Το ταξίδι... όλα στη ζωή είναι ένα ταξίδι. Και ένα βλέμμα! Το πρώτο φως και το τελευταίο σκοτάδι που συλλαμβάνουν τα μάτια μας είναι η περιουσία που παίρνουμε μαζί μας σαν φεύγουμε απ' αυτόν τον τόπο, απ' αυτόν τον χώρο... Μια εικόνα είναι η επιβεβαίωση της ύπαρξης μας και αυτήν φροντίζουμε όσο ζούμε. Φροντίζουμε, όταν τελειώσει το μεγάλο μας ταξίδι, αυτή να είναι όσο το δυνατόν πιο ζωηρή, να εκπέμπει κάτι από τα πρώτα βήμα, τα πρώτα χτυπήματα της καρδιάς, τα πρώτα αξέχαστα συναισθήματα. Ο άνθρωπος, λοιπόν, ήρθε σε αυτόν τον κόσμο για να κάνει το αιώνιο ταξίδι. Καταδικασμένος μα και ευλογημένος την ίδια στιγμή να ψάχνει μια Ιθάκη που τον ορίζει, τον καθορίζει, τον στοιχειώνει, τον λυτρώνει και τον περνά στην απέναντι πλευρά. Η Ιθάκη είναι ό,τι μένει από το βλέμμα που κρατήσαμε μέσα μας και τα δύο κομμάτια, κάποια στιγμή, προσπαθούμε να ενώσουμε. Η μεγάλη στιγμή για την τελική διαδρομή έρχεται μετά το απόλυτο ξάφνιασμα. Ποιο είναι αυτό; Όταν βλέπεις κάτι από την πρώτη σου εικόνα. Όταν βλέπεις τον άνθρωπο που νόμιζες ότι άφησες πίσω μια για πάντα. Τότε, ενεργοποιείται ο μηχανισμός της Οδύσσειας, τότε ο χώρος και ο χρόνος γίνονται ένα και η επιμονή να τελειώσεις το ταξίδι ανάγκη ιερή. “Το βλέμμα του Οδυσσέα” είναι η 69η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Η πορεία του Ομήρου πάντα ζωντανή

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, αυτός ο σπουδαίος σκηνοθέτης, ο παγκόσμιος και ισάξιος των μεγάλων δημιουργών. Αυτός που αναζητούσε πάντα τον εαυτό του για να μάθει ποιος είναι, μας παραδίδει μια ταινία-σπονδή για να μην ξεχάσουμε ποτέ την καταγωγή μας, αυτή του παντοτινού ταξιδευτή, του Οδυσσέα. Η νοσταλγία για όσα περνούν και δεν χάνονται, για όσα μένουν μέσα μας ως προίκα για να μη χάσουμε το νόημα της ύπαρξης μας, για όσα διαμόρφωσαν το πρόσωπο της ψυχής μας. Με “Το βλέμμα του Οδυσσέα”, μας έδειξε ότι πάντα, μα πάντα, έχουμε κάτι στο οποίο αξίζει να επιστρέψουμε. Κι αυτό δεν είναι άλλο από ένα βλέμμα, μια εικόνα που ο χρόνος δεν “έσβησε”, δεν προσπέρασε. Μια εικόνα που ανέβηκε στη ράχη του σώματος που δεν σταματά να κινείται, μια εικόνα όμως που δεν απέφυγε τη φθορά και σκόρπισε, άφησε τα κομμάτια της στο παρελθόν. Ο Αγγελόπουλος μας δείχνει ότι τη ζωή δεν τη δημιουργείς μία φορά, αλλά όσες η καρδιά σου αντέχει. Η διαδικασία είναι επίπονη και ψυχοφθόρα, αλλά το τέλος της διαδρομής αξίζει τον κόπο. Ωστόσο, το τέλος είναι προσωρινό, γιατί όταν βρεις τον τόπο και τον χρόνο της δημιουργίας, πρέπει να μείνεις ζωντανός και να αφηγηθείς το ταξίδι σε αυτόν που θα σε διαδεχθεί. Ο Αγγελόπουλος μας έδειξε ότι η πορεία που χάραξε ο Όμηρος μένει ζωντανή όσο μένουν ζωντανοί οι άνθρωποι. Για πάντα. Για την Ιθάκη και το όμορφο ταξίδι.

Η αρχή και το τέλος ενός αιώνα

Ο πρωταγωνιστής της ταινίας (Χάρβεϊ Καϊτέλ), μετά από χρόνια εξορίας γυρίζει στην Ελλάδα για να βρεις τρεις χαμένες μπομπίνες φιλμ των αδελφών Μανάκη, πρωτοπόροι κινηματογραφιστές που έφεραν τον κινηματογράφο στα Βαλκάνια στις αρχές του 20ου αιώνα. Σε αυτό το ανολοκλήρωτο φιλμ κλείνεται η ζωή του και σαν άλλος Οδυσσέας αναζητεί αυτή την Ιθάκη. Φτάνει στην Ελλάδα και περνά από τη Φλώρινα. Με ταξί θα περάσει στην Αλβανία και από κει στην ΠΓΔΜ, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τη Γιουγκοσλαβία την περίοδο που διαλύεται λόγω πολέμου. Το ταξίδι του θα τελειώσει στο Σαράγιεβο όταν θα βρει τον άνθρωπο που έχει τις μπομπίνες. Ο Οδυσσέας του Αγγελόπουλου ενώνει την αρχή και το τέλος του προηγούμενου αιώνα μέσα από ένα ταξίδι συνδέει τον εσωτερικό με τον εξωτερικό κόσμο. Η ταραγμένη ψυχή του, οι μνήμες από το παρελθόν και το αντικείμενο που αποτυπώνει τη δημιουργία νέας ζωής, του κινηματογράφου, πορεύονται με τις αναταραχές, τη διάλυση των Βαλκανίων. Όπως στην αρχή του 20ου αιώνα, έτσι και στο τέλος, ο πόλεμος, ο θάνατος γράφει τον επίλογο. Η ζωή που χάνεται και η ζωή που γεννιέται ξανά, διότι αυτός είναι ο κύκλος της ζωής. Το ταξίδι αυτό δεν ξεχνιέται...

Ανόθευτη ποίηση

Ο Αγγελόπουλος μεταφέρει το έπος της Οδύσσειας με κινηματογραφικούς, σύγχρονους για την εποχή του, όρους. Το φυσικό τοπίο, τα καιρικά φαινόμενα (η ομίχλη κυρίως) παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη και την αφήγηση της ιστορίας. Τα πλάνα του Αγγελόπουλου όπως πάντα φτιαγμένα με προσοχή και με βάθος που σου επιτρέπει να σκεφτείς πέρα από την εικόνα, να “χαθείς” στη γοητεία των φυσικών φαινομένων, να μελετήσεις τους ήρωες εις βάθος. Στο “Βλέμμα του Οδυσσέα” το μοντάζ (Γιάννης Τσιτσόπουλος) δίνει στην ταινία τη φρεσκάδα που χρειάζεται, ενώ η φωτογραφία του Γιώργου Αρβανίτη προσφέρει την ασφάλεια και την ηρεμία που θέλει ο σκηνοθέτης. Ο λυρισμός, το ποιητικό στοιχείο έντονο και είναι αυτό που δίνει τον τόνο στην εξέλιξη της πλοκής. Η μουσική της Ελένης Καραϊνδρου ακολουθεί το ταξίδι της επιστροφής και η ερμηνεία του Χάρβεϊ Καϊτέλ στιβαρή και σίγουρη. Φυσικά, το υπόλοιπο καστ είναι υψηλού επιπέδου, μια και βλέπουμε τους Θανάση Βέγγο, Γιώργο Μιχαλοκόπουλο, Έρλαντ Γιόσεφσον (αντικατέστησε τον Τζιάν Μαρία Βολοντέ, πέθανε στη διάρκεια των γυρισμάτων). Η ταινία προβλήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1995 και κέρδισε το “Μεγάλο Βραβείο Κριτικής Επιτροπής” στο Φεστιβάλ των Καννών. Ο έλληνας δημιουργός περίμενε το πρώτο βραβείο (“Χρυσός Φοίνικας”) και όταν ανέβηκε στη σκηνή εξέφρασε τη δυσαρέσκεια του λέγοντας “Αν αυτό έχετε να μου δώσετε, τότε δεν έχω να πω τίποτα”.