύουμε το περιβάλλον μας», εξηγεί η επιχειρηματίας Anuarite Nyanzira.

Πέρα από την καθαριότητα, στο επίκεντρο της προσπάθειας βρίσκονται και περιβαλλοντικοί στόχοι. Ο Ildephonse Hategekimana, τοπικός ηγέτης, τονίζει: «Χωρίς δέντρα δεν υπάρχει καθαρός αέρας. Οφείλουμε να τα προστατεύουμε και να φυτεύουμε περισσότερα».

Το Κιγκάλι δεν έγινε η καθαρότερη πόλη της Αφρικής από τύχη. Είναι το αποτέλεσμα πολιτικής βούλησης, αυστηρής εφαρμογής νόμων, αλλά και μιας κοινωνίας που έχει αγκαλιάσει τη συνεργασία και τη δράση για το κοινό καλό. Ένα παράδειγμα που δείχνει ότι, ακόμα και μετά από τραγωδίες, μια πόλη μπορεί να ξαναχτιστεί πάνω στις αξίες της αλληλεγγύης και του σεβασμού προς το περιβάλλον.