Σόχρεχ Μπαγιάτ: Η Ιρανή διαιτητής φοβάται πως θα «εξοστρακιστεί» λόγω της επιλογής των ρούχων της

    Πηνελόπη Γκιώνη
    Τρία χρόνια μετά τη φυγή της από το Ιράν η διαιτητής σκακιού Σόχρεχ Μπαγιάτ φοβάται ότι θα εξοστρακιστεί αφού «προκάλεσε» (όπως γράφουν) το διοικητικό όργανο του αθλήματος και τον πρόεδρό του, πρώην αναπληρωτή πρωθυπουργό της Ρωσίας, για την επιλογή των ρούχων της σε ένα τουρνουά τον Οκτώβριο.

    Το 2020 η Σόχρεχ Μπαγιάτ επικρίθηκε στο Ιράν επειδή δεν φορούσε κατάλληλα τη μαντίλα της στο Παγκόσμιο πρωτάθλημα σκάκι γυναικών, στην Κίνα και τη Ρωσία. Αρνήθηκε να υποκύψει στις πιέσεις του καθεστώτος και έβγαλε εντελώς τη μαντίλα της αλλά, ως εκ τούτου, δεν επέστρεψε στην πατρίδα της από φόβο τιμωρίας. Τώρα, τρία χρόνια μετά, η Μπαγιάτ έχει προκαλέσει... εκνευρισμό στη Διεθνή Σκακιστική Ομοσπονδία (FIDE) και στον Πρόεδρό της επειδή φορούσε συμβολικά ρούχα για να υποστηρίξει τις ιρανικές διαδηλώσεις και τον λαό της Ουκρανίας.

    Η 35χρονη Μπαγιάτ, η οποία πλέον ζει στο Λονδίνο με τον σύζυγό της, διηύθυνε πρόσφατα το Παγκόσμιο πρωτάθλημα σκάκι 2022 Fischer Random στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας τον Οκτώβριο. Το τουρνουά ήταν άλλη μια ευκαιρία για την ίδια να διευθύνει μερικά από τα μεγαλύτερα αστέρια του αθλήματος, αν και βρέθηκε σε μια δύσκολη στιγμή καθώς οι διαμαρτυρίες εξαπλώθηκαν στην πατρίδα της, το Ιράν, μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί που δολοφονήθηκε από τις αρχές του Ιράν επειδή δεν φορούσε σωστά τη μαντίλα της. «Μου θύμισε τη δική μου ιστορία» δήλωσε η Μπαγιάτ στο CNN: «Έτσι αποφάσισα να υπερασπιστώ τα δικαιώματα των γυναικών στο Ιράν. Κατά τη διάρκεια του τουρνουά φορούσα ένα μπλουζάκι με το σύνθημα του ιρανικού λαού «WomanLifeFreedom» και ήθελα να σταθώ στο πλευρό τους».

    Η Μπαγιάτ δήλωσε ότι μετά την πρώτη ημέρα που φορούσε το μπλουζάκι, ένας αξιωματούχος της FIDE της ζήτησε, ανεπίσημα, να μην το φορέσει. Σε δήλωση που έστειλε στο CNN η FIDE ανέφερε ότι «οι διαιτητές σε κορυφαίες διοργανώσεις οφείλουν να ντύνονται με τη δέουσα ευπρέπεια και διακριτικότητα» και ότι η Μπαγιάτ «αγνόησε τις άμεσες οδηγίες που της δόθηκαν για να σταματήσει να φορά συνθήματα ή μότο». Σύμφωνα με τη Μπαγιάτ τέτοιοι κανονισμοί δεν υπάρχουν στο εγχειρίδιο διαιτητών της FIDE και η ίδια λέει ότι δεν δόθηκε κανένας κώδικας ενδυμασίας για την εκδήλωση στην Ισλανδία. Το εγχειρίδιο των διαιτητών λέει ότι οι αξιωματούχοι πρέπει να «ακολουθούν τον κώδικα ενδυμασίας» και ότι πρέπει να είναι «ντυμένοι σωστά, συμβάλλοντας στη βελτίωση της εικόνας του σκακιού ως άθλημα».

    Απογοητευμένη από το αίτημα να σταματήσει να φοράει το σύνθημα η Μπαγιάτ δήλωσε ότι αποφάσισε ότι δεν παραβιάζει κανέναν κανόνα και έτσι το φόρεσε ξανά την επόμενη μέρα. Η Μπαγιάτ λέει ότι της ζητήθηκε και πάλι από έναν αξιωματούχο να το βγάλει, μόνο που αυτή τη φορά της είπαν ότι το αίτημα προερχόταν από τον πρόεδρο της FIDE Αρκάντι Ντβόρκοβιτς ο οποίος στο παρελθόν διετέλεσε αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ρωσίας και ο οποίος παρακολούθησε το τουρνουά στην Ισλανδία. Η Μπαγιάτ δήλωσε ότι ο Ντβόρκοβιτς δεν της μίλησε ποτέ προσωπικά για το μπλουζάκι, παρ’ όλο που βρισκόταν στο ίδιο δωμάτιο μαζί της όταν το φορούσε. Ο Ντβόρκοβιτς, ωστόσο, της έστειλε μηνύματα στο WhatsApp - μηνύματα που είδε το CNN - για να ζητήσει από τη Μπαγιάτ να μην χρησιμοποιεί επίσημες εκδηλώσεις της FIDE για «πολιτικούς σκοπούς». Στη συνέχεια, η Μπαγιάτ ενημέρωσε τον Ντβόρκοβιτς ότι δεν θα φορούσε το μπλουζάκι την επόμενη μέρα, αν και ήθελε να κάνει το «σωστό».

    Δεδομένου ότι το καταστατικό της FIDE αναφέρει ότι «δεσμεύεται να σέβεται όλα τα διεθνώς αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα και θα προσπαθήσει να προωθήσει την προστασία αυτών των δικαιωμάτων», η Μπαγιάτ δήλωσε ότι αποφάσισε ότι δεν είχε παραβιάσει κανέναν κανόνα. «Σκέφτηκα προσεκτικά και συνειδητοποίησα ότι δεν είμαι εγώ αυτή που έκανε το σκάκι πολιτικό, αλλά ο Αρκάντι. Εγώ ακολουθούσα τους κανόνες της FIDE, αλλά ο Αρκάντι τους παραβίαζε απαγορεύοντας μου να υπερασπιστώ τα δικαιώματα των γυναικών στο Ιράν». Η FIDE διέψευσε κάθε άποψη ότι η πολιτική έπαιξε ρόλο στο αίτημα του Ντβόρκοβιτς προς τον Μπαγιάτ.

    Την επόμενη ημέρα, η Μπαγιάτ, η οποία δεν έχει δει τους γονείς της από τότε που έφυγε από το Ιράν πριν από τρία χρόνια, δήλωσε ότι αγόρασε μια μπλε και κίτρινη στολή και την φόρεσε για να υποστηρίξει τον ουκρανικό λαό που αγωνίζεται κατά της ρωσικής εισβολής, αλλά και στη μνήμη των 176 ανθρώπων που σκοτώθηκαν όταν το Ιράν δήλωσε ότι κατέρριψε ακούσια ένα ουκρανικό αεροπλάνο που συνετρίβη κοντά στην Τεχεράνη το 2020.

    Η Μπαγιάτ δήλωσε στο CNN ότι πιστεύει πως ο Ντβόρκοβιτς δεν δέχεται κριτική για το Ιράν λόγω των δεσμών της Ρωσίας με τη χώρα ενώ το Ιράν συνεχίζει να υποστηρίζει τη Ρωσία με στρατιωτική βοήθεια για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σημειώνει τους χειρισμούς της FIDE σχετικά με την Ιρανική Σκακιστική Ομοσπονδία ως περαιτέρω απόδειξη αυτού καθώς ο Ντβόρκοβιτς έγραψε επιστολή με την οποία προέτρεπε το Ιράν να συμμορφωθεί με τους κανονισμούς της FIDE το 2020, αφού φέρεται να είπε στους παίκτες του να μην παίζουν εναντίον ισραηλινών αντιπάλων και οι Ιρανοί παίκτες εξακολουθούν να χάνουν αγώνες και η FIDE δεν έχει λάβει ακόμη συγκεκριμένα μέτρα. «Βρίσκω εξαιρετικά ειρωνικό το γεγονός ότι η FIDE βρίσκει το μπλουζάκι μου με τα ανθρώπινα δικαιώματα πολιτικό, αλλά όταν η Σκακιστική Ομοσπονδία του Ιράν αναγκάζει επανειλημμένα τους παίκτες της να μην παίζουν εναντίον του Ισραήλ, η FIDE σιωπά και κάνει τα στραβά μάτια» δήλωσε η Μπάγιατ.