Σαν σήμερα γεννιέται ο Ναπολέων Ζέρβας, ο ιδρυτής του ΕΔΕΣ (pics)
Ο Ναπολέων Ζέρβας γεννήθηκε στην Άρτα στις 17 Μαΐου του 1891, και είχε καταγωγή από την ιστορική σουλιώτικη οικογένεια των Ζερβαίων η οποία είχε πρωτοστατήσει κατά του Αλί Πασά και συμμετείχε στην Ελληνική Επανάσταση.
Το 1907 εισήχθη στη Σχολή Ευελπίδων, από την οποία δεν αποφοίτησε, κι έλαβε μέρος στους Βακανικούς Πολέμους. Ήταν ενάντιος της βασιλείας λόγω της ιδεολογίας του αλλά και για προσωπικούς λόγους αφού μετά από μια επιθεώρηση του διαδόχου Κωνσταντίνου το 1912 στη στρατιωτική σχολή όπου φοιτούσε, ο διάδοχος είχε προσβάλει τα μέλη της σχολής και όταν ο Ζέρβας διαμαρτυρήθηκε, τιμωρήθηκε.
Συντάσσεται με τους Βενιζελικούς και λαμβάνει μέρος στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο όπου διακρίνεται για την ανδρεία του. Το 1921 αρνήθηκε να τεθεί υπό τις διαταγές του βασιλιά Κωνσταντίνου Α' και κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου έγινε μέλος της εκεί βενιζελικής Πολιτικής Επιτροπής.
Το 1922 έλαβε μέρος στην επανάσταση του Πλαστήρα ενώ μετά συνδέθηκε με τον δικτάτορα Πάγκαλο και έγινε διοικητής τάγματος των σωματοφυλάκων του. Το 1925 ο δικτάτορας Πάγκαλος τον διορίζει Φρούραρχο των Αθηνών, ενώ την επόμενη χρονιά συμμετέχει στην ανατροπή του Πάγκαλου με τον Γεώργιο Κονδύλη με τον τελευταίο στη συνέχεια να διαλύει τα Τάγματα Δημοκρατικής Φρουράς προκαλώντας την αντίδραση του Ζέρβα. Η Αθήνα συγκλονίζεται από αιματηρά επεισόδια και ο Ζέρβας συλλαμβάνεται και περνάει από στρατοδικείο όπου και καταδικάζεται πριν τελικά η κυβέρνηση Βενιζέλου τους δώσει αμνηστία.
Η ίδρυση του ΕΔΕΣ
Η εισβολή των Γερμανών βρίσκει τον Ζέρβα στις φυλακές του Μακρυγιάννη έχοντας φυλακιστεί από το καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά ως αγγλόφιλος. Μετά την απελευθέρωσή του από τη φυλακή άρχισε να θέτει τα θεμέλια ίδρυσης Εθνικής Οργάνωσης, αλλά συνελήφθη από τους Ιταλούς, για να απελευθερωθεί χάρις στη μεσολάβηση του Νικόλαου Λούβαρη και στις 9 Σεπτεμβρίου ίδρυσε τον Εθνικό Δημοκρατικό Ελληνικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ). Ο ίδιος θεωρεί πως μόνο μέσω του ανταρτοπόλεμου μπορεί να προκληθούν καίρια χτυπήματα στους Γερμανούς κατακτητές. Ανεβαίνει στα βουνά και ξεκινάει πόλεμο. Οι κάτοικοι ήθελαν να τον παραδώσουν στους Ιταλούς, καθώς πίστευαν πως η παρουσία του Ζέρβα στην περιοχή τους ήταν κίνδυνος για αυτούς. Τον Οκτώβριο του 1943, οι Γερμανοί με πρόσχημα με τις ετοιμασίες για αποχώρηση από την χώρα ξεκίνησαν επαφές με όλες τις αντιστασιακές οργανώσεις. Στις αρχές Οκτωβρίου στάλθηκαν αντιπροσωπείες του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού με στόχο την εξασφάλιση ανακωχής με τις οργανώσεις προς αποφυγήν αντιποίνων του άμαχου πληθυσμού. Στην Ήπειρο καθ' όλη την διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ προξένησαν σημαντικές απώλειες στα Γερμανικά στρατεύματα. Μάλιστα οι έντονες επιθέσεις των ανταρτών του Ζέρβα προκάλεσαν αδικαιολόγητες σφαγές αμάχων με αποκορύφωμα το ολοκαύτωμα των Λιγκιάδων.
Την ίδια ώρα φήμες κάνουν λόγο για «συμφωνία κυρίων» μεταξύ του Ζέρβα και των Γερμανικών δυνάμεων, με τις κατοχικές δυνάμεις να αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν τις αντάρτικες αυτές ομαδες για να διαφυλάξουν τις οδούς ανεφοδιασμού στη δυτική Ελλάδα ενάντια στις επιθέσεις του ΕΛΑΣ του Άρη Βελουχιώτη. Το θέμα αυτό απασχόλησε για χρόνια τους ιστορικούς αφού οι παλαίμαχοι του ΕΔΕΣ έκαναν λόγο για ασύστολα ψέματα τονίζοντας πως ο ΕΔΕΣ διεξήγαγε καθόλη τη διάρκεια της Κατοχής διμέτωπο αγώνα εναντίον του ΕΛΑΣ και των Γερμανών. Είναι χαρακτηριστικό ότι υπήρξαν μηνύσεις κατά όσων υποστήριξαν την ύπαρξη της συμφωνίας αυτής, όπως το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, και ζητήθηκε η απόσυρση διδακτορικής έρευνας περί τον ΕΔΕΣ, ενώ το θέμα αυτό έφτασε μέχρι και στην Βουλή από βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας.
Πρόσφατα ο ιστορικός Βαγγέλης Τζούκας που ασχολείται με την κοινωνιολογική υπόσταση του ΕΔΕΣ ανάφερε σε συνέντευξη στις 17/11/2013 στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» ότι υπό το βάρος της επίθεσης του ΕΛΑΣ, ο Ζέρβας προχώρησε σε κάποιο είδος ανακωχής με τους Γερμανούς. Ωστόσο, το βιβλίο του Μάγερ έχει πολλά πραγματολογικά λάθη. Υπήρξε δε και βρετανική οδηγία προς τον ΕΔΕΣ για αποχή από τον αντιστασιακό αγώνα, την οποία χρησιμοποίησε ο Ζέρβας. Σε άλλη συνέντευξη στην εφημερίδα «Το Βήμα» αναφέρει «Πράγματι ο ίδιος προχώρησε σε ανακωχή με τον γερμανικό παράγοντα για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, το οποίο όμως είναι κατά βάση δύσκολο να οριοθετηθεί. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, δεν αναιρεί απόλυτα την εικόνα του ΕΔΕΣ ως αντιστασιακής οργάνωσης. Οι εδεσίτες αντάρτες, πράγμα πασίγνωστο, συγκρούστηκαν με τους Γερμανούς, και μάλιστα σε μια από τις μεγαλύτερες μάχες, όπως αυτή της Μενίνας τον Αύγουστο του 1944, είχαμε πολλούς νεκρούς από πλευράς τους».
Η μάχη του Γοργοπόταμου και η διαμάχη ΕΔΕΣ-ΕΛΑΣ
Το Νοέμβριο του 1942 ο Ζέρβας συνεργάστηκε με τον μεγάλο του εχθρό, τον Άρη Βελουχιώτη και Βτρετανούς σαμποτέρ για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, μιας επιχείρησης δολιοφθοράς από τις μεγαλύτερες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Ναπολέων Ζέρβας ηγήθηκε της επιχείρησης και ο Άρης Βελουχιώτης πρωταγωνίστησε στη δράση. Στη συνέχεια όμως, ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ έφτασαν στην σύγκρουση. Οι ΕΛΑΣίτες κατηγορούσαν τον Ζέρβα ότι ήταν όργανο των Βρετανών και πληρωνόταν από αυτούς, την ώρα που ο Ζέρβας ήταν γνωστός αντικομμουνιστής και πολέμιος της Αριστεράς. Μπορεί ο εχθρός να ήταν κοινός, αλλά οι πολιτικοί καθοδηγητές του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ αγωνίζονταν και για το ποιος θα επικρατούσε την επόμενη μέρα της απελευθέρωσης με τις δύο οργανώσεις να κάνουν τον πρώτο εμφύλιο πόλεμο, πριν ακολουθήσουν τα γεγονότα μετά την απελευθέρωση. Οι αρχηγοί του ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ συναντήθηκαν στην Πλάκα της Ηπείρου. Εκεί είχαν συμφωνήσει πως ο ΕΔΕΣ θα κατείχε την Ήπειρο και την Αιτωλοακαρνανία και ο ΕΛΑΣ τη Στερεά Ελλάδα, τη Θεσσαλία και την Πελοπόννησο. Ένα χρόνο μετά τον Γοργοπόταμο οι δύο ελληνικες αντιστασιακές οργανώσεις πολεμούσαν μεταξύ τους.
Ο Ζέρβας και οι Τσάμηδες
Κατά το τέλος της Κατοχής, ο Ζέρβας με το ΕΔΕΣ ήταν υπεύθυνοι για την απέλαση των Τσάμηδων της Θεσπρωτίας, που αριθμούσαν περ. 20.000. Οι Τσάμηδες ήταν αλβανικός μουσουλμανικός πληθυσμός. Η περιοχή όπου ζούσαν στην Ήπειρο, την ονόμαζαν Τσαμουριά. Το 1941 οι Τσάμηδες άρχισαν να συνεργάζονται με τους Γερμανούς και ήταν υπεύθυνοι για εγκληματικές πράξεις κατά του τοπικού ελληνικού πληθυσμού. ΈΣτη συνέχεια ένα μικρό τμήμα συνεργάστηκε με τον ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, αλλα η πλειοψηφία προτίμησε τον δωσιλογισμό και τη συμμαχία με τις κατοχικές δυνάμεις. Οι Τσάμηδες έθεσαν το θέμα της αυτονομίας τους όταν δημιούργησαν προσωρινή κυβέρνηση και συνέχισαν τις βιαιότητες τους μέχρι που αποσύρθηκαν οι Γερμανοί. Το Ιούνιο του 1944 ο ΕΔΕΣ εξαπέλυσε επίθεση κατά των Τσάμηδων στην Παραμυθιά στη Θεσπρωτία και μετά από μάχες ενός μήνα την κατέλαβε. Σύντομα ξεκίνησαν πράξεις αντεκδικήσεων κατά των Τσάμηδων. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού συνεχίστηκαν οι επιθέσεις και οι βίαιες πράξεις που είχαν ως επακόλουθο τη φυγή τους προς τα αλβανικά σύνορα, από το φόβο γενίκευσης της βίας ως αποτέλεσμα της προηγούμενης συνεργασίας με τις κατοχικές δυνάμεις.
Μετά το τέλος του πολέμου ο Ζέρβας αποφάσισε να αφήσει τα όπλα και στράφηκε στην πολιτική. Άλλαξε εντελώς πρόσωπο, έβγαλε τα στρατιωτικά ρούχα, ξύρισε την γενειάδα του και πλέον ήταν ένας αστός. δρυσε πολιτικό κόμμα με ονομασία Εθνικό Κόμμα Ελλάδος (ΕΚΕ). Στις εκλογές του 1946, από το κόμμα του Ζέρβα εκλέχθηκαν 20 βουλευτές. Οι αντίπαλοι του υποστήριζαν πως οι ψήφοι που έδωσε η Ήπειρος στο κόμμα του Ζέρβα οφείλονταν στην παρασκηνιακή τρομοκρατία που άκουσε ο ΕΔΕΣ στην περιοχή. Κερδίζει 20 έδρες και στη συνέχεια αναλαμβάνει το υπουργείο Δημοσίας Τάξεως τον Φεβρουάριο του 1947). Επί υπουργίας Ζέρβα τριπλασιάσθηκε ο αριθμός των θανατικών αποφάσεων που εκδόθηκαν από τα Έκτακτα Στρατοδικεία ενώ μόνο στις 4 Μαρτίου 1947 εξέδωσε προσωπικές διαταγές για τη σύλληψη και τον εκτοπισμό 550 ατόμων από την περιοχή της Αθήνας ως υπόπτων για συνεργασία με τον Δ.Σ.Ε. Στις εκλογές του 1950 κερδίζει μολις επτά έδρες και στη συνέχεια το κόμμα του ενσωματώνεται σε αυτό των Φιλελευθέρων. Στις 10 Δεκεμβρίου του 1957, ο Ναπολέων Ζέρβας φεύγει από την ζωή στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός από καρδιακή ανεπάρκεια.
Πηγές: maxmag.gr, wikipedia
