Εμείς, οι σπασμένες χορδές (vid)
Ο Κώστας Καρυωτάκης και η φάλτσα μελωδία της ζωής μας, οι κραυγές και ο λάθος ρυθμός της. Το όνομα του ποιητή τυχαίο (;) και μοιραίο, κομμάτι από τη σάρκα μας που θυσιάζεται κάθε μέρα στους γκρεμούς του σύντομου βίου. Ο Καρυωτάκης που πάτησε στα δικά του χίλια κομμάτια για να βρει τις ανθρώπινες σταθερές. Θάνατος, αγάπη, έρωτας, Ζωή… Όταν όμως αυτός διεκδικούσε χώρο και άπλωνε τις μικρές του λάμψεις, ο κόσμος όλο και μίκραινε, αμυνόταν, γινόταν σκοτεινός. Ο Καρυωτάκης «μίλησε» με το έρεβος και βρήκε τη λοξή ματιά που επιβεβαιώνει αυτό που είμαστε και αυτό που πάντα μας συντροφεύει: τυχαίες χωροχρονικές εκτροπές. Δεν σταμάτησε να γράφει γι’ αυτό, να μιλά, να παθιάζεται, να απελπίζεται και να επιμένει. Το ανθρώπινο στίγμα, το ανθρώπινο μυστήριο ισορροπεί στην κοφτερή λεπίδα του ξαφνικού και πάντα το τέντωμα της λάμας οδηγεί στο τραύμα, στο θραύσμα, στη συνέχεια-ασυνέχεια. Ο Καρυωτάκης, ως ποιητής, έκανε το αυτονόητο, κατάλαβε τους ανθρώπους και την κοινωνία και τους έδωσε να καταλάβουν το παράλογο (να προσπαθήσουν τουλάχιστον). Ο κύκλος της ζωής γίνεται αντιληπτός μόνο όταν αγκαλιάζεται το ξένο, το ανοίκειο, το άλογο και το παράλογο. Ο Κώστας Καρυωτάκης μας απευθύνθηκε, μας σύστησε με έναν στίχο και μας άφησε τους ελεύθερους ήχους του. Ας ταξιδέψουμε με το «Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες».
Η διάρρηξη των χορδών
Ο στίχος προέρχεται από τη συλλογή «Ελεγεία και σάτιρες» και ανήκει στο ποίημα «Είμαστε κάτι...». Η αρχή του ποιήματος είναι μια σίγουρη αποτίμηση του Καρυωτάκη και δεν μπορούμε να διαφωνήσουμε. Όχι γιατί επιβάλλεται ο λόγος της αυθεντίας, αλλά γιατί ο ποιητής δρα στον χώρο που αποστρέφεται η αυθεντία, στον άνθρωπο! Η παράβλεψη και η εξιδανίκευση απλώνουν το παραισθητικό πέπλο της ματαιότητας και μόνο οι άμεμπτοι και άτρωτοι προχωρούν. Για τον Καρυωτάκη αυτό δεν ισχύει και ο γυάλινος κόσμος δεν μπορεί να κλείσει και να παραμορφώσει το θαύμα και το αμάρτημα που ονομάζεται άνθρωπος. Η ποιητική ματιά εκεί πέφτει και ανακαλύπτει το υλικό από το οποίο είμαστε φτιαγμένοι, εγκλωβισμένοι και ικανοί για όλα. Οι χορδές μας φτιάχτηκαν για να αγγίζουν και να περνούν τα όρια τους και στην απότομη διάρρηξη ολοκληρώνεται η μορφή που ζει μέσα μας και μας καθορίζει. Ο στίχος είναι απόλυτος και γεμάτος κατανόηση για το ανθρώπινο πλάσμα. Το ατελές μας βασανίζει και μας σώζει και κάνει τον κόσμο να προχωρά. Οι εξωτερικές δυνάμεις και οι προσωπικοί δαίμονες πάντα τεντώνουν τις χορδές και πάντα αυτές θα σπάνε. Ο ακατανόητος ήχος γίνεται προσωπικό αποτύπωμα και γι’ αυτό πάντα θα «είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες».
Ένας ήχος μας ξεσηκώνει
Ο Καρυωτάκης ανήκει στους αληθινά ρομαντικούς γιατί προσέγγισε την αθέατη όψη του βίου και δεν δίστασε να σαρκάσει την κοινωνία και τον εαυτό του. Το συντηρητικό κοινωνικό/πολιτικό πλαίσιο της εποχής τον αντιμετώπισε σαν ξένο και στην καλύτερη περίπτωση συγκαταβατικά. Ο ίδιος όμως δεν μπορούσε να δεχθεί την αντίδραση και την καταπίεση. Γι’ αυτό και επέμεινε μέσα από τη δράση και τα ποιήματα του. Γι’ αυτό και μας έδωσε «Ελεγεία και σάτιρες», διότι η ζωή είναι μια διαρκής αντίφαση που στο μεταίχμιο της δοκιμάζεται ο άνθρωπος. Με τον εν λόγω στίχο ο Καρυωτάκης εκφράζει την ανθρώπινη ανησυχία και σύγχυση, τη δύναμη και την αδυναμία μας. Το ανολοκλήρωτο και ατελές της φύσης μας γίνεται απρόσμενη δίοδος για το άπειρο και όταν τολμάμε να το κυνηγήσουμε το σώμα «σπάει», ο ρυθμός χάνεται κι ένας ασύγχρονος ήχος έρχεται και μας ξεσηκώνει, μας κάνει να προχωράμε και να ζητάμε το αδύνατο. Πονάμε, το κορμί βασανίζεται, τα πράγματα συμπονούν και απωθούν και στο τέλος «… η ποίησις είναι το καταφύγιο που φθονούμε». Έτσι τελειώνει το ποίημα και στην ουσία δικαιώνει την παρατήρηση του ποιητή. Δυο σημεία σταθερά, κοινή αφετηρία και τέλος, που το ένα συμπληρώνει το άλλο. Η εύκαμπτη χορδή, ο παράφωνος ήχος και το αποτυχημένο ταξίδι στον αέρα διεκδικούν την καταφυγή στον χώρο που όλα είναι πιθανά και μοναδικά, στην ποίηση.
