Πίσω από τη λάμψη του Όντεγκαρντ

Στη συνέντευξη Τύπου πριν το ματς της Νορβηγίας με την Ισπανία, ο Τζοσουά Κινγκ δέχθηκε μια μάλλον περίεργη ερώτηση. Λαμβάνοντας υπόψιν τη χρονιά που ο ίδιος κάνει στην Αγγλία και ο Μάρτιν Όντεγκαρντ στη La Liga, ένας δημοσιογράφος αναρωτήθηκε αν οι δύο παίκτες της Νορβηγίας θα μπορούσαν να έχουν θέση στην εθνική Ισπανίας. Ο επιθετικός της Μπόρνμουθ το σκέφτηκε και απάντησε θετικά: «Ο Μάρτιν αναδείχθηκε παίκτης του μήνα στην Ισπανία, οπότε θεωρώ ότι δεν θα είχε πρόβλημα να παίξει στην εθνική τους. Τουλάχιστον βάσει της αγωνιστικής του κατάστασης τελευταία. Όσον αφορά εμένα, παίζω στην Premier League. Είναι εντελώς διαφορετικό πρωτάθλημα, αλλά νομίζω ότι τόσο εγώ όσο και ο Μάρτιν θα μπορούσαμε να τα βγάλουμε πέρα στα περισσότερα πρωταθλήματα στο κορυφαίο επίπεδο». Λίγες ώρες αργότερα, έγινε ο μοναδικός ποδοσφαιριστής που σκοράρει απέναντι στη Ρόχα και στα δύο προκριματικά ματς του ομίλου, κρατώντας ζωντανές τις ελπίδες της χώρας του για πρόκριση στην τελική φάση του Euro. Ακόμα κι αν δεν τα καταφέρει όμως, είναι ξεκάθαρο πια πως οι Σκανδιναβοί έχουν αλλάξει επίπεδο. Η αυτοπεποίθηση του σκόρερ τους είναι μια πολύ καλή απόδειξη: Οι Νορβηγοί δεν μπαίνουν πια στο γήπεδο με το κεφάλι σκυμμένο, τη νοοτροπία του αουτσάιντερ και στόχο τις αντεπιθέσεις. H γεμάτη θράσος «ποδιά» του Όντεγκαρντ στον Ράμος είχε τη δική της σημειολογία.

Κι αν ο Κινγκ βγάζει το ψωμί του από το 2015 στον αγγλικό Νότο, ήταν η περίπτωση του Όντεγκαρντ εκείνη που έβαλε το νορβηγικό ποδόσφαιρο σε διαφορετική τροχιά. Το παιδί-θαύμα των Νορβηγών έστρεψε πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας από όταν, σε ηλικία 15 ετών, έγινε ο νεαρότερος διεθνής στην ιστορία της χώρας του. Η μεταγραφή του στη Ρεάλ Μαδρίτης έδεσε τη μαγιά και η καθιέρωση στη Ρεάλ Σοσιεδάδ τον έκανε τον πραγματικό σταρ στη μάχη της χώρας του με την λαμπερή Ισπανία. Δεν είχε σημασία ο αντίπαλος. Οι Νορβηγοί είχαν τον δικό τους γκαλάκτικο να ασχοληθούν, μαζί με μερικούς ακόμα ποδοσφαιριστές που κάνουν τους συμπατριώτες τους να καμαρώνουν. Τα διεθνή Media ξεκίνησαν να ρίχνουν κλεφτές ματιές προς την Σκανδιναβία, να αναζητούν από που προήλθε ο Όντεγκαρντ και οι εκπρόσωποι του νέου αέρα στο ποδόσφαιρο της χώρας.

Από την άλλη, ο Χάλαντ, ο οποίος ήταν εκτός για το ματς με την Ισπανία λόγω τραυματισμού, μοιράζει τρίμπαλα στην Αυστρία και στο ντεμπούτο του στο Champions League με την φανέλα της Ζάλτσμπουργκ έβαλε τέσσερα γκολ, κάνοντας όλη την Ευρώπη να αναζητήσει πληροφορίες για τον γεννημένο στο Λιντς 19χρονο, γιο του πρώην παίκτη των «Whites», της Νότιγχαμ Φόρεστ και της Μάντσεστερ Σίτι, Αλφ-Ίνγκε. Η δημοτικότητά του έφτασε σε τέτοιο επίπεδο, που η νορβηγική εφημερίδα VG πήρε τα δικαιώματα του αυστριακού πρωταθλήματος και τα στριμάρει στο site της. Αρκετός κόσμος βρήκε νόημα να πληρώσει συνδρομή, για να παρακολουθεί τα πεπραγμένα του καμαριού της στο εξωτερικό. Έχουν, παράλληλα, τον Άγιερ στο κέντρο της άμυνας της Σέλτικ και τον Σάντερ Μπέργκε στη Γκενκ. Παίκτες με εξαιρετική τεχνική και προοπτική. Αμφότεροι 21. Οι εκπρόσωποι της γενιάς που λέγαμε.

Η εικόνα του Νορβηγού ποδοσφαιριστή προς το εξωτερικό, καθώς και η αντίληψή του για το ποδόσφαιρο χρειάστηκε αρκετά για να αλλάξει. Τη δεκαετία του '90 η «εξαγωγή» προς την Αγγλία ήταν συχνό φαινόμενο, καθώς στο τέλος έπαιζαν στην Premier League 22 Νορβηγοί, έχοντας πολύ χαρακτηριστικά γνωρίσματα: Δύναμη, σωματική διάπλαση, φυσική κατάσταση, εργατικότητα, πειθαρχία. Φιγούρες όπως ο Τόρε Άντρε Φλο της Τσέλσι και ο Χένινγκ Μπεργκ της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ ήταν χαρακτηριστικές, όπως χαρακτηριστική ήταν και η εικόνα της εθνικής του Όλσεν, η οποία πήγε σε δύο Παγκόσμια Κύπελλα βασισμένη σε ένα στιλ παιχνιδιού που ταίριαζε στα αγωνιστικά χαρακτηριστικά και την νοοτροπία των παικτών της. Δύναμη, προσήλωση στην τακτική, στημένες φάσεις, μακρινές μπαλιές. Πέραν όμως της συγκεκριμένης φιλοσοφίας, ο Όλσεν εισήγαγε στην εθνική στοιχεία όπως η έρευνα, η μελέτη του αντιπάλου, η προσαρμογή. Στοιχεία που αποτέλεσαν τη γέφυρα για την τωρινή κατάσταση,

Έπειτα, η εξέλιξη του ποδοσφαίρου στην Αγγλία και την Ευρώπη γενικότερα άλλαξε τις απαιτήσεις. Την επόμενη δεκαετία οι μεταγραφές μειώθηκαν, οι επιτυχίες περιορίστηκαν, καθώς η πορεία του νορβηγικού ποδοσφαίρου δεν ήταν κοντά στις εξελίξεις. Αυτό, το τελευταίο διάστημα έχει αλλάξει. «Τα τελευταία δέκα χρόνια δίνεται μεγαλύτερη έμφαση σε μια πιο σύγχρονη φόρμα εκπαίδευσης προπονητών και στις ικανότητες των ποδοσφαιριστών, αναπτύσσοντας την πρώτη επαφή και την κατανόηση του παιχνιδιού. Ίσως αυτή η γενιά που μεγαλώνει τώρα να έχει και διαφορετικά πρότυπα. Δεν θέλω να μειώσω το αγγλικό ποδόσφαιρο, αλλά για πολύ καιρό ήταν το μοναδικό σημείο αναφοράς για τα παιδιά στην Νορβηγία. Τώρα τα παιδιά μεγαλώνουν παρακολουθώντας την Μπαρτσελόνα και τη Ρεάλ Μαδρίτης και ένα πιο τεχνικό είδος ποδοσφαίρου από αυτό που βλέπαμε στην Αγγλία των 80ς», δήλωσε στο The Athletic ο Τορ Κρίστιαν Κάρλσεν, ο οποίος έχει δουλέψει στην Ζενίτ και την Μονακό, ενώ τώρα έχει συμβουλευτικό ρόλο στην Σταρτ.

Η διεύρυνση των ποδοσφαιρικών οριζόντων και η αλλαγή της αντίληψης για το παιχνίδι είναι ένα θέμα, αλλά υπάρχουν και πιο κομβικά. Η Νορβηγία πήρε ιδέες από το βελγικό μοντέλο, οργανώθηκε έδωσε βάση στις ακαδημίες, οι οποίες κάθε χρόνο επιθεωρούνται και βαθμολογούνται, έκανε άνοιγμα σε ξένους προπονητές μικρών ηλικιών και φρόντισε για την επιμόρφωση των δικών της. Στα επαγγελματικά κλαμπ, μέρος του τηλεοπτικού συμβολαίου πρέπει να πηγαίνει υποχρεωτικά στην ανάπτυξη των ακαδημιών, ενώ τα κλειστά γήπεδα με τεχνητό χλοοτάπητα, κανονικών ή μικρότερων διαστάσεων, άρχισαν να ξεφυτρώνουν παντού. Ο τεχνητός χλοοτάπητας έχει αρκετά αρνητικά, όμως σε περιπτώσεις παικτών όπως ο Στέφαν Γιόχανσεν της Φούλαμ, είναι μονόδρομος. Ο 28χρονος μεγάλωσε στο Βάρντο, στα βορειοανατολικά σύνορα της χώρας, τη μοναδική πόλη της Νορβηγίας που έχει πολικό κλίμα. Πάτησε πρώτη φορά χορτάρι στα 14. Δεν θα μπορούσε να εξελιχθεί αλλιώς. Τα κλειστά γήπεδα 5x5 είναι το σύγχρονο «street football» των Νορβηγών, υπάρχουν σε σχολεία, σε πόλεις σε χωριά. Μπορούν να μεγαλώνουν παντού κλωτσώντας το τόπι. Φυσικά, η ισχυροποίηση της νορβηγικής οικονομίας έπαιξε το ρόλο της στο χτίσιμο τον υποδομών. Και το σύστημα εκπαίδευσης ενθαρρύνει, πέραν της ομαδικής δουλειάς, τις ατομικές προπονήσεις, είτε στο χώρο της εκπαίδευσης είτε εκτός. Τα γήπεδα αυτά είναι ανοιχτά για όλα τα παιδιά. Ακόμα και για εκείνα που δεν έχουν τα χρήματα να πληρώνουν τις ακριβές συνδρομές στις αναβαθμισμένες ακαδημίες της χώρας, μπορούν να κάνουν αυτό που αγαπούν.

H Νοβηγική Ομοσπονδία «τρέχει» ένα πρόγραμμα ανάπτυξης για ηλικίες από τα 12 μέχρι τα 16, το οποίο αποκαλεί «Landslagsskolens», σχολείο εθνικής ομάδας. Σε αυτό εργάζονται 20 άνθρωποι σε full time ρυθμούς, καθώς και 700 part time προπονητές, οι οποίοι δουλεύουν παράλληλα σε συλλόγους και έτσι ουσιαστικά καλλιεργείται μια κοινή φιλοσοφία. Στόχος είναι η ανακάλυψη και η βοήθεια στην εξέλιξη ποδοσφαιριστών σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας, προετοιμάζοντάς τους για την είσοδο στα μικρά κλιμάκια της εθνικής. Ο Χάκον Γκρότλαντ, επικεφαλής ανάπτυξης παικτών στην Ομοσπονδία, δήλωνε στο Player Development Project για το εγχείρημα: «Μέσω του μοντέλου αυτού είμαστε ήσυχοι ότι εντοπίζουμε τους σωστούς παίκτες, ότι έχουν μια κοινή ποδοσφαιρική εκπαίδευση και διαβεβαιώνουμε ότι η ποδοσφαιρική τους καθημερινότητα είναι όσο το δυνατόν καλύτερη».

Φυσικά, υπάρχουν εμπόδια που ακόμα δεν έχουν ξεπεραστεί και άλλα που συνεχώς δουλεύονται. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι παραδοσιακά η χώρα δίνει έμφαση στα χειμερινά σπορ, όπως το σκι, ανέκαθεν δημιουργούσε ζήτημα στην προπονητική θεωρία που θα μπορούσε η ποδοσφαιρική σχολή της χώρας να αντλήσει από τα παραδοσιακά της αθλήματα. Στόχος της ομοσπονδίας είναι η εξέλιξη με σταθερά βήματα. «Η μεθοδολογία μας στηρίζεται στη δήλωση ότι το ποδόσφαιρο είναι ένα άθλημα ευφυίας, όπου η επιτυχία μια ομάδας εξαρτάται από την ικανότητα να ξεπεράσεις τον αντίπαλό σου σε διαφορετικές συνθήκες παιχνιδιού. Οι καταστάσεις παιχνιδιού στο ποδόσφαιρο είναι πολύπλοκες και θέλουμε να προπονούμαστε σε ένα πλαίσιο που περιλαμβάνει τα βασικά συστατικά του ποδοσφαίρου. Θέλουμε να διαβεβαιώσουμε ότι ο εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα παίρνει τα ερεθίσματα, τα οποία αναπτύσσουν την ικανότητα του παίκτη να λύνει τις εκάστοτε καταστάσεις: Μέσω της ακριβούς προσαρμογής και της επιρροής των πνευματικών, σωματικών, τεχνικών και τακτικών ζητημάτων. Όλες οι ασκήσεις στο μοντέλο μας περιλαμβάνουν αντιπάλους, συμπαίκτες και μπάλα».

Η μέθοδος αυτή αλλάζει ολόκληρο το προπονητικό μοντέλο στην χώρα. Υπάρχουν επόπτες που εργάζονται για την Ομοσπονδία, επισκέπτονται και παρακολουθούν τους προπονητές ενώ δουλεύουν στις ομάδες τους, αντί να τους συγκεντρώνουν όλους μαζί σε ένα μέρος και να αναλώνονται στη θεωρία. Το εποπτικό δίκτυο επισκέπτεται όλες τις ακαδημίες και τις ερασιτεχνικές ομάδες της χώρας, φροντίζοντας για την επιμόρφωση των προπονητών. Ο Χάκον θεωρεί ότι υπάρχουν κι άλλα που θέλουν αλλαγή, όπως η μεγαλύτερη ανοχή στο λάθος, η στόχευση στην εξέλιξη της προσωπικότητας του ποδοσφαιριστή, η μικρότερη ένταση και διάρκεια στις προπονήσεις των ηλικιών 13-18, καθώς στην προσπάθειά τους να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικοί πολλοί το παρακάνουν.

Η διαδρομή όμως για την εξέλιξη «δημιουργικών» ποδοσφαιριστών έχει ξεκινήσει. Δημιουργικών όχι με την έννοια ότι θα βγάζουν 2-3 ασίστ σε κάθε ματς και θα περνούν δέκα κάθετες. «Η δημιουργικότητα στο ποδόσφαιρο είναι η ικανότητα να προβλέπεις πράγματα που πολλοί άλλοι δεν προβλέπουν», ισχυρίζεται ο Χάκον. Ο Όντεγκαρντ, ο Χάλαντ, ο Άγιερ, ο Μπέργκε, οι γυναίκες παίκτριες (μην ξεχνάμε ότι η Άντα Χέγκερμπεργκ έγινε η πρώτη νικήτρια της Χρυσής Μπάλας γυναικών) και τα παιδιά που ακολουθούν στις ομάδες υποδομής δείχνουν ότι τo νερό έχει μπει στο αυλάκι. Δεν έχει να κάνει με το αν η Νορβηγία τελικά θα κάνει την έκπληξη και θα φτάσει στην τελική φάση του Euro. Αυτό που γίνεται στη χώρα είναι βαθύτερο.

Επένδυση, οργάνωση, έρευνα, επιστημονική προσέγγιση, επιμόρφωση. Τίποτα δεν είναι τυχαίο.