• Η «αράνιτσαπατ» και… «η απόδραση των 11»
• O άνθρωπος που έκανε τον ΠΑΟΚ πρωταθλητή

Το ημερολόγιο έδειχνε «31 Μαΐου 1981». Η δεύτερη θητεία του Γκιούλα Λόραντ στον ΠΑΟΚ έμελλε να τελειώσει με μοιραίο τρόπο. Τον Μαγυάρο «άρχοντα της Τούμπας» τον βρήκε ο χάρος στο φτερό στον «ασπρόμαυρο» πάγκο, σαν σήμερα πριν από 40 χρόνια.

Δεν πρόλαβε να οδηγήσει τον ΠΑΟΚ στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας στη Νέα Φιλαδέλφεια κόντρα στον Ολυμπιακό, από τον οποίο μετρούσε ελάχιστες ήττες, άλλωστε ήταν ο άνθρωπος που στις 4 Ιανουαρίου του 1976 υποχρέωσε τους «ερυθρόλευκους» στη μεγαλύτερη εντός έδρας ήττα (0-4) μέχρι και σήμερα.

Ο «Herr Lorant» δεν πρόλαβε εκείνο το ηλιόλουστο μεσημέρι στην μισοάδεια Τούμπα να δει τον Βασίλη Βασιλάκο να σκοράρει στα μισά του β’ ημιχρόνου και να χαρίζει στον ΠΑΟΚ άλλη μια νίκη (1-0) στην περίοδο της μεγάλης «ασπρόμαυρης» (αήττητης) παράδοσης επί του Ολυμπιακού!

Λέγεται πως μια χαμένη ευκαιρία ήταν ο λόγος της καρδιακής προσβολής που υπέστη την ώρα του αγώνα. «Μια κεφαλιά του Κούδα βρίσκει την εξωτερική πλευρά των δικτύων. Όλος ο πάγκος μαζί με τον Λόραντ σηκώνεται να πανηγυρίσει νομίζοντας ότι μπήκε γκολ. O Λόραντ όμως λυγίζει και πέφτει στο πλευρό του νεαρού ποδοσφαιριστή Στάθη Τριανταφυλλίδη και πλάι στο Βασίλη Βασιλάκο», αναφέρουν χαρακτηριστικά οι «aspromavres istories».

Ο Μαγυάρος θα χάσει τις αισθήσεις του στο 17ο λεπτό του πρώτου ημιχρόνου. Ο γιατρός, Παναγιώτης Γιγής, καλείται από την κερκίδα. Μαζί με τον Βασίλη Χαλβατζούλη θα πέσει επάνω του για να του προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες. Όμως, ήταν αργά… Οι παίκτες του «Δικεφάλου» πληροφορήθηκαν το μοιραίο γεγονός στο ημίχρονο του αδιάφορου βαθμολογικά ντέρμπι, που είχε γίνει λίγες μέρες πριν οι δύο ομάδες συναντηθούν στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας.

Σ’ ολόκληρο το δεύτερο μέρος έριχναν κλεφτές ματιές προς τον πάγκο μπας και τον ξαναέβλεπαν στην άκρη του. Ο Λόραντ δεν επέστρεψε ποτέ. Άφησε στην τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ βυθίζοντας στο πένθος ολόκληρη την «ασπρόμαυρη» οικογένεια και το ποδόσφαιρο της Ουγγαρίας.

Μιλώντας κάποια στιγμή με τον Γιώργο Κούδα, σε μια από τις πολλές ιστορίες που θυμήθηκε, ήταν σχεδόν απόλυτος και επέμενε για το μέγεθος και την αξία του Μαγυάρου τεχνικού, που ήρθε στα μέρη μας στα μέσα της δεκαετίας του ’70 και άλλαξε το ρου της «ασπρόμαυρης» ιστορίας.

Ο «Μεγαλέξανδρος του ελληνικού ποδοσφαίρου», μάλιστα, δεν έμπαινε καν στην σύγκριση «Σάνον ή Λόραντ», ξεκάθαρα τάχθηκε υπέρ του ανθρώπου, που το Μάιο του 1976 έφερε το πρώτο πρωτάθλημα στην Τούμπα και πέντε χρόνια αργότερα, σαν σήμερα, ξεψυχούσε στον πάγκο του «Δικεφάλου».

Κι αν ο Γιώργος Κούδας εκτίμησε τις προπονητικές ικανότητες του Λόραντ, ο Σταύρος Σαράφης συνδέθηκε φιλικά και οικογενειακά μαζί του. Ελάχιστοι, μήτε εγώ μέχρι πριν από λίγο καιρό, γνώριζαν πως ο πραγματικός λόγος που ο «Καίσαρας» σταμάτησε στα 31 του χρόνια να παίζει ποδόσφαιρο ήταν ο θάνατος του Λόραντ. Η απώλεια του είχε σημαδέψει τον αρχισκόρερ του ΠΑΟΚ, γι’ αυτό στο τέλος εκείνης της σεζόν (1980-81) δεν το σκέφτηκε, τα βρόντηξε όλα και αποτραβήχτηκε στην αγαπημένη του Επανομή.

Η «αράνιτσαπατ» και… «η απόδραση των 11»

Πριν από τρία χρόνια ο «Δικέφαλος» βρέθηκε στη Βουδαπέστη για να αντιμετωπίσει τη Βίντι στα πλαίσια των ομίλων του UEFA Europa League. Οι Ούγγροι συνάδερφοι στο pre game της αναμέτρησης ασχολήθηκαν αρκετά με τον συμπατριώτη τους, ο οποίος στα μάτια των ποδοσφαιρόφιλων παρέμενε ένας ήρωας καθότι υπήρξε μέλος της «Χρυσής Ομάδας» (Aranycsapat) τη δεκαετία του ’50, παίζοντας δίπλα στον «καλπάζων συνταγματάρχη», Φέρεντς Πούσκας, παρέα με τα υπόλοιπα αστέρια, Χιντεγκούτι, Τσίμπορ, Κόκτσις, Γκρόσιτς, εκείνης της εποχής.

Ο δημιουργός εκείνης της φοβερής και τρομερής ομάδας, Γκούσταβ Σέμπες, είχε δει στο πρόσωπο του μετέπειτα τεχνικού του ΠΑΟΚ τον ιδανικό κεντρικό αμυντικό που θα μπορούσε να φτιάχνει το παιχνίδι από τα μετόπισθεν, όμως το πρόβλημα ήταν ότι ο αμυντικός της Βάσας βρισκόταν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, καθώς είχε συλληφθεί στην προσπάθεια του να δραπετεύσει από την κομμουνιστική Ουγγαρία!

Στο στρατόπεδο ο Λόραντ είχε σχεδιάσει να ηγηθεί μιας ομάδας αποστατών που θα έδινε σειρά αγώνων στη Δυτική Ευρώπη και η αληθινή ιστορία του ενέπνευσε τον σπουδαίο Αμερικανό σκηνοθέτη John Houston και την χρησιμοποίησε ως βάση στην διάσημη ταινία του «Victory» («Η απόδραση των 11») στην οποία πρωταγωνιστούν ο Michael Cane, o Sylvester Stallone, o Pele και πολλοί άλλοι.

Ο Σέμπες ζήτησε την απελευθέρωσή του από τον υπουργό Εσωτερικών, Γιάνος Κάνταρ, πριν από ένα φιλικό στην Αυστρία, όπου ο Λόραντ ήταν ο κορυφαίος της αναμέτρησης και της πρώτης νίκης επί της μεγάλης αντιπάλου, μετά από δώδεκα χρόνια. «Ήταν ίσως ο πιο αινιγματικός παίκτης και προπονητής στο ποδόσφαιρό μας, ακόμη και ο θάνατός του είχε πιο σουρεαλιστικές στιγμές από ό, τι θα ταίριαζε σε μια τόσο περιπετειώδη ζωή», έγραψε ο δημοσιογράφος, Γιαβόρ Μπενς, την παραμονή του Βίντι-ΠΑΟΚ.

O άνθρωπος που έκανε τον ΠΑΟΚ πρωταθλητή

Ο Γκιούλα Λόραντ από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε τον ΠΑΟΚ (η άφιξη του στις 3 Δεκεμβρίου του ’74 στη Θεσσαλονίκη έγινε κάτω από άκρα μυστικότητα) θέλησε να περάσει τη δική του αυστηρή φιλοσοφία στην ομάδα. Να κάνει την ένατη ομάδα που αναλάμβανε τις τύχες της ως πρώτος προπονητής, να μοιάζει με μια καλοκουρδισμένη γερμανική μηχανή, μια ομάδα που θα πλησίαζε τα επαγγελματικά όρια ξεφεύγοντας από τον ημιεπαγγελματικό αθλητισμό και την ερασιτεχνική νοοτροπία της εποχής.

Με το... καλημέρα καθιέρωσε κλειστές διπλές προπονήσεις, βγάζοντας τον κόσμο και τους παράγοντες από το γήπεδο, ενώ μεσολάβησε προσωπικά ο ίδιος προκειμένου να εξεταστούν ο Γιώργος Κούδας και ο Χρήστος Τερζανίδης, από το γιατρό της εθνικής Γερμανίας, ώστε να ξεπεράσουν τα χρόνια προβλήματα στην ωμοπλάτη και στο γόνατο αντίστοιχα.

Στην αρχή της διαδρομής οι ποδοσφαιριστές δεν είδαν «με καλό μάτι» τον Μαγυάρο τεχνικό, στον οποίο και προσέδωσαν το παρατσούκλι «Δικτάτωρ», την ίδια ώρα που στην πόλη άρχισαν να διαδίδονται «πολλά και διάφορα» γύρω από το χαρακτήρα του. Η Θεσσαλονίκη, άλλωστε, είναι ένα μικρό χωριό.

Η αρχή δεν ήταν καθόλου εύκολη για τον Λόραντ, που έφτασε ένα βήμα πριν την παραίτηση δύο μόλις μήνες μετά την έλευση του στη Θεσσαλονίκη. Στις 30 Ιανουαρίου του 1975 κάλεσε τους δημοσιογράφους στο ξενοδοχείο «Rex», όπου διέμενε, για «να σβήσει τη φωτιά» που είχε… ανάψει από δεκάδες δημοσιεύματα αναφορικά με το μέλλον του. Το μήνυμα που έστειλε ήταν ξεκάθαρο:

«Οι ποδοσφαιριστές χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

1. Σε εκείνους που επιθυμούν να μάθουν.

2. Σε εκείνους που δεν έχουν έφεση να μάθουν, παρά τις ικανότητές τους για μάθηση.

3. Σε άλλους οι οποίοι δεν μαθαίνουν γιατί δεν έχουν τις δυνατότητες».

Ζήτησε από τους ποδοσφαιριστές αν έχουν παράπονα να συζητήσουν μαζί του γιατί όπως έλεγε, «στον ΠΑΟΚ δεν ήρθα ως δικτάτορας, αλλά ως πατέρας προς τον οποίον θα πρέπει να αναφέρουν τα παράπονά τους».

Ο κόσμος επηρεασμένος από το κλίμα και στηρίζοντας τους ποδοσφαιριστές, που τα προηγούμενα χρόνια είχαν φέρει δύο κύπελλα (1972, 1974), ήταν αρχικά απέναντι στον προπονητή. Γι’ αυτό κατά τη διάρκεια ενός εντός έδρας αγώνα με τον Ατρόμητο, τον Απρίλιο του 1975, το κοινό της Τούμπας ξέσπασε σε έντονες αποδοκιμασίες εναντίον του!

Ευτυχώς, εκείνη την ημέρα, ο «Δικέφαλος», χωρίς τον τραυματία Κούδα, συνέτριψε 5-1 τους Περιστεριώτες και κάπως η ένταση περιορίστηκε. Ο Λόραντ είχε βαλθεί να φέρει τα «πάνω-κάτω», πηγαίνοντας κόντρα στο ρεύμα. Αγύριστο κεφάλι, όπως τον έλεγαν, δεν άκουγε την κερκίδα, ούτε λογάριαζε από την σκληρή κριτική του Τύπου.

Η διοίκηση, για καλή του τύχη, τον στήριζε στο ξεκίνημά του. Και στο τέλος δικαιώθηκε!