Η αλήθεια του Τζέσε Όουενς είναι σαν την πλαστελίνη καθώς το μέγεθος του κατορθώματός του στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου… απλώθηκε μετά την ολοκληρωτική έξαρση του ναζισμού και αφού αναγκάστηκε η υφήλιος να ανοίξει τα μάτια και να δει την πραγματική εικόνα του Αδόλφου Χίτλερ. Μέχρι τότε ήξερε μεν τον ρόλο του, του επέτρεψε όμως τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων (1936), προσφέροντας κατ’ αυτόν τον τρόπο βοήθεια για την επέκταση της προπαγάνδα του.

Όταν ο «Bullet Bugkeye» κατέκτησε τέσσερα χρυσά μετάλλια στο κατάμεστο Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου μπροστά από 110.000 θεατές, ένιωσε μεγαλύτερη ζεστασιά συγκριτικά με την παγωμάρα που αισθάνθηκε όταν επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Όταν γύρισα στην πατρίδα του και μετά απ’ όλες τις ιστορίες για τον Χίτλερ, συνέχισα να μην μπορώ να μπω στο λεωφορείο από την μπροστινή είσοδο. Και πάλι έπρεπε να επιβιβαστώ από την πίσω πόρτα. Και πάλι δεν μπορούσα να ζήσω έτσι όπως ήθελα. Δεν προσκλήθηκα για χειραψίες από τον Χίτλερ, αλλά δεν με κάλεσαν ούτε από τον Λευκό Οίκο για να μου σφίξει το χέρι ο πρόεδρος», είχε πει, σύμφωνα με το βιβλίο του Τζέρεμι Σαπ.

Σύμφωνα με την ίδια πηγή ο πρόεδρος Ρούσβελτ δεν ήθελε να «απογοητεύσει» τη ρατσιστική Αμερική εν μέσω προεκλογικής περιόδου και επέλεξε να σνομπάρει τον χρυσό Ολυμπιονίκη του Βερολίνου. Έτσι χρειάστηκε να περάσουν 20 ολόκληρα χρόνια για να περάσει ο Όουενς το κατώφλι του Λευκού Οίκου, το 1955, προσκεκλημένος από τον πρόεδρο Αϊζενχάουερ ο οποίος του απέδωσε τον τίτλο του «Πρέσβη του Αθλητισμού».

Η ταινία «Race» και η ισορροπία μεταξύ μύθου και πραγματικότητας

Για πολλές δεκαετίες, ο Όουενς ήταν ο άνθρωπος που ταπείνωσε τον Χίτλερ καθώς ο τελευταίος σνόμπαρε τον μαύρο αθλητή, υπηρετώντας την αρρωστημένη λογική της ανώτερης άριας φυλής, ποτισμένος από ρατσιστικές αντιλήψεις. Κι όμως, ο Χίτλερ είχε απαρνηθεί το ρόλο των… χειραψιών στους νικητές κατόπιν συμβουλής του Γιόζεφ Γκέμπελς (υπουργός προπαγάνδας και διαφωτισμού) καθώς έθετε σε κίνδυνο το καλοστημένο σχέδιό του. Κι αυτό διότι ο εκφραστής του ναζισμού ήθελε να συγχαρεί μόνο τους Γερμανούς αθλητές. Γι’ αυτόν τον λόγο, το «μπράβο» του Χίτλερ ήταν ένα ψυχρό βλέμμα προς τον Όουενς και σύμφωνα με τον τελευταίο, μια χαιρετούρα εξ’ αποστάσεως καθώς έφευγε από το Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου. Πάντως, ο Άλμπερτ Σπίρ (υπουργός της ναζιστικής Γερμανίας) είχε πει ότι… «(ο Χίτλερ) ενοχλήθηκε πάρα πολύ από τις διαδοχικές επιτυχίες του έξοχου μαύρου Αμερικανού σπρίντερ. Είχε πει με εκνευρισμό ότι ‘οι πρόγονοι αυτών των ανθρώπων ήταν πρωτόγονοι και ήρθαν από τη ζούγκλα’ καθώς επίσης και ότι θα πρέπει να αποκλειστούν στους επόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες».

Για το ευρύ κοινό, τα τέσσερα χρυσά μετάλλια (στα αγωνίσματα των 100μ., 200μ., 4χ100μ. και άλμα εις μήκος) στοιχειοθετούν την κορυφαία επίδοση του Όουενς στην αθλητική σταδιοδρομία του. Κι όμως, υπάρχουν και αυτοί που προτάσσουν τα κατορθώματά του στους Παναμερικανικούς Αγώνες του 1935 που έκριναν και τα εισιτήρια για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τι πραγματικά διαδραματίστηκε τότε, περιγράφει η ταινία «Race». Ο σοβαρός τραυματισμός δύο εβδομάδες πριν τους αγώνες, η αδυναμία του να κάνει προπόνηση έως και την προπαραμονή των αγώνων και τα διαδοχικά παγκόσμια ρεκόρ μέσα σε 45 λεπτά. Για την ακρίβεια, από τις 15:15 έως και τις 16:00 διέλυσε το παγκόσμιο ρεκόρ στα 100μ. με 9.4 δευτερόλεπτα, έκανε το ίδιο στα 200μ. με χρόνο 20.3 αλλά και στα 220μ. μετ’ εμποδίων με χρόνο 22.6 δευτερόλεπτα.

Καθόλου άσχημα για έναν άνθρωπο με χρόνια βρογχίτιδα, έναν ταλαιπωρημένο οργανισμό από περιστατικά πνευμονίας που τον ταλαιπώρησαν στη διάρκεια της ζωής του, μεγαλωμένο στις φυτείες ως γόνος οικογένειας σκλάβων, ο οποίος σε ηλικία επτά ετών κουβαλούσε έως και 100 κιλά βαμβάκι ημερησίως. Μέχρι και το όνομά του διαφοροποίησε όταν η οικογένειά του έτρεξε να γλιτώσει από τον μαρτυρικό αμερικανό Νότο το 1922 και ο JamesClevelandOwens έγινε J.C. Owens. Αυτή η συντομογραφία δεν έγινε για… καλλιτεχνικούς λόγους, μάλλον προσπάθησε να κρύψει το παρελθόν του σε μια εποχή έκρηξης του ρατσισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου οι μαύροι ζούσαν σα να ήταν παιδιά ενός κατώτερου Θεού.

Κούρσες στον… ιππόδρομο

Παρά τις αντιξοότητες αλλά και τις φυλετικές διακρίσεις που συνάντησε στην πορεία του, ο Όουενς τα κατάφερε. Νίκησε έως και τη ναζιστική Γερμανία, ουδέποτε αποδέχθηκε όμως την αδιαφορία των συμπατριωτών του. Σύμφωνα με τον ίδιο, στο Βερολίνο ένιωσε ξεχωριστός άνθρωπος καθώς υπήρχαν ακόμη κι αυτοί που δεν είχαν ποτιστεί από το δηλητήριο του ρατσισμού. Δεν σταμάτησε να υπογράφει αυτόγραφα, όπου βρισκόταν ένιωθε τη λατρεία του κόσμου, αλλά αυτά σταμάτησαν όταν γύρισε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρέμεινε δακτυλοδεικτούμενος ως «νέγρος», δεν είχε το παραμικρό προνόμιο κι όσο εξαπέλυε δριμύ κατηγορώ για τις αντιλήψεις που κυριαρχούσαν στην πατρίδα του, αντιμετώπιζε το μένος και του Τύπου καθώς κατηγορήθηκε για πάσης φύσεως θέματα καθώς είχαν ενοχλήσει οι διαδοχικές επιθέσεις του κατά της Αμερικανικής Κυβέρνησης την οποία κατηγορούσε ότι στεκόταν απαθής μπροστά στο μαρτύριο των μαύρων. Αμφισβητήθηκε η ακεραιότητά του ως οικογενειάρχης καθώς χαρακτηρίστηκε επίδοξος εραστής κοριτσιών των καλών οικογενειών και απεγνωσμένος κυνηγός μιας θέσης στην καλή κοινωνία. Γράφτηκε ότι έκανε κατάχρηση στο αλκοόλ, ότι είχε περιστατικά φοροδιαφυγής, ξαφνικά εμφανίστηκε ότι είχε ευθύνη για όλα τα… δεινά των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η αθλητική πορεία του πήρε την κατιούσα καθώς αναγκάστηκε να τρέχει για το μεροκάματο αντιμετωπίζοντας ερασιτέχνες. Μέχρι και κούρσες στον ιππόδρομο έκανε με ανταγωνιστές, μερικά άλογα. Το image του πληγώθηκε ανεπανόρθωτα, έως ότου φτάσει στο σημείο μηδέν. Οι συνθήκες τον ανάγκασαν να υιοθετήσει τον πολιτικό λόγο της εποχής και κυρίως να αναθεωρήσει τις απόψεις του σχετικά με ό,τι συνέβη στις 3 Αυγούστου 1936 στο Βερολίνο, μετά την κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου στα 100μ. Ο Όουενς υιοθέτησε το δόγμα της εποχής και τα «θέλω» της πολιτικής εξουσίας κι έτσι ακολούθησε επαγγελματική σταδιοδρομία μέσα από δημόσιες εμφανίσεις του, κυρίως σε πανεπιστήμια. Στις ομιλίες του περιέγραψε τα χρόνια που προηγήθηκαν των κατορθωμάτων του αλλά και των πολλών διαφορετικών επαγγελμάτων που έκανε για το μεροκάματο.

Χτυπημένος από καρκίνο στον πνεύμονα, ο μανιώδης καπνιστής Τζέσε Όουενς άφησε την τελευταία του πνοή πριν από ακριβώς σαράντα χρόνια, στις 31 Μαρτίου 1980. Λίγο πριν αφήσει την τελευταία πνοή του έχοντας τη συντροφιά της γυναίκας του και των τριών παιδιών του, είχε παρακαλέσει τον Τζίμι Κάρτερ να ανακαλέσει το μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων στη Μόσχα. Ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έκανε βήμα πίσω λέγοντας όμως ότι… «κανείς άλλος αθλητής δεν συμβολίζει όσο αυτός τον ανθρώπινο αγώνα απέναντι στον φυλετικό φανατισμό, την τυραννία και τη φτώχεια».