Τζιμ Μόρισον: Δίπλα του οι φωνές και η μουσική

Ο Μόρισον ήθελε να τον θυμούνται πάνω απ’ όλα ως ποιητή. Κι αν σκεφτείτε λίγο το πώς και για το γιατί της ζωής του, την ταχύτητα που τον έκαψε, τη μοναξιά του, θα βρείτε τον μοναδικό άνθρωπο που θα μπορούσε να τον καταλάβει απόλυτα, την Κατερίνα Γώγου! Η «αγία» των Εξαρχείων ήταν ευαίσθητο αγρίμι που πονούσε, ορμούσε, αλυχτούσε, γελούσε, περπατούσε μόνη στη σκηνή της Πατησίων. Ο Μόρισον δίπλα στην ποίηση έβαλε την προφητεία, το ίδιο έκανε και Γώγου. Ο Αμερικάνος πάτησε στους δρόμους των Μπωντλέρ, Νίτσε, Κοκτώ, Μπλέικ. [σ.σ Παρεμπιπτόντως, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι κείμενο του τελευταίου έδωσε το όνομα των «Doors». Η επίσημη εκδοχή είναι από μονογραφία του Άλντους Χάξλεϊ.]. Η Γώγου συνομιλεί ποιητικά με Καρυωτάκη, Γκόρπα, Κατσαρό. Αμφότεροι χάθηκαν στους κόσμους των ουσιών και στην προσπάθεια τους να κατανοήσουν τη μοναξιά (τους). Η δημοσιότητα, τα λαμπερά φώτα, τα άγρυπνα βλέμματα πάνω τους ήταν αφόρητα. Έζησαν σε μια κοινωνία που τους ζητούσε να δίνουν και ελάχιστα να παίρνουν, που απαιτούσε την κατανάλωση και το ξόδεμα. Και οι δύο πήγαν κόντρα στο ρεύμα και σαν αστραπή χάθηκαν στο άγνωστο. Γι’ αυτό και ο Μόρισον βρίσκεται στη «Μοναξιά» της Κ.Γ. Αυτήν κράτησε στα χέρια σαν τσεκούρι και αυτό δεν σταματά να γυρίζει πάνω από τα κεφάλια μας.

Και πάμε στο κεφάλαιο «Doors». Δεν θα γράφαμε καν το όνομα αν δεν υπήρχε αυτός! Η παρουσία του υπήρξε καταλυτική για τη διαμόρφωση και την πορεία του συγκροτήματος. Αυτός έδωσε την ταυτότητα του γκρουπ και εξαιτίας του οι «Doors» κέρδισαν τη θέση τους στην κυρίαρχη ποπ κουλτούρα. Η μαγεία της μπάντας οφείλεται στον Μόρισον. Ο ποιητής-τραγουδιστής έφερε την καθηλωτική δύναμη του σαμάνου στο μικρόφωνο!
Ο Μόρισον ήταν φοιτητής στο UCLA (σπούδαζε κινηματογράφο) όταν γνώρισε το 1965 τον Ρέι Μάνζαρεκ. Ακούγοντας την ποίηση του, ο Μάνζαρεκ, που έπαιζε πλήκτρα, του πρότεινε να φτιάξουν μουσικό συγκρότημα. Ο Μόρισον βρίσκει το όνομα της μπάντας και ξεκινά την πολιτισμική επίθεση στο κυρίαρχο σύστημα. Οι στίχοι του εμβαθύνουν σε αρχέγονα ζητήματα -σεξ, βία, ελευθερία, πνεύμα-, προκαλούν διαρκώς τη λογοκρισία της εποχής και τη συμβατική σοφία. Με τον τρόπο του εξοργίζει τις αρχές, στέκεται γενναία απέναντι στον εκφοβισμό, συλλαμβάνεται και δεν παρεκκλίνει στιγμή από τον δρόμο της υπέρβασης. Μέσα από έξι μοναδικά άλμπουμ και αμέτρητες -ηλεκτρισμένες- ζωντανές εμφανίσεις, αναμφίβολα συνέβαλλε στην αλλαγή της πορείας της ροκ μουσικής. Ακόμη και σήμερα είναι πρότυπο για τους τραγουδιστές της ροκ, ενώ η διονυσιακή συμπεριφορά του δεν σταματά να εμπνέει καλλιτέχνες και κοινό. Οι συνοδοιπόροι του στους «Doors» ακολούθησαν άψογα τις εμπνευσμένες στιχουργικές κατευθύνσεις του. Οι Μάνζαρεκ (πλήκτρα), Κρίγκερ (κιθάρα), Ντένσμορ (ντραμς) περιηγήθηκαν αποτελεσματικά σε διάφορες μουσικές περιοχές. Από την «μπαρόκ αρτ-ροκ» και την εμποτισμένη με τζαζ στοιχεία ποπ, ως τα γοητευτικά μπλουζ. Ο Μόρισον ήταν, όμως, αυτός που «συνομιλούσε» με τα καλά και τα κακά πνεύματα, αυτός που μάντευε τα ευπρόσδεκτα και πάλευε με τα απρόσκλητα, αυτός που έβρισκε την κατάλληλη θεραπεία για την ταραγμένη ψυχή, αυτός που ένωσε ποίηση και μουσική. Ο Μόρισον ήταν οι «Doors»!

Το επίγειο, ποιητικό, μονοπάτι του κάηκε νωρίς. Εκεί που όλα τα χρώματα της φύσης χωρούσαν, εκεί που η μωβ φωτιά χάιδευε το μετάξι του νερού, εκεί που το τέλος δεν υπήρχε, εκεί ο χρόνος σταμάτησε απότομα. Στις 3 Ιουλίου 1971, στο Παρίσι, ο Μόρισον άφηνε την τελευταία του πνοή. Ο κόσμος ξαφνιάζεται, οι φίλοι της μουσικής, των «Doors», της τέχνης, αισθάνονται το δέος της συντριβής. Τα επίσημα και επιβεβαιωμένα λένε το εξής: Ο Μόρισον βρέθηκε νεκρός στην μπανιέρα, στο διαμέρισμα που είχε στο Παρίσι. Η πρώτη που τον είδε κρυμμένο στους μαύρους καθρέφτες ήταν η Πάμελα Κούρσον, η κοπέλα του. Οι γαλλικές αρχές δήλωσαν ότι αιτία θανάτου ήταν η ανακοπή καρδιάς. Τα επίσημα δεν τελειώνουν εδώ. Υπάρχει και κάτι άλλο. Στο σώμα του δεν έγινε ποτέ νεκροτομή, αθόρυβα και γρήγορα μεταφέρθηκε στην τελευταία του κατοικία και η ερώτηση έμεινε πίσω να επιμένει μέχρι σήμερα: Γιατί πέθανε τόσο νέος; Από τι πέθανε τελικά; Οι ανυποχώρητες απορίες θα μπορούσαν να βρουν απάντηση στη χρήση ναρκωτικών. Είναι όμως έτσι; Ο Μόρισον μην αντέχοντας τη διασημότητα άφησε τις ΗΠΑ για τη Γαλλία και το Παρίσι. Όσοι τον έζησαν εκεί είδαν έναν άλλο άνθρωπο. Ο οργισμένος καλλιτέχνης ήταν ήρεμος, δραστήριος συγγραφικά, ευτυχισμένος, υγιής. Σε κάποιες από τις τελευταίες φωτογραφίες του δείχνει ευπρεπής και νηφάλιος. Είχε βρει τρόπο να αντιμετωπίσει τον εθισμό του ή απλά τον έκρυβε; Ας δούμε πού μας οδηγούν τα στοιχεία γύρω από τον θάνατο του.
Η αρχή του νήματος βρίσκεται στο ξεκίνημα της καριέρας του. Μόλις αποφοίτησε από το κολέγιο ξεκίνησε την ανέμελη ζωή. Μουσική, στίχοι και χρήση ναρκωτικών ήταν αναπόσπαστα κομμάτια της καθημερινότητας του. Το 1967 κυκλοφορεί το κομμάτι των «Doors» Light My Fire και το συγκρότημα απογειώνεται. Η φήμη και η επιτυχία βρίσκουν απροετοίμαστο τον Μόρισον. Μπορεί να του άρεσαν κάποια κομμάτια της νέας του ζωής (η προσοχή από τις γυναίκες για παράδειγμα), όμως η εξωπραγματική έκθεση και αποδοχή τον σπρώχνουν πιο βαθιά στο ποτό και στο χάος των ναρκωτικών. Όταν θα συλληφθεί για απρεπή δημόσια εμφάνιση (προσβολή δημοσίας αιδούς) θα καταλάβει ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Αυτό έγινε σε συναυλία των «Doors» το 1969. Στη διάρκεια της δικής ήξερε ότι χρειαζόταν ουσιαστική αλλαγή και σε ένα σημειωματάριο που κουβαλούσε έγραψε: η χαρά της παράστασης τελείωσε! Αφήνεται ελεύθερος με καταβολή εγγύησης και αμέσως φεύγει για Παρίσι μαζί με τη σύντροφο του, την Πάμελα Κούρσον. Εκεί, νοικιάζουν διαμέρισμα και ανακαλύπτουν σιγά σιγά τον νέο τόπο. Ο Μόρισον δείχνει να βρίσκει τον εαυτό του, την υγεία του. Όλα θα καταρρεύσουν στις 3 Ιουλίου 1971. Η Κούρσον τον βρήκε στην μπανιέρα αλλά δεν μπόρεσε να του προσφέρει βοήθεια. Όταν η αστυνομία έφτασε υποπτεύθηκε χρήση ναρκωτικών και τη ρώτησε. Αυτή, όμως, επέμεινε ότι προηγήθηκε μόνο δείπνο, σινεμά και μουσική στο διαμέρισμα τους. Αργότερα τη νύχτα, σύμφωνα με την Κούρσον, ο Μόρισον σηκώθηκε από το κρεβάτι άρρωστος. Πήγε στην τουαλέτα και έκανε ζεστό μπάνιο. Η Κούρσον κοιμόταν και λίγες ώρες μετά τον βρήκε νεκρό! Η ανακοπή καρδιάς λέγεται ότι προήλθε από υπερβολική δόση ηρωίνης, αν και ποτέ δεν εξακριβώθηκε μια και δεν έγινε νεκροτομή. Τρία χρονιά μετά θα πεθάνει και η Κούρσον (από υπερβολική δόση).
Τα προηγούμενα είναι η επίσημη εκδοχή του θανάτου του. Με τα χρόνια ήρθαν στο φως άλλα στοιχεία, κυρίως από άτομα που δραστηριοποιούνταν στον χώρο της νύχτας. Το 2007, ο δημοσιογράφος Σαμ Μπερνέτ ανέτρεψε τα όσα γνώριζε η κοινή γνώμη. Στο βιβλίο του -The End: Jim Morrison- υποστηρίζει ότι το μοιραίο συνέβη στην τουαλέτα του «Rock ‘n’ Roll Circus». Εκείνη τη μέρα ο Μπερνέτ ισχυρίζεται ότι είδε τον Μόρισον να συναντά δύο εμπόρους ναρκωτικών. Πήγε στην τουαλέτα του κλαμπ στις δύο τα ξημερώματα και δεν επέστρεψε ποτέ. Άνθρωπος της ασφάλειας έσπασε την πόρτα και τον βρήκε αναίσθητο. Γιατρός που υπήρχε στο κλαμπ επιβεβαίωσε τον θάνατο του. Ο Μπερνέτ γράφει πως όσοι τον βρήκαν είδαν αφρό και αίμα στη μύτη του. Έπειτα, οι έμποροι ναρκωτικών τον έβαλαν σε αυτοκίνητο, τον πήγαν στο διαμέρισμα του και τον άφησαν μέσα στην μπανιέρα.

Και φτάνουμε στην ποίηση, στον λόγο τον όμορφο, τον δυνατό, τον σπαρακτικό, τον προφητικό. Ένα κομμάτι του ανήκει και στον Μόρισον. Αν ήθελε κάτι, αυτό ήταν τα γραπτά που μένουν και το προσπάθησε, το προσπάθησε με όλη του την ψυχή! Δεν αρκούσε η πνιγηρή ατμόσφαιρα τους Λος Άντζελες για να προκύψουν οι ποιητικές συνθέσεις του. Μέσα από το παθιασμένο διάβασμα των αγαπημένων του ποιητών, φιλοσόφων, ανακάλυψε την πρόζα του. Επιθυμία του ήταν να προσκαλέσει τον κόσμο σε λεκτική επανάσταση. Το παράδοξο είναι ότι το κατάφερε μέσω της μουσικής, της δευτερεύουσας δημιουργικής πηγής του.
Ο Μόρισον, όπως αναφέραμε και σε προηγούμενο σημείο, ήθελε να τον αποδέχονται, γνωρίζουν, ως ποιητή-προφήτη. Αν ακούσετε τα τραγούδια «Unknown Soldier», «The End», «Riders On The Storm» θα δείτε τις φωτισμένες αντιλήψεις του. Οι στίχοι του δεύτερου κομματιού συμπληρώνουν το ποίημα του «The Hitchhiker». Το 1969 θα εκδώσει μόνος του δύο ποιητικούς τόμους και το κοινό θα διαπιστώσει την πλούσια εικονογράφηση του λόγου του, τα υπερρεαλιστικά στοιχεία, την αμφισημία, την απομάκρυνση από την ομοιοκαταληξία… Η ποιητική του προσέγγιση στόχευε στην πνευματική ενδυνάμωση, γι’ αυτό και επινοούσε και ενσωμάτωνε στη στιχουργική του ονειροτοπία. Η δύναμη της παραστατικότητας του φαίνεται ξεκάθαρα στο ποίημα «The Opening Of The Trunk». Αν και η μεταφορική αίσθηση επικρατεί, μπορούμε να φανταστούμε τον Μόρισον καθισμένο σε θρόνο στο κέντρο ενός λαβύρινθου. Τέλος, στο ποίημα «Stoned Immaculate» φαίνεται καθαρά η αντίληψη του για το επέκεινα. Αναφέρεται στον θάνατο ως «η αιώνια ανταμοιβή», όμως σε αυτόν που ζητά συγχώρεση δεν του τη δίνει αν δεν αγκαλιάσει αβέβαια ξημερώματα! Τελευταίο ποίημα του Μόρισον το ιδιαίτερο επίγραμμα στον τάφο του, στο Παρίσι. Εκεί υπάρχει χαραγμένη η φράση «Κατά τον δαίμονα εαυτού». «Δαίμων εαυτού» για τους αρχαίους Έλληνες ήταν η θεότητα-προστάτης που ζούσε μέσα σε κάθε άνθρωπο από τη γέννηση έως τον θάνατο του. Το «Πράττω κατά τον δαίμονα εαυτού» ουσιαστικά σημαίνει «πράττω με αυτό που η συνείδηση μου θεωρεί σωστό» και ο Τζιμ Μόρισον δεν αμφισβήτησε ποτέ τη συνείδηση του.

Πηγές
-«Six Jim Morrison poems that affirmed his literary genius» [GQMagazine]

-«Inside the Mystery Of Jim Morrison’s Death And The Disturbing Theories That Surround It» [allthatsinteresting.com]

-«The Doors» [thedoors.com]

-«Κατά τον δαίμονα εαυτού»: Η ελληνική επιγραφή στον τάφο του Τζιμ Μόρισον» [εφ. Καθημερινή]