• Τι πήγε στραβά πριν τη σέντρα του τελικού στις 28 Μαΐου;
• Γιατί καθυστέρησε ο τελικός του Champions League;
• Ποιον βαραίνει η ευθύνη;
• Οι συγκρίσεις με το Χίλσμπορο

Η UEFA φέρει την «πρωταρχική ευθύνη» για τις καταστροφικές οργανωτικές αποτυχίες και αποτυχίες ασφάλειας που μετέτρεψαν τον τελικό του Champions League της περασμένης σεζόν ανάμεσα στη Ρεάλ Μαδρίτης και τη Λίβερπουλ σε μια φρικτή, τραυματική εμπειρία για χιλιάδες οπαδούς, κατέληξε η ίδια η επιτροπή της... UEFA. Τι συνέβη το βράδυ της 28ης Μαΐου; Τι είπαν Γάλλοι, UEFA και Αστυνομία; Οι συγκρίσεις με τον εφιάλτη του «Χίλσμπορο», αλλά και τι θα γίνει από εδώ και στο εξής...

Γράφουν οι: Πολύδωρος Παπαδόπουλος - Νίκος Κικίδης

Τι πήγε στραβά πριν τη σέντρα του τελικού στις 28 Μαΐου;

Μια βραδιά ονειρική για τη Ρεάλ, τη «Βασίλισσα» των 14 ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων. Μια βραδιά εφιαλτική για το ποδόσφαιρο, για τους οπαδούς της Λίβερπουλ που έζησαν στιγμές τραυματικές έξω από το Stade de France. Το γήπεδο χωρητικότητας 80.000 ατόμων είχε μόλις τρεις μήνες για να προετοιμαστεί, αφού η οικοδέσποινα, η Αγία Πετρούπολη, είδε την UEFA να της… αφαιρεί τη διεξαγωγή, μετά και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Το «Stade de France» είχε θεωρηθεί η ασφαλής εναλλακτική λύση από την UEFA μετά τη διοργάνωση του τελικού του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος του 2016. Τι έγινε όμως και πήγαν όλα τόσο στραβά;

Η επιτροπή η οποία σχηματίστηκε από την UEFA ήταν κατηγορηματική «Οι ευθύνες βαρύνουν την UEFA». Η συγκεκριμένη επιτροπή που απαρτιζόταν από ειδικούς στην αστυνόμευση, έναν δικηγόρο και εκπροσώπους από συνδέσμους φιλάθλων, κατέληξε: «Δύο βασικές οργανωτικές αποτυχίες οδήγησαν στην τόσο καταστροφική βραδιά στο Παρίσι».

Το σχέδιο και το μοντέλο οργάνωσης της UEFA για τον τελικό του Champions League κρίθηκε «ελαττωματικό» αφού ο απαιτούμενος έλεγχος ασφάλειας ανατέθηκε αλλού ενώ οι τοπικές Αρχές δέχθηκαν σκληρή κριτική διότι είχαν μία σκληρή προσέγγιση που «βασίστηκε σε εσφαλμένες υποθέσεις και σε μία βάση που γενικά δεν ήταν σωστή. Σε μία θεώρηση ότι οι οπαδοί της Λίβερπουλ αποτελούσαν σημαντική απειλή για τη δημόσια τάξη». Κάτι που αποδείχθηκε πως ήταν μια «ανεξήγητη παρανόηση». Οι ανησυχίες εκφράστηκαν για πρώτη φορά το απόγευμα και πολύ πριν ξεκινήσει το ματς. Ένας αξιωματικός ασφαλείας, που είχε οριστεί από την UEFA, είχε μεταφέρει πως όσα είχαν ρυθμιστεί δεν ήταν σωστά και ειδικά για τη ζώνη της ασφάλειας 3 (ASP3) που λίγες ώρες μετά θα δεχόταν οπαδούς της Λίβερπουλ.

Το αρχικό σημείο ελέγχου των εισιτηρίων είχε μία ράμπα κοντά στο σημείο όπου βρίσκονταν τα τουρνικέ. Για να προσεγγίσει κανείς την είσοδο ASP3, έπρεπε να περάσει από μία υπόγεια διάβαση, που επίσης είχε κριθεί προβληματική.

Μέχρι τις 6 το απόγευμα, αυτοί οι φόβοι επιβεβαιώθηκαν, καθώς υπήρξε πολύ μεγάλη συμφόρηση στο σημείο. Λίγο πριν τις 7 το απόγευμα η αίθουσα ελέγχου του γηπέδου είχε κρίνει πως το σημείο αυτό και γενικά η συγκεκριμένη περιοχή είχαν πολύ μεγάλο κίνδυνο. Ζήτησε από την αστυνομία να αρχίσει να στέλνει τους οπαδούς σε άλλη είσοδο, τη Νο4 (ASP4), ένα πολύ πιο μεγάλο και πιο σωστά προσβάσιμο σημείο.

Η αστυνομία, ωστόσο, «άργησε πολύ να αντιδράσει», όπως διαπιστώθηκε. «Χιλιάδες οπαδοί παρέμειναν εγκλωβισμένοι σε αυτό το επισφαλές και ακόμα και επικίνδυνο περιβάλλον. Δεν μπορούσαν ούτε να προχωρήσουν ούτε να φύγουν από εκεί. Άθελά τους ενώθηκαν μαζί τους στο πίσω μέρος και πολλοί ακόμα οπαδοί», ανέφερε η έκθεση.

Βλέποντας την κατάσταση να αρχίσει να γίνεται πολύ δύσκολη η αστυνομία και oι αρμόδιοι εγκατέλειψαν τη συγκεκριμένη είσοδο 75 λεπτά πριν αρχίσει ο αγώνας. Αυτό όμως έστειλε χιλιάδες οπαδούς στην υπερυψωμένη περίμετρο του τουρνικέ, κάτι που επίσης δημιούργησε πολύ μεγάλο πρόβλημα ακόμα και ως προς τον έλεγχο των εισιτηρίων στην πύλη. Αποφασίστηκε εν τέλει να κλείσουν τελείως κάποια τουρνικέ. «Υπήρχε πολύ μεγάλος και σοβαρός κίνδυνος ακόμα και για μεγάλο δυστύχημα και ακόμα και θανάτους», ανέφερε η έκθεση.

Γιατί καθυστέρησε ο τελικός του Champions League;

Στην έκθεση γνωστοποιήθηκαν μερικές από τις συζητήσεις μεταξύ των αξιωματούχων τις στιγμές... χάους που είχαν κυριεύσει τα πέριξ του γηπέδου. Εκεί τονίζεται ότι ο Αλεξάντερ Τσέφεριν κατευθύνθηκε στην περιοχή VIP για να συζητήσει το ενδεχόμενο μιας καθυστερημένης έναρξης, με τον ίδιο να υποστηρίζει πως το έκανε «για να βεβαιωθεί ότι όλοι οι οπαδοί θα είναι στο γήπεδο» αγνοώντας τις πιέσεις των ραδιοτηλεοπτικών μέσων ώστε ο τελικός να ξεκινήσει στην ώρα του.

Και με την αβεβαιότητα στις κερκίδες να κυριαρχεί, δυο μηνύματα εμφανίστηκαν στις γιγαντοοθόνες του σταδίου: το πρώτο λέγοντας ότι οι καθυστερήσεις οφείλονταν σε «θέμα ασφαλείας», το δεύτερο ισχυριζόταν ότι οφείλονταν στην καθυστερημένη άφιξη των οπαδών. Η Σάρον Μπουρκχάλτερ, διευθύντρια επιχειρήσεων της UEFA, παραδέχθηκε ότι ο οργανισμός είχε πρόσβαση μόνο σε έτοιμα μηνύματα σχετικά με την καθυστερημένη έναρξη του αγώνα λόγω της πολυπλοκότητας των μεταφράσεων, αλλά στην έκθεση γίνεται σαφές πως η τοποθέτηση της Ομοσπονδίας ήταν «αντικειμενικά αναληθής» και ένα «κατάφωρο λάθος κρίσης». Τελικά ο αγώνας της Λίβερπουλ απέναντι στη Ρεάλ άρχισε 36 λεπτά μετά την αρχική ώρα έναρξης.

Τι έγινε στη συνέχεια;

Αν στόχος της καθυστέρησης του εναρκτήριου αγώνα ήταν να κατευνάσει τις αυξανόμενες εντάσεις έξω, αυτό δεν είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η αστυνομία επικρίθηκε για τη χρήση δακρυγόνων και σπρέι πιπεριού σε… ατίθασους ντόπιους και οπαδούς της Λίβερπουλ που προσπαθούσαν να μπουν στο γήπεδο με έγκυρα εισιτήρια. Η επιτροπή τόνισε ότι πρόκειται για «όπλα που δεν έχουν θέση σε μια γιορτή του ποδοσφαίρου».

Δεν έμειναν εκεί… Οι Γάλλοι υπουργοί και η UEFA ισχυρίστηκαν ότι ευθύνονται χιλιάδες οπαδοί της Λίβερπουλ χωρίς εισιτήριο που προσπάθησαν να εισέλθουν στο γήπεδο. Η Γαλλίδα υπουργός Αθλητισμού, Amelie Oudea-Castera και ο υπουργός Εσωτερικών Gerald Darmanin μίλησαν για… τεχνολογική απάτη με το 70% των εισιτηρίων να εισέρχονται στο Stade de France. Η Γαλλία έκανε λάθος, οι Γάλλοι είπαν ψέματα.

Αλλωστε, δεν βρέθηκαν στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς σε κανένα σημείο της έρευνας. Αντίθετα, η αναθεώρηση στρογγυλοποίησε αυτούς που προσπάθησαν να αποφύγουν την ευθύνη. «Είναι χαρακτηριστικό των ερευνών μας ότι αρκετοί βασικοί ενδιαφερόμενοι δεν έχουν αποδεχτεί την ευθύνη για τις δικές τους αποτυχίες, αλλά έσπευσαν να αποδώσουν ευθύνες σε άλλους. Ορισμένοι συνέχισαν να διατυπώνουν ισχυρισμούς —ιδίως κατά οπαδών— με βάση «γεγονότα» για τα οποία δεν υπάρχουν στοιχεία», τονίζεται.

Ποια ήταν τα προβλήματα στον τελικό του Champions League;

Η αλήθεια είναι πως το χάος που ξέσπασε στον τελικό προκλήθηκε από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του μειωμένου χρόνου προετοιμασίας από τους οικοδεσπότες, ενός υβριδικού μοντέλου ηλεκτρονικών και χάρτινων εισιτηρίων, της έλλειψης έμπειρων διαχειριστών και επίσης της εγκληματικότητας των ντόπιων στην περιοχή. Η κυριότητα της ευθύνης ωστόσο βαραίνει την UEFA, η οποία αποφάσισε να καταστήσει αρμόδια την Γαλλική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (FFF) αλλά και την Αστυνομία του Παρισιού για την ασφάλεια και ομαλή διεξαγωγή του τελικού, με τις συνέπειες να αποδεικνύονται καταστροφικές.

«Η UEFA θα έπρεπε να έχει διατηρήσει έναν ρόλο παρακολούθησης και εποπτείας για να διασφαλίσει ότι όλα λειτουργούν. Προφανώς κάτι τέτοιο δεν έγινε. Πρόκειται για μια απαράδεκτη παραίτηση ευθυνών από την UEFA», αναφέρεται στην έκθεση, η οποία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η UEFA είχε «περιθωριοποιήσει» τη δική της Μονάδα Ασφάλειας και Προστασίας (S&S), με επικεφαλής τον στενό φίλο του Τσέφεριν, Ζέλικο Παβλίτσα, αφαιρώντας έτσι έναν βασικό μηχανισμό για να διασφαλίσει ότι ο τελικός θα διεξαχθεί ομαλά.

«Ανώτεροι αξιωματούχοι στην κορυφή της UEFA επέτρεψαν να συμβεί αυτό» τονίζεται, με την έκθεση να στηλιτεύει την κάκιστη επικοινωνία που παρατηρήθηκε μεταξύ των αρμόδιων. Όπως αναφέρεται μάλιστα, γίνεται κριτική και στην απόφαση να μεταβιβαστούν τα μέτρα ασφαλείας στις τοπικές αρχές και την αστυνομία, κάτι που σήμαινε ότι «ένα μοντέλο που στόχευε σε μια ανύπαρκτη απειλή από χούλιγκανς του ποδοσφαίρου υιοθετήθηκε για τον τελικό με καταστροφικές συνέπειες».
Την ίδια στιγμή «η Αστυνομία δεν είχε κανένα αποτελεσματικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της αντικοινωνικής συμπεριφοράς ή της βίας που διαπράττεται από ντόπιους» και καθόταν άπραγη καθώς γίνονταν επιθέσεις.

Ποιον βαραίνει η ευθύνη;

Δίχως να σημαίνει πως η FFF μαζί με την τοπική Αστυνομία είναι άμοιρες ευθυνών, η κύρια κριτική στοχεύει την διοργανώτρια αρχή του Champions League, δηλαδή την UEFA. Το πόρισμα της επιτροπής άλλωστε ήταν ξεκάθαρο, καθώς η UEFA βρέθηκε στο τιμόνι μιας καταστροφής σε ένα αθλητικό γεγονός που είχε την αμέριστη ευθύνη να διοργανώσει χωρίς απρόοπτα και προβλήματα.

«Τα θέματα ασφαλείας είχαν βαρύ κόστος, με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία να αποτυγχάνει στην επίβλεψη και διατήρηση της ασφάλεια των οπαδών στην εμβληματική διοργάνωση. Δεν μπορεί άρα να απαλλαγεί από την ευθύνη» τονίζεται στην έκθεση.

Απογοητευτικές πάντως ήταν και οι μέθοδοι της Αστυνομίας, τόσο στο κέντρο του Παρισιού όσο και στο Stade de France, με το πάνελ να στέκεται ιδιαίτερα στην έλλειψη διαθέσιμου οπτικοακουστικού υλικού από τις κάμερες ασφαλείας του σταδίου, αφού τα πλάνα από το Stade de France διαγράφηκαν αυτόματα περίπου μια εβδομάδα μετά τα γεγονότα.

«Η διοίκηση του Stade de France δεν έλαβε κανένα μέτρο για να διασφαλίσει τη διατήρηση των αρχείων και κανείς άλλος - συμπεριλαμβανομένων των γαλλικών αρχών, της UEFA ή του FFF - δεν τους ζήτησε να διατηρήσουν το υλικό», ανέφερε η επιτροπή.

Οι συγκρίσεις με το Χίλσμπορο

Το μέγεθος του χάους που επικράτησε τη βραδιά του τελικού δεν άργησε να φέρει συγκρίσεις και με την τραγωδία του Χίλσμπορο, όταν πίσω στο 1989 δεκάδες φίλαθλοι έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της αναμέτρησης της Λίβερπουλ με τη Νότιγχαμ Φόρεστ στην πόλη Σέφιλντ. Και μπορεί αυτές οι συγκρίσεις να κρίθηκαν στην αρχή από πολλούς ως υπερβολικές και άτοπες, όμως η επιτροπή της UEFA είχε μια διαφορετική γνώμη.

«Οι παραλληλισμοί μεταξύ του Χίλσμπορο το 1989 και του Παρισιού το 2022 είναι εμφανείς», ανέφερε η έκθεση. «Οι ομοιότητες τονίζουν ότι και τα δύο γεγονότα μπορούσαν να αποφευχθούν, αλλά και τα δύο προκλήθηκαν από την αποτυχία των υπευθύνων να διατηρήσουν τη δημόσια ασφάλεια». Από την πλευρά τους οι άνθρωποι της Λίβερπουλ έδωσαν μια εξοργισμένη απάντηση για το πόρισμα της έκθεσης, τονίζοντας πως τα γεγονότα του Χίλσμπορο δεν μπορούν να εξισωθούν με εκείνα του Παρισιού.

«Απόλυτη οργή. Αγανάκτηση. Έχουν συνδυάσει τον χουλιγκανισμό με το Hillsborough και δεν χρειάζεται να επανεξετάσουμε αυτό το μονοπάτι. Είναι τόσο καταστροφικό λάθος κρίσης που προκαλεί απορία.

Έχουμε περιγράψει πολλές φορές το προφίλ του οπαδού μας: θα έρθουν, θα γιορτάσουν με την ομάδα τους, θα στηρίξουν την ομάδα τους, θα απολαύσουν την πόλη σας και θα πάνε σπίτι τους. Δεν μπορεί να είναι πιο απλό από αυτό. Είναι απολύτως εξωφρενικό. Αυτό δεν αμφισβητήθηκε ποτέ στην αρχή και δεν συζητήθηκε ποτέ μαζί μας».

Ποια είναι η επόμενη μέρα μετά τις ευθύνες της UEFA;

Η ανεξάρτητη έκθεση ολοκληρώθηκε με 21 συστάσεις, λέγοντας ότι η δημόσια ασφάλεια σε μεγάλα αθλητικά γεγονότα είναι «πολύ σημαντική για να χάσουμε την ευκαιρία» να μάθουμε μαθήματα. Μεταξύ αυτών ήταν οι οδηγίες σύμφωνα με τις οποίες η UEFA θα πρέπει να συμμετέχει άμεσα και πληρέστερα στον προγραμματισμό μεγάλων γεγονότων - τόσο εντός των γηπέδων όσο και των γύρω περιοχών τους - και να επιμείνει στην αύξηση των stewards στον χώρο του γηπέδου.

Από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία τόνισε μέσω του Γενικού Γραμματέα, Θεόδωρου Θεοδωρίδη, πως: «Η UEFA έχει δεσμευτεί να διδαχθεί από τα γεγονότα της 28ης Μαΐου και θα συνεργαστεί στενά με ομάδες οπαδών, τους συλλόγους φιναλίστ, τις διοργανώτριες ομοσπονδίες και τις τοπικές αρχές προκειμένου να προσφέρει εξαιρετικούς τελικούς όπου όλοι μπορούν να απολαύσουν το παιχνίδι σε ένα ασφαλές, προστατευμένο και φιλόξενο περιβάλλον».