Σοβαρό ατόπημα του Οικονόμου: «Διαστρέβλωσε έκθεση του Συμβ. της Ευρώπης για την ελευθερία του τύπου»
Σε σοβαρό ατόπημα υπέπεσε ο Γιάννης Οικονόμου, καθώς σύμφωνα με τα Ελληνικά Hoaxes, διαστρέβλωσε ευρύματα της έκθεσης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Ελευθερία του Τύπου στην χώρα μας.
Αναλυτικά η έρευνα που έγινε και αφήνει έκθετο τον κυβερνητικό εκπρόσωπο: «Σε ιστολόγια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφόρησε ευρέως ο ισχυρισμός πως πρόσφατη έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης κατατάσσει την Ελλάδα σε υψηλότερη θέση από πολλές ευρωπαϊκές χώρες στο θέμα της ελευθερίας του τύπου. Πρόκειται για διαστρέβλωση των ευρημάτων της εν λόγω έκθεσης.
Στις 6 Μαΐου 2022 το πρωί, κυκλοφόρησαν αναρτήσεις στο Twitter από τους χρήστες Georgy Zhukov και George Mylonakis (δηλαδή τον Γραμματέα της Βουλής των Ελλήνων, κ. Γεώργιο Μυλωνάκη), σύμφωνα με τις οποίες πρόσφατη έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης δείχνει πως «η Ελλάδα βρίσκεται στον μ.ο. της ΕΕ και σε πολύ καλύτερη θέση από άλλες χώρες» στο θέμα της ελευθερίας του τύπου, και πως «το Συμβούλιο της Ευρώπης κατατάσσει την Ελλάδα στη μεσαία κατηγορία της ΕΕ» .
Χρησιμοποιώντας το ίδιο γράφημα-χάρτη, την ίδια ημέρα αργότερα ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, κ. Γιάννης Οικονόμου, πραγματοποίησε την παρακάτω ανάρτηση στο Facebook, ισχυριζόμενος πως «τα πορίσματα της έκθεσης του Media Pluralism Monitor (υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης) δείχνουν ότι, όσον αφορά στην ελευθερία του Τύπου, η Ελλάδα βρίσκεται στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, υπερβαίνοντας τις επιδόσεις πολλών χωρών με μεγάλη παράδοση και ταυτόχρονα υπολειπόμενη ελαχίστων».
Το πρωί της 7ης Μαΐου 2022, δημοσιεύθηκαν άρθρα στις ιστοσελίδες skai.gr, iefimerida.gr, protothema.gr, με παρόμοιους ισχυρισμούς και το ίδιο κείμενο. Ανάλογους ισχυρισμούς εντοπίσαμε και σε άρθρα ιστοσελίδων όπως dikaiologitika.gr και capital.gr.
Για παράδειγμα, στο skai.gr γράφτηκαν τα εξής:
Ελευθερία του Τύπου: Η Ελλάδα ψηλότερα από πολλές ευρωπαϊκές χώρες – Χάρτης
Τι δείχνει η επίσημη έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Σε πλήρη αντιδιαστολή με την έκθεση της ΜΚΟ «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα», έρχεται η αντίστοιχη του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ελευθερία του Τύπου σε ό,τι αφορά την Ελλάδα. Η χώρα μας βρίσκεται σε υψηλή θέση, πάνω από πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Την καθιερωμένη έκθεση για την ελευθερία του Τύπου, δημοσίευσε στο τέλος Απριλίου το Συμβούλιο της Ευρώπης. Στην αναλυτική έκθεση παρουσιάζεται η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται για να διεξαχθούν τα συμπεράσματα και να προκύψει η κατάταξη των χωρών. Τα αποτελέσματα της έκθεσης έρχονται να διαψεύσουν πανηγυρικά αντίστοιχη έκθεση που συντάχθηκε από ΜΚΟ, κι όχι από τον επίσημο φορέα της ΕΕ, όπως οι «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα».
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τη θέση της Ελλάδας, αλλά και άλλων κρατών, η διαφορά είναι εμφανέστατη. Είναι ενδεικτικό πως στην έκθεση της ΜΚΟ η Ελλάδα τοποθετούταν στην τελευταία θέση ανάμεσα στους «27», ενώ γινόταν αναφορά και στη «Βόρεια Κύπρο» – το ψευδοκράτος στα Κατεχόμενα – η οποία μάλιστα παρουσιαζόταν πάνω από τη χώρα μας.
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, η επίσημη έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης έρχεται να βάλει τα πράγματα στη θέση τους και στη σωστή τους διάσταση. Στην έκθεση αυτή, μεταξύ άλλων, λαμβάνεται υπόψη οι εγγυήσεις που δίνουν οι νόμοι κάθε χώρας στην ελευθερία έκφρασης, η ασφάλεια των δημοσιογράφων και όσων έχουν δημόσιο λόγο, η ανεξαρτησία και η πολυφωνία του Τύπου όπως και η αξιοπιστία των μέσων και η εμπιστοσύνη στην πληροφορία που παρέχουν.
Σε αυτή την έκθεση, λοιπόν, η Ελλάδα βρίσκεται στο μέσο επίπεδο όπως οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, όπως θα δείτε και στον σχετικό χάρτη. Πάνω από τη χώρα μας βρίσκονται Γερμανία, Σουηδία, Φινλανδία, Δανία, Αυστρία, Ολλανδία και Πορτογαλία. Στο ίδιο επίπεδο με την Ελλάδα είναι Ισπανία, Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Εσθονία, Λιθουανία και Βέλγιο.
Αντίθετα, σε χαμηλό επίπεδο ελευθερίας του Τύπου βρίσκονται χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Πολωνία, η Λετονία, η Σερβία, η Ρουμανία, η Αλβανία, η Βουλγαρία, τα Σκόπια και φυσικά η Τουρκία.
Τι ισχύει
Τον Απρίλιο του 2022, δημοσιεύθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης η 20σέλιδη έκθεση με πλήρη τίτλο «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΟ 2021: Αξιολόγηση της κατάστασης της ελευθερίας της έκφρασης στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, με βάση τα πορίσματα των οργάνων του Συμβουλίου της Ευρώπης και των μηχανισμών παρακολούθησης», που μπορείτε να διαβάσετε εδώ στα αγγλικά.
Σε κανένα σημείο της έκθεσης δεν υπάρχει κατάταξη των χωρών-μελών του οργανισμού στο ζήτημα της ελευθερίας του τύπου, ούτε με αριθμητική σειρά (για παράδειγμα 1. Ελλάδα, 2. Ιταλία και ούτω καθεξής, όπως στην ετήσια κατάταξη των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα), ούτε ως διαίρεση σε επίπεδα ελευθερίας του τύπου, όπως υπονοείται στα εξεταζόμενα δημοσιεύματα.
Στην έκθεση υπάρχουν ορισμένες ειδικές αναφορές στην Ελλάδα, για παράδειγμα αξιολογείται ως θετική η εισαγωγή νομοθεσίας που «απαιτεί τη δημοσιοποίηση των δομών ιδιοκτησίας» των ΜΜΕ ενώ αξιολογούνται ως αρνητική πρόοδος η δολοφονία του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ, η προσαγωγή του Tim Lüddemann από την ΕΛΑΣ και η ανάκριση ολλανδικού τηλεοπτικού συνεργείου. Ως περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης σημειώνεται και η αυστηροποίηση της νομοθεσίας για διασπορά ψευδών ειδήσεων.
Ακόμη, ο χάρτης που περιέχει η έκθεση στη σελ. 18 (σελ. 20/24 του pdf), δεν αποτελεί κατάταξη-αξιολόγηση χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης ως προς το επίπεδο ελευθερίας του τύπου.
Το γράφημα αυτό συμπεριελήφθη στην έκθεση με λεζάντα «Γράφημα 2. Κίνδυνοι για τον γραμματισμό στα μέσα ενημέρωσης και την πληροφόρηση στην Ευρώπη, [πηγή:] Media Pluralism Monitor 2021».
Ανατρέχοντας στην έκθεση του Κέντρου για τον Πλουραλισμό των ΜΜΕ και την Ελευθερία του Τύπου (CMPF) με τίτλο «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΟΥΡΑΛΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΜΜΕ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ: Εφαρμογή του Media Pluralism Monitor στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Αλβανία, Μαυροβούνιο, Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, Σερβία & Τουρκία το έτος 2020», εντοπίζουμε τον επίμαχο χάρτη στη σελ. 129 (σελ. 133/172 του pdf), ως γράφημα υπ’ αριθμόν 4.4.c. “Sub-indicator of Media literacy on the Digital competencies of individuals – Map of risks per country”:
Για το γράφημα επισημαίνονταν τα εξής: Ο υπο-δείκτης για τις ψηφιακές ικανότητες βασίζεται σε δεδομένα της Eurostat για το επίπεδο των ατομικών ψηφιακών δεξιοτήτων (για το 2019), και δύο στοιχεία χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση στο πλαίσιο του Media Pluralism Monitor 2021: το ποσοστό του πληθυσμού που έχει βασικές ή πάνω από τις βασικές συνολικές ψηφιακές δεξιότητες στη χώρα (ως θετική ένδειξη) και το ποσοστό του πληθυσμού που έχει χαμηλές συνολικές ψηφιακές δεξιότητες στη χώρα, κάτι που δεν είναι επιθυμητή κατάσταση.
Το γράφημα, δηλαδή, είναι μια υποενότητα στον εγγραμματισμό (literacy) στα μέσα ενημέρωσης, και παρουσιάζει τον κίνδυνο ως προς τις ατομικές ψηφιακές δεξιότητες. Η Ελλάδα παρουσιάζει «μεσαίο» κίνδυνο στο συγκεκριμένο ζήτημα, και ανάλογα είναι τα ευρήματα της ειδικής έκθεσης του Παρατηρητηρίου για την Πολυφωνία στα Μέσα Ενημέρωσης για την Ελλάδα. Σε άλλους δείκτες, σχετικούς με την ανεξαρτησία του τύπου, όπως για παράδειγμα στην επιρροή της ιδιοκτησίας στο περιεχόμενο και πολιτική ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης, η Ελλάδα εμφανίζεται ως χώρα με υψηλό κίνδυνο.
Ο υπό συζήτηση χάρτης, εν ολίγοις, δεν δημιουργήθηκε ώστε να απηχεί αξιολόγηση ως προς την ελευθερία του τύπου, ούτε ως προς την ελευθερία της έκφρασης γενικά.
Στην επίμαχη έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης, στο σημείο που παρατέθηκε το γράφημα για τον εγγραμματισμό και τις ψηφιακές δεξιότητες, είχαν αναφερθεί αμέσως πριν τα εξής: Οι “ψευδείς ειδήσεις” αναφέρθηκαν ως θέμα έντονης ανησυχίας και απειλής για τη δημοκρατία από το 82% των ερωτηθέντων στην 94η έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, με το 76% να λέει ότι αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα στη χώρα τους. Ταυτόχρονα, το 65% των ανθρώπων πίστευαν ότι μπορούσαν να αναγνωρίσουν ψεύτικες ειδήσεις, ενώ τα προηγούμενα χρόνια έδειχναν βελτιωμένο γραμματισμό στα μέσα και τις πληροφορίες. Αυτό το υποκειμενικό, αυτοαξιολογημένο εύρημα στην έρευνα του Ευρωβαρόμετρου έρχεται σε αντίθεση με το εύρημα του Media Pluralism Monitor [σ.σ. απ’ όπου αντλήθηκε ο υπό συζήτηση χάρτης], με βάση αντικειμενικές βαθμολογίες, ότι η παιδεία (εγγραμματισμός) στα μέσα ενημέρωσης και στην πληροφόρηση είναι χαμηλή έως μέτρια στις περισσότερες χώρες, επισημαίνοντας την απουσία επίσημων προγραμμάτων για την αντιμετώπιση του ζητήματος. Σε πολλές χώρες, το πρόβλημα του χαμηλού γραμματισμού στα μέσα και τις πληροφορίες επιδεινώθηκε από τις χαμηλές ψηφιακές δεξιότητες γενικά.
Το εν λόγω πλαίσιο αναφοράς μέσα στο οποίο εντάχθηκε ο υπό εξέταση χάρτης, αποτελεί πρόσθετη ένδειξη ότι ο χάρτης δεν παρουσιάστηκε στην έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης ως ενδεικτικός του επιπέδου ελευθερίας του τύπου.
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί πως το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι διεθνής οργανισμός προάσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με 46 κράτη ως μέλη, συμπεριλαμβανομένων και χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Τουρκία, η Σερβία, η Αλβανία, η Βόρεια Μακεδονία, και μέχρι πρόσφατα η Ρωσία. Σκοπός της δημιουργίας του είναι η προώθηση της δημοκρατίας και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου.
Επομένως πρόκειται για διεθνή οργανισμό, διαφορετικό από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Ανάμεσα στα θεσμικά όργανα της ΕΕ βρίσκεται και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δεν ταυτίζεται όμως με τον παραπάνω διεθνή οργανισμό. Συνεπώς, μία έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης δεν είναι «έκθεση επίσημου φορέα της ΕΕ», όπως αναφέρεται σε ορισμένα από τα υπό εξέταση δημοσιεύματα.
Συμπέρασμα
Η έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης με τίτλο «Ελευθερία της Έκφρασης κατά το 2021», σε αντίθεση με όσα αναφέρθηκαν από τον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο, το Γραμματέα της Βουλής, άρθρα ιστοσελίδων και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν περιέχει κατάταξη των χωρών-μελών του Συμβουλίου ως προς ελευθερία του τύπου.
Το γράφημα (χάρτης) που διακινήθηκε ως ενδεικτικός του επιπέδου ελευθερίας του τύπου, στην πραγματικότητα αποτυπώνει την κατάσταση κινδύνου ανά χώρα ως προς τις ατομικές ψηφιακές δεξιότητες, υποενότητα στην αξιολόγηση του γραμματισμού στα ΜΜΕ. Προέρχεται από έκθεση του Κέντρου για τον Πλουραλισμό των ΜΜΕ και την Ελευθερία του Τύπου (CMPF) το 2021.
