Η «έξοδος» στην κανονικότητα δεν μοιάζει να είναι μακριά. Δεν αχνοφαίνεται πλέον το φως, αλλά δείχνει όλο και πιο έντονο, όλο και πιο κοντά. Από τη μία η πρόοδος των εμβολιασμών, από την άλλη το άνοιγμα της εστίασης τη Δευτέρα (3/5)- με τις όποιες ιδιαιτερότητες και προσαρμογές- πολύ περισσότερο το «άνοιγμα» του τουρισμού και η απελευθέρωση των μετακινήσεων αλλά και η κατάργηση του ωραρίου απαγόρευσης κυκλοφορίας, μάς οδηγούν σταδιακά σε μία επιστροφή στην καθημερινότητα. Σε μία επιστροφή στο φυσιολογικό.

Θα είναι εύκολο; Θα είναι όλα όπως ήταν πριν; Πριν ακούσουμε για το κρούσμα «0» με τη γυναίκα στη Θεσσαλονίκη και την αυτόματη, πλην όμως αναμενόμενη, είσοδο του κορονοϊού στην Ελλάδα; Μπορεί κανείς να απαντήσει με σιγουριά πως είναι βέβαιος για το «αύριο» και πως όλα θα είναι όπως τότε… Στις 25 Φεβρουαρίου του 2020, μία μέρα πριν ανιχνευτεί η 38χρονη στη Θεσσαλονίκη, η οποία είχε επιστρέψει από το Μιλάνο;

Την όποια προσέγγιση επιδιώκουμε να κάνουμε στην πλησιέστερη δυνατή απάντηση-γιατί με σαφήνεια κανείς δεν είναι σε θέση να απαντήσει ακόμα- θα την δώσουν οι έρευνες που έχουν γίνει μέχρι στιγμής και φυσικά οι ειδικοί.

Οι πρώτες έρευνες λοιπόν αλλά και οι τοποθετήσεις των ειδικών δείχνουν πως υπάρχει αβεβαιότητα για το μετά, άγχος και φόβος. Όπως ήταν «αχαρτογράφητα νερά» ο κορονοϊός, τον Φεβρουάριο του 2020, κάπως έτσι μοιάζει και το «αύριο» που θα φέρει την επιστροφή στην καθημερινότητα. Ένα μεγάλο ποσοστό, για παράδειγμα, ενδεχομένως να συνεχίσει να φορά μάσκα στα ΜΜΜ, σε σημεία με μεγάλο πλήθος ανθρώπων κτλ. Ενδεχομένως- τουλάχιστον τους πρώτους μήνες της «κανονικότητας»- να αποφεύγει τις πολλές εκδηλώσεις και τους εναγκαλισμούς.

Έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στην «huffingtonpost», δείχνει πως κάποια πράγματα ίσως μας κρατήσουν πίσω, ενδεχομένως να μας μείνουν κάποια τραύματα, στην πορεία για την επιστροφή σε φυσιολογικούς ρυθμούς.

1) Αγχωμένοι για την… αβεβαιότητα που ακολουθεί!

Είναι αυτό που αναφέραμε και πιο πάνω… Αναμφισβήτητα βρισκόμαστε σε πολύ καλύτερο σημείο από ό, τι ήμασταν πριν από μερικούς μήνες, αλλά υπάρχουν ακόμα αρκετά άγνωστες πτυχές που κρύβει το μέλλον. Νιώθουμε αρκετά άβολα ακόμα, καθώς ουδείς μπορεί να πει με σιγουριά τι θα ακολουθήσει μετά, ποιο θα είναι το «αύριο». Αν θα χρειάζεται να εμβολιαζόμαστε κάθε χρόνο, ποια θα είναι η καθημερινότητά μας κτλ.

Η αβεβαιότητα και η αναξιοπιστία, αυτό που δεν σου δίνει την ασφάλεια του τι έπεται φαίνεται στον ορίζοντα. Δεν είναι λίγοι αυτοί που αντιμετωπίζουν ένα αυξημένο άγχος για καταστάσεις όπου δεν έχουν/έχουμε τον έλεγχο, πολύ περισσότερο από ό, τι μπορεί να είχαμε πριν από την πανδημία.

«Μία δυσοίωνη πρόβλεψη είναι πως όσο καιρό κάναμε να προσαρμοστούμε μέσα στο σπίτι μας, σε αυτή τη συνθήκη της «φούσκας», θα κάνουμε τουλάχιστον τον διπλάσιο καιρό για να επανέλθουμε. Για να επανέλθουμε στη ζωή που είχαμε προ κορονοϊού. Είναι πάρα πολύ φοβική η συνθήκη που ζούμε», μάς είπε η Αιμιλία Κουρή, Ψυχολόγος-BSc (University of Derby) με 4ετή Μεταπτυχιακή εκπαίδευση στη Συνθετική Ψυχοθεραπεία –MSc.

2) Μπορεί να νιώσουμε… άβολα σε κοινωνικές καταστάσεις

Λίγο-πολύ όλοι το έχουμε συζητήσει μεταξύ μας, γιατί λείπει η σωματική επαφή. Ο χαιρετισμός με τον αγκώνα, τη μπουνιά, η απόσταση που κρατάμε από τον άλλον (όσοι τις κρατάνε δηλαδή), ο αποκλεισμός από κοινωνικές περιστάσεις και εκδηλώσεις και κυρίως η απομόνωση, έχουν οδηγήσει στο να περιέλθουμε υποσυνείδητα και αυτόματα σε μία κατάσταση –αντικοινωνική. Αποστάσεων και αποξένωσης.

«Υπάρχει μία τάση απομόνωσης, η οποία συμβαίνει λόγο φόβου και έτσι διατηρούμε μία απόσταση στην επαφή. Υπάρχει φόβος στο να έρθουμε κοντά. Συνηθίσαμε… Είμαστε προσαρμοστικά όντα, ο κόσμος έχει συνηθίσει, έχει μπει στη μέση ο φόβος», δηλώνει η Αιμιλία Κουρή.

Πολλοί είναι αυτοί που αναρωτιούνται, πώς στις πρώτες κοινωνικές εκδηλώσεις μετά τους εμβολιασμούς και την ανοσία στον πληθυσμό, θα αντιδράσουν. Θα έρθει αυθόρμητα ο εναγκαλισμός και ένα φιλί στο μάγουλο ή υποσυνείδητα θα κρατήσουμε απόσταση και θα προτείνουμε το χέρι;

«Θα δυσκολευτούμε να ξαναδώσουμε τα χέρια, να αγκαλιαστούμε ξανά, να έρθουμε κοντά… Από τη μία υπάρχει η ανάγκη για επαφή και από την άλλη η ανάγκη για απομόνωση, λόγω του άγχους θανάτου που προξενεί ο κορονοϊός», επισημαίνει η Αιμιλία Κουρή.

3) Αποφυγή

«Κάποιοι ενδεχομένως να απορρίψουν προσκλήσεις, να μην κάνουν πράγματα που συνήθιζαν και αγαπούν. Αυτό λέγεται «αποφυγή», κάτι το οποίο μας έχει επιβληθεί μέχρι σήμερα», ανέφερε σε τοποθέτησή της η Melanie Greenberg, κλινική ψυχολόγος και συγγραφέας του «The Stress-Proof Brain».

Η «αποφυγή» ενδεχομένως να είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης του άγχους που έχουμε. Συνηθίσαμε να περιβαλλόμαστε σε ένα «δίχτυ ασφαλείας» το οποίο περικλείει τον χώρο μας, είναι το σπίτι μας, οπότε κάποιοι άνθρωποι με αυξημένος άγχος και φόβο, ενδέχεται να κοινωνικοποιηθούν πιο δύσκολα.

4) Εφιάλτες, πονοκέφαλοι, στρες

Η πανδημία είναι ένα τραυματικό συμβάν που μπορεί να προκαλέσει διαταραχή μετα-τραυματικού στρες. Μπορεί πολλοί να δουν ένα ετεροχρονισμένο πανδημικό στρες, που δεν είχαν αντιληφθεί πιο πριν. Τα συνηθισμένα συμπτώματα είναι σκέψεις που τρέχουν ξανά και ξανά, εφιάλτες, αυξημένος καρδιακός παλμός, πονοκέφαλος, γαστρεντερικά συμπτώματα.

Ο Maureen O’Reilly-Landy, κλινικός ψυχολόγος και βοηθός καθηγητή στην ψυχολογία και ψυχιατρική στο Πανεπιστήμιο του Κολούμπια, το περιέγραψε ως «υπερβολική ενεργοποίηση του νευρικού συστήματος». Όταν δηλαδή, βρίσκεται κάποιος ήδη σε μία κατάσταση υπερβολικής ενεργοποίησης του νευρικού του συστήματος και οι καταστάσεις που βιώνει, του θυμίζουν και του ξυπνάνε τραύματα ή φοβίες του παρελθόντος. Όπως, ο ήχος της σειρήνας ενός ασθενοφόρου μπορεί να αφυπνίσει υπάρχοντα τραύματα και να τα επιδεινώσει.

5) Σε κατάσταση «fight or flight» ο εγκέφαλος

Ακούγεται περίπλοκο αλλά δεν είναι… Σε μια απλή μετάφραση σημαίνει, πως ο εγκέφαλός μας σε τυχαίες ώρες, μπορεί να βρεθεί σε μία κατάσταση μάχης ή πτήσης. Ας το δούμε μέσα από ένα παράδειγμα. Ο εγκέφαλός μας παίρνει ορισμένα ερεθίσματα, άγχους ή και φόβου τα οποία δεν κόβονται ακόμα κι αν η «απειλή» έχει εξαφανιστεί. Μπορεί λοιπόν κάποιος να έχει κάνει και τη δεύτερη δόση του εμβολίου, αλλά δύο εβδομάδες μετά να αισθάνεται το ίδιο «σφίξιμο» στο στομάχι από το άγχος του και τον φόβο που τον έχει διαπεράσει όταν βρεθεί ανάμεσα σε ένα πλήθος.

Η κλινική ψυχολόγος Melanie Greenberg εξηγεί, πως «είναι μία παρόμοια κατάσταση, όταν πηγαίνεις για πεζοπορία και πηδάς από τον φόβο σου, επειδή πέρασες ένα μακρύ κομμάτι ξύλου για… φίδι. Οτιδήποτε σχετίζεται με την επιβίωση ή με μια απειλή, ο εγκέφαλός μας, δίνει την υψηλότερη προτεραιότητα σε αυτό. Έχουμε βιώσει ένα είδος νευρολογικής προσαρμογής σε επικίνδυνες καταστάσεις το τελευταίο έτος».

Η Αιμιλία Κουρή από την πλευρά της, μάς εξηγεί: «Όλο αυτό έχει πυροδοτήσει κι άλλα πράγματα.. Όλη αυτή η ανάγκη μας για έλεγχο της κατάστασης έχει πυροδοτήσει μία τεράστια γκάμα από αγχώδεις διαταραχές. Έχει πυροδοτήσει το άγχος θανάτου το οποίο είναι η βάση όλων των φοβιών και η συνθήκη που περνάμε τώρα είναι ένας αρνητικός προγραμματισμός».

Τι μπορούμε να κάνουμε από την πλευρά μας;

«Το να νιώθεις συγκλονισμένος από όλο αυτό είναι φυσιολογικό. Είναι «οκ» να το πας σιγά-σιγά», υποστηρίζει ο O'Reilly-Landry, που παράλληλα προτείνει να αφιερώνουμε χρόνο για την φροντίδα του εαυτού μας και άσκηση, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του άγχους κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου.

Ενδεχομένως, ο καλύτερος τρόπος, όπως προτείνουν οι ειδικοί θα ήταν να ξεκινήσουμε σταδιακά με κάποια μικρά ραντεβού, μικρές συναθροίσεις.

«Πάμε στο ένα βήμα τη φορά. Πάμε στις βαλβίδες εκτόνωσης, στις βαλβίδες αποφόρτισης» συνιστά η Αιμιλία Κουρή: «Αυτό που προτείνω συνήθως είναι να μην αφήνουμε αυτές τις μικρές συνήθειες που μας προσφέρουν χαρά, στην άκρη. Αυτό δεν γίνεται να το αφήνουμε. Δεν πρέπει να το αφήνουμε γιατί θα μας «ρουφήξει» όλο αυτό. Αυτό που αγαπά να κάνει ο καθένας, να συνεχίσει να το κάνει».