Το να ξέρεις τι να πεις σε κάθε περίσταση, είναι ένα έμφυτο ταλέντο. Μπορείς να καλλιεργήσεις το λεξιλόγιό σου, την ρητορική σου, όμως η ανάγνωση της ψυχοσύνθεσης του κοινού και η ικανότητα να απευθυνθείς ορθά απέναντί του είναι ένα σπάνιο χαρακτηριστικό. Εξού και ανά τους αιώνες και ανά τον πλανήτη, σε όλους τους πολιτισμούς, μπορεί να βρει κάποιος μια παρεμφερή φράση με την «η σιωπή είναι χρυσός».

Ο Πυθαγόρας είχε πει: «Ή πρέπει να σιωπήσεις, ή να πεις κάτι καλύτερο από την σιωπή». Ο Κομφούκιος «Η σιωπή είναι ένας πιστός φίλος που ποτέ δεν θα σε προδώσει». Ο Λάο Τσε «Αυτοί που έχουν την γνώση, δεν μιλούν. Αυτοί που μιλούν, δεν έχουν γνώση». Ο Αβραάμ Λίνκολν «Είναι καλύτερα να είσαι σιωπηλός και να θεωρείσαι βλάκας, παρά να μιλάς και να αίρεις κάθε αμφιβολία». Και ο Σωκράτης: «Μη λέγεις πάντοτε όσα γνωρίζεις. Αλλά γνώριζε πάντοτε τα όσα λέγεις», που θα έπρεπε να είναι κανονικά η βάση της δημοσιογραφίας, αλλά αυτό είναι μια άλλη κουβέντα.

Το χειρότερο που μπορεί να κάνει κάποιος, που δεν έχει αυτό το έμφυτο ταλέντο, είναι να απευθυνθεί σε ένα κοινό εν βρασμώ ψυχής. Τότε, που η λογική αφήνει τη θέση της στα συναισθήματα και τα αγγεία διαστέλλονται για να κυλήσει το καυτό αίμα από την καρδιά. Σχεδόν πάντα, αυτό που θα βγει τότε από το στόμα σου (ή την πένα ή το πληκτρολόγιό σου) θα σε αδικήσει. Ή ακόμα χειρότερα (για σένα και μάλλον καλύτερα για τους υπόλοιπους), θα αποκαλύψει σε όλους τον πραγματικό σου εαυτό. Αυτόν που προσεκτικά έχεις προσπαθήσει να αποκρύψεις, για να ξεγελάσεις τους πάντες και πάνω απ’ όλους εσένα τον ίδιο.

Ναι, είναι πιθανό να ξαφνιάσεις ακόμα και σένα τον ίδιο μια τέτοια στιγμή. Σε όλους μας έχει συμβεί να ξεστομίσουμε κάτι, που μισό δευτερόλεπτο μετά ευχόμαστε να μην είχαμε πει ποτέ. Γιατί ίσως δεν το εννοούσαμε ακριβώς έτσι. Γιατί ίσως ντρεπόμασταν γι’ αυτή μας τη σκέψη, που (νομίζαμε ότι) είχαμε θάψει βαθιά μέσα στον Καιάδα της ψυχής μας. Πάρα πολύ σπάνια, μια τέτοια στιγμή είναι λυτρωτική. Σχεδόν πάντα, είναι ατιμωτική, μισητή, μαύρη.

Ο ρόλος της Εκκλησίας είναι να ενώνει. Ακούγεται ως ανέκδοτο, βέβαια, έπειτα από αιώνες πολέμων, βασανιστηρίων, δολοφονιών, στο όνομα πολλών και διαφορετικών όντων, που κανένας δεν έχει την παραμικρή ιδέα αν και πώς υπάρχουν, αλλά ας το παραβλέψουμε για λίγα λεπτά αυτό.

Στην αγνή της μορφή, αυτή που αναζητούμε όλοι ανεξαιρέτως στις στιγμές πανικού, τρόμου και αγωνίας, ο ρόλος της Εκκλησίας (κι αν θέλετε του Θεού, ως έννοια) είναι να ανακουφίσει, να γεμίσει ελπίδα, να ενώσει. Να δημιουργήσει ένα ποίμνιο αγάπης, μια κοινότητα αλληλεγγύης και προσφοράς σε όσους τις έχουν ανάγκη. Χωρίς διακριτικά, χωρίς διαχωριστικά, χωρίς σύνορα, καταγωγές και χρώματα. Ανεξαρτήτων πολιτικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων. Στην Εκκλησία δεν (πρέπει να) υπάρχουν οι δικοί μας οι δικοί σας. Όλοι είναι ένα.

Η προσευχή, αυτό που πολλοί περιγελούν κι εμπαίζουν, δεν είναι ένα εργαλείο επαιτείας από τον Θεό. Είναι μια ψυχολογική διαδικασία αυτοσυγκράτησης και δημιουργίας δύναμης. Η πίστη είναι το ισχυρότερο διεγερτικό εκεί έξω. Προφανώς, από μόνη της δεν μπορεί να σου προσφέρει αυτό που αποζητάς, αλλά ακόμα και όταν οι πιθανότητες είναι εναντίον σου, μπορεί να σε «ανεβάσει» τόσο όσο να καταφέρεις αυτό που φαντάζει αδύνατο.

Δυστυχώς, όμως, η πίστη σε συνδυασμό με τον απύθμενο εγωισμό (όταν με λίγα λόγια πιστεύεις ότι πάντα έχεις δίκιο) μπορεί εύκολα να σε οδηγήσει σε μονοπάτια μισαλλοδοξίας, μίσους, ρατσισμού. Όλοι οι δικτάτορες, όλοι οι βασανιστές, όλοι οι κήρυκες του θανάτου ανά την ιστορία, ήταν σίγουροι ότι αυτό που κάνουν (και πιστεύουν) είναι το σωστό. Όλοι αυτοί, όμως, απευθύνονταν πάντα σε ένα κοινό. Ένα άμαθο, αναλφάβητο κοινό, που συνήθως ήταν ανοικτό σε αυτές τις ιδέες και πρόθυμο να τις πραγματοποιήσει, τυφλωμένο από την θέση του ανθρώπου που τις καλλιεργεί και τις διαδίδει. Η λογική «για να τα λέει αυτά τα πράγματα αυτός που είναι μορφωμένος, που είναι ο απεσταλμένος του Θεού, που είναι πρόεδρος, που είναι κλπ κλπ», έχει αποδειχθεί δυστυχώς πανίσχυρο όπλο ανά τους αιώνες.

Αυτά, όμως, πρέπει να ανήκουν στο παρελθόν. Έχουμε εξελιχθεί πια ως κοινωνία, ως άνθρωποι, ως πολιτισμοί. Αυτούς τους κήρυκες του θανάτου, δεν νοείται να τους ακούμε, πόσω μάλλον να τους ακολουθούμε. Δεν τους αξίζει τίποτα περισσότερο, παρά η χλεύη, η περιφρόνηση και η περιθωριοποίηση από όλους μας. Ακόμα και αν κατέχουν θέσεις ισχύος και δύναμης. Δεν έχει σημασία. Ας τους αφήσουμε να πνιγούν μέσα στη λίμνη δηλητηρίου, που έχουν για καρδιά. Ας τους αφήσουμε να πεθάνουν, με την ψευδαίσθηση ότι είχαν δίκιο, ότι μετέφεραν την βούληση του Θεού. Είναι το μοναδικό που τους αξίζει, το μοναδικό που τους αναλογεί, έπειτα από μια ζωή μίσους, ηλιθιότητας, ψευδαισθήσεων και άπειρων κόμπλεξ.

Και μερικές φορές, δεν είναι κακό να φωνάζουμε «Σκάσε, ηλίθια», όταν διαβάζεις λόγια, όπως τα παρακάτω, λίγες ώρες αφού έχουν πεθάνει συνάνθρωποί σου υπό φρικτές συνθήκες: «Ο Αλέξης Τσίπρας και όλοι οι άλλοι άθεοι Συνεργάτες του είναι οι υπαίτιοι της γενικής καταστροφής! Η μεγάλη πυρκαΐά ξεκίνησε από ένα κεραυνό στα Γεράνια 'Ορη! Είναι ένα καθαρό μήνυμα του Ουρανού! Μιά ικεσία, όπως η πρόταση «Σώσε μας, Παναγία μας», θα μπορούσε να σβύσει τις πυρκαϊές σ' όλη τους την έκταση!».

Πριν από 400 χρόνια, θα μπορούσε να δικαιολογηθεί μια τέτοια χαζομάρα. Σήμερα, όμως, όχι. Από κανέναν μας.