Το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Εφήβων στο Μπόρμιο το 1987 δεν ήταν το Σημείο Μηδέν του γιουγκοσλαβικού μπάσκετ. Ήταν όμως πιθανότατα το πρώτο πραγματικά μεγάλο μπλοκμπάστερ της νέας εποχής.

Ο Τόνι Κούκοτς, ο Ντίνο Ράτζα, ο Βλάντε Ντίβατς, ο Σάσα Τζόρτζεβιτς και τα υπόλοιπα πιτσιρίκια του Σβέτισλαβ Πέσιτς… σκηνοθέτησαν ένα φιλμ από μόνο του πασίγνωστο και επιτυχημένο ώστε να μην χρειάζεται κάποια υποσημείωση τίτλων για να υπογραμμίζεται η αξία του. Οι Γιούγκοι, λοιπόν, κατέκτησαν το χρυσό μετάλλιο με ρεκόρ 7-0 ενώ το 110-95 επί των ΗΠΑ την 1η Αυγούστου 1987 συνδυάστηκε με την πρώτη μεγάλη εμφάνιση μιας από τις διασημότερες καριέρες στην ιστορία του παγκόσμιου μπάσκετ. Ήταν μια οργιαστική ερμηνεία εκείνη απέναντι στους Αμερικανούς, το μεγαλύτερο παιχνίδι/ εξτραβαγκάνζα/υπερθέαμα του Κούκοτς, ο οποίος συστήθηκε στα 19 του ως ένας νέος σταρ, ένα εντελώς φρέσκο και διαφορετικό πρόσωπο στο οπλοστάσιο της Γιουγκοσλαβίας τελειώνοντας το ματς με 37 πόντους και 11/12 τρίποντα!

Η «Κουκοτσιάδα» δεν ήταν απλώς ένα παιχνίδι. Ήταν ΤΟ παιχνίδι! Η σπάνια ιστορική στιγμή όπου παιδιά από το Σίμπενικ και το Σπλιτ της Κροατίας, την Ποντγκόριτσα του Μαυροβουνίου, τη Ζένιτσα και την Μπάνια Λούκα της Βοσνίας, το Βελιγράδι και το Πριεπόλιε της Σερβίας κέρδισαν ενωμένοι τους Αμερικανούς. Μια ιστορική συγκυρία που έγινε ντοκιμαντέρ και αφορμή για ένα μεγάλο reunion μετά από 30 ολόκληρα χρόνια!

Τα «250 βήματα» προς την κορυφή του κόσμου

Ο Τόνι Κούκοτς ήταν και παραμένει το απόλυτο μέτρο σύγκρισης για τον Ντούσαν Ίβκοβιτς. Σε μια μεγάλη συνέντευξή του στον «Ελεύθερο Τύπο» και τον Βασίλη Σκουντή τον Οκτώβριο του 1997 με την ευκαιρία της συμμετοχής του Ολυμπιακού στο Mc Donald's Open Tournament, ο Ντούντα ρωτήθηκε για την απόλυτη μπασκετική φαντασίωσή του. «Θα ήθελα κάποια στιγμή να δημιουργήσω και να κοουτσάρω μια πεντάδα με πέντε... Κουκόνια»! Ο Κροάτης all around ήταν το απόλυτο οπτικό και ακουστικό εφέ σε εκείνο το παιχνίδι με τους Αμερικανούς πριν εξελιχθεί στον πολύ ψηλό και παράλογα αδύνατο πιτσιρικά, ο οποίος ηγήθηκε της Γιουγκοπλάστικα κι εν συνεχεία κατέκτησε τρία δαχτυλίδια στο πλευρό του Μάικλ Τζόρνταν. Το τρίποντο παραλήρημα απέναντι στις ΗΠΑ ήταν μια ραψωδία επί σκηνής που είχε την ευκαιρία να διευθύνει ο Πέσιτς, ο οποίος με τη σειρά του έριξε στο τραπέζι την ιδέα του ντοκιμαντέρ για τα 30 χρόνια από την επέτειο της Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Εφήβων στο Μπόρμιο το '87! Ο 68άχρονος προπονητής, ο οποίος επέμενε κατά τη διάρκεια της μεγάλης καριέρας του πως «εγώ κοουτσάρω παίκτες, όχι συστήματα» είχε την ευκαιρία να δουλέψει με μια ευλογημένη γενιά και ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ «250 stepenika» («250 βήματα»), Βλάντιμιρ Πάγιτς, μίλησε στο Gazzetta Weekend Journal για τα παρασκήνια και τις αντιδράσεις των πρωταγωνιστών κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων!

«Ο Αλιμπέγκοβιτς έβαλε δυο φορές τα κλάματα»!

Ο Ντίβατς, ο Ράτζα, ο Κούκοτς και ο Τζόρτζεβιτς δεν… χωρούν σε ένα κείμενο και σίγουρα ο Τύπος έχει εξαντλήσει το ζήτημα από τη δική του οπτική σε θέματα που άπτονται της μπασκετικής κουλτούρας και των επιτυχιών τους. Πώς προέκυψε, λοιπόν, ένα αθλητικό ντοκιμαντέρ για το χρυσό μετάλλιο στο Μπόρμιο πριν από τρεις δεκαετίας; Που έγιναν τα γυρίσματα, πως ήταν οι παραπάνω τύποι ως συνομιλητές κι, εν πάση περιπτώσει, πως εξηγείται ο τίτλος «250 βήματα»; «Κατ' αρχάς ο κόουτς Πέσιτς ήταν εκείνος που πρότεινε να κάνουμε κάτι διαφορετικό για να κρατήσουμε ζωντανή την μνήμη εκείνης της ομάδας. Έγιναν, λοιπόν, κάποιες κουβέντες, τα βρήκαμε κι αρχίσαμε αμέσως γύρισμα την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου! Στο μεταξύ, ο Πέσιτς μας έφερε σε επαφή με τον Κούκοτς και τον Ράτζα στο Σπλιτ. Έτσι έκανε πιο εύκολη την κατάσταση. Ζήσαμε πολύ έντονες στιγμές αυτούς τους τρεις-τέσσερις μήνες. Για παράδειγμα, ο Τέομαν Αλιμπέγκοβιτς (σ.σ. πέρασε από τον Ιωνικό Ν.Φ. το 2002-03) έβαλε δυο φορές τα κλάματα στις συνεντεύξεις που μας έδωσε, το ίδιο και ο Σάβα Ράντιτς, ο σπουδαίος γιατρός εκείνης της ομάδας! Ήταν μια κουβέντα που γέννησε τρομερά συναισθήματα όπως και η συνάντησή τους έπειτα από 10-15 χρόνια. Μιλάμε, άλλωστε για μια ομάδα που μνημονεύεται ακόμα και σήμερα. Πάντα θα νιώθουν αυτή τη νοσταλγία» εξηγεί ο σκηνοθέτης της ιστορίας.

Ουδείς είχε μετρήσει τα σκαλιά πριν από 30 χρόνια

Το Μπόρμιο συνδέει παρελθόν και μέλλον, μπασκετική κουλτούρα, εποχές και δεκαετίες δίχως ποτέ να κουνήσει το κάδρο του. Κι όμως, οι απαρχές της ιστορίας μας δεν τοποθετούνται στον ιταλικό βορρά αλλά στο Πίροτ, τη γενέτειρα του Πέσιτς! Μια πόλη στη νοτιοανατολική Σερβία με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και αξιοσημείωτες Ορθόδοξες εκκλησίες από όπου άρχισε η προετοιμασίας της Γιουγκοσλαβίας πριν από τη συμμετοχή της στο τουρνουά. «Τα πρώτα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ πραγματοποιήθηκαν στο Πίροτ. Εκεί, ακριβώς, έγινε η πρώτη συγκέντρωση του Πέσιτς με τους παίκτες πριν από 30 χρόνια. Ο κόουτς είχε μια εξαιρετική ιδέα. Να αρχίσουν, δηλαδή οι προπονήσεις στο βουνό πίσω από το Πίροτ, τη Στάρα Πλάνινα (σ.σ. «Παλαιό Βουνό» στα σέρβικα). Τα γυρίσματα συνεχίστηκαν στο Σαράγεβο και το βουνό Ίγκμαν, έναν ιδιαίτερα δημοφιλή προορισμό για πεζοπορία και σκι. Η προετοιμασία της εθνικής συνεχίστηκε στις ολυμπιακές εγκαταστάσεις του Ίγκμαν που για να φτάσεις ως εκεί, πρέπει να ανέβεις 250 σκαλιά! Ουδείς τα είχε μετρήσει πριν από 30 χρόνια! Το έκανε ο βετεράνος Σαμίρ Άβντιτς στα γυρίσματα κι έτσι προέκυψε ο τίτλος του ντοκιμαντέρ που ολοκληρώθηκε στο Μπόρμιο, εκεί όπου επιστρέψαμε ανήμερα της 30ής επετείου από το χρυσό μετάλλιο» τονίζει ο Πάγιτς, ο οποίος παραδέχεται ότι το αθλητικό ντοκιμαντέρ σε μια χώρα όπως η Σερβία αποτελεί, περιέργως, άγνωστη έννοια.

Μια ώρα με τον Κούκοτς

Η τελευταία δημόσια… εμφάνιση του Τόνι Κούκοτς ήταν στην τελετή εισόδου του Νίκου Γκάλη στο Hall of Fame, όταν ο τρισμέγιστος Κροάτης μίλησε σε video για τον Νικ. Οι δυο τους δεν αντάμωσαν ποτέ στο Final 4 της Σαραγόσα το 1990, εκεί όπου ο «Ροζ Πάνθηρας» έκανε όργια και σφράγισε το repeat της Γιουγκοπλάστικα υπό το βλέμμα του τζένεραλ μάνατζερ των Μπουλς, Τζέρι Κράουζε, ο οποίος κατάλαβε τι λαβράκι είχε βρει. Άλλωστε είχε αναγάγει σε στόχο ζωής να τον αρπάξει και να τον πάρει μαζί του στο Σικάγο, όπερ και εγένετο ύστερα από τρία χρόνια… «Ήμασταν τυχεροί αφού ο Πέσιτς πήρε πολύ ζεστά το ζήτημα και ζήτησε από τα μπασκετικά παιδιά του να μας βοηθήσουν ώστε βγει το καλύτερο αποτέλεσμα στην οθόνη. Ο Τόνι δεν είναι ο πιο εύκολος άνθρωπος για να τον βρεις, πόσω μάλλον για να κανονίσεις μια συνέντευξη μαζί του. Παρ' όλα αυτά ήταν πολύ φιλικός στη συνάντησή μας. Μπορώ να σου πως ήταν ο καλύτερος συνομιλητής! Περάσαμε μια ώρα face to face, μιλώντας για το Μπόρμιο και ό,τι έγινε εκεί πριν από 30 χρόνια. Ναι, μπορώ πλέον να λέω ότι μιλούσα μια ώρα για μπάσκετ με τον Κούκοτς (γέλια). Τα γυρίσματα με τον Ράτζα και τον Κούκοτς έγιναν στο Σπλιτ και η αλήθεια είναι ότι το απολαύσαμε».

H μεγάλη χαμένη ευκαιρία με την Dream Team

Η Γιουγκοσλαβία, η «χώρα των Νότιων Σλάβων», μπορεί πλέον να μην υπάρχει στον χάρτη, συνεχίζει όμως να υφίσταται ως συναίσθημα και νοσταλγία στο μυαλό ορισμένων ανθρώπων που… υποφέρουν από τη λεγόμενη YU-Nostalgjia. Στην περίπτωσή μας, την μπασκετική YU-Nostalgjia! «Το ντοκιμαντέρ για το Μπόρμιο αφορά το γιουγκοσλαβικό μπάσκετ και την κληρονομιά που άφησε στους επόμενους. Οι επιτυχίες της Σερβίας είναι αποτέλεσμα της γιουγκοσλαβικής επιρροής. Δείξαμε σε όλη την Ευρώπη ότι η εθνική μας είναι κάτι ξεχωριστό και διαφορετικό από τις υπόλοιπες σχολές. Το χρυσό στο Μπόρμιο ήταν το αριστούργημα μιας γενιάς που ήθελε τα πάντα! Μιας γενιάς, όμως που δεν κατάφερε να παίξει ενωμένη απέναντι στην Dream Team το 1992. Έτσι, ακριβώς, ολοκληρώνεται το ντοκιμαντέρ μας. Όλοι μίλησαν για τη μεγάλη χαμένη ευκαιρία να παίξουμε με τους Αμερικανούς στη Βαρκελώνη. Θα ήταν το καλύτερο παιχνίδι μπάσκετ που θα έβλεπε ποτέ ο κόσμος» παραδέχεται ο Βλάντιμιρ Πάγιτς για το μεγαλύτερο «τι θα γινόταν αν» στην ιστορία του αθλήματος.

Η πρεμιέρα του «250 stepenika» πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα (25/9) στο Βελιγράδι. Οι Σβέτισλαβ Πέσιτς, Σάσα Τζόρτζεβιτς, Ντίνο Ράτζα, Μίροσλαβ Πετσάρσκι, Σαμίρ Άβντιτς, Σλάβισα Κοπρίβιτσα, Ζόραν Κάλπιτς, Τέομαν Αλιμπέγκοβιτς και Νεμπόισα Ίλιτς αντάμωσαν ξανά μετά από 30 χρόνια, όχι όμως και οι Βλάντε Ντίβατς, Τόνι Κούκοτς, Λούκα Παβίτσεβιτς και Ραντενκο Ντόμπρας που έλειψαν από αυτό το ιστορικό ενσταντανέ. Η αληθινή ευτυχία βρίσκεται στις αναμνήσεις και στις ελπίδες, εκείνα τα πιτσιρίκια 19-20 χρονών που κέρδισαν δυο φορές τις ΗΠΑ του Λάρι Μπράουν και του Γκάρι Πέιτον είναι πλέον 50άρηδες και ο «Σάλε» εξήγησε πως «μόνο μια λέξη μπορεί να περιγράψει ό,τι νιώθω κι έχω στο μυαλό μου: περηφάνια». Σύμφωνοι, δεν υπάρχει ανάμνηση που να μην τη σβήνει ο χρόνος όμως ό,τι έγινε στο Μπόρμιο πριν από τρεις δεκαετίες θα μνημονεύεται εις το διηνεκές…

Σκηνοθέτες: Vladimir Pajic, Vladimir Kurcubic
Διευθυντής φωτογραφίας: Pavle Ilic
Βοηθός: Ivan Labudovic
Παραγωγός: Radovan Maksimovic