Η φράση “παγκόσμιο σινεμά” δεν θα είχε κανένα νόημα αν δεν υπήρχαν δημιουργοί σαν τον Ακίρα Κουροσάβα! Ο Ιάπωνας σαν ορμητικός χείμαρρος παρέσυρε τα πάντα στο πέρασμα του και ένωσε την Ιαπωνία με την Ευρώπη, την Αμερική, με τον κόσμο όλο! Η οικουμενικότητα επιτεύχθηκε μέσω της τέχνης (του) και αυτό είναι κάτι σπουδαίο και σπάνιο. Εάν δείτε κάποια από τις ταινίες του θα βρείτε αναφορές στην κουλτούρα σας, θα εντάξετε το καλλιτεχνικό προϊόν στο πολιτιστικό σας σύμπαν. Αιτία της ξεχωριστής αυτής ικανότητας του Κουροσάβα η βαθιά γνώση και ο σεβασμός για τα παγκόσμια και διαχρονικά κληροδοτήματα του πολιτισμού. Ειδικότερα αυτά της λογοτεχνίας. Όταν τολμάς να αναμετρηθείς με τον Ντοστογιέφσκι και τον Σαίξπηρ για να φτιάξεις κάτι που θα “συνομιλεί” μαζί τους, τότε είσαι καταδικασμένος να πετύχεις ή να αποτύχεις απόλυτα. Ο Κουροσάβα πέτυχε γιατί στο τεράστιο καλλιτεχνικό πεδίο που του έδωσαν οι κλασικοί, αφομοίωσε με επιτυχία το ιαπωνικό πνεύμα και την ιδιοσυγκρασία του. Και όχι μόνο σε αυτούς τους τομείς. Συνδύασε την πειθαρχία και αρμονία των εικαστικών με τις μεγάλες φιλοδοξίες του, ενώ ανέδειξε και την ιαπωνική λογοτεχνία. Φυσικά και επηρέασε πάρα πολλούς δημιουργούς μετά απ’ αυτόν. Έγινε απαραίτητος, ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης, διαχρονικός. Το παγκόσμιο σινεμά οφείλει πολλά στον Ακίρα Κουροσάβα.

“Ο θρόνος του αίματος”

Οι μεγάλοι σκηνοθέτες μπορούν να κριθούν από ένα και μόνο έργο όταν αυτό αποκαλύπτει τόσα πολλά γι’ αυτούς και για την τέχνη τους. Όταν η δύναμη του είναι τέτοια που σε κάνει να βλέπεις τα πράγματα διαφορετικά, να σκέφτεσαι διαφορετικά… Η ταινία με τη μεγαλύτερη καλλιτεχνική επίδραση, κατά την ταπεινή μας άποψη, είναι “Ο θρόνος του αίματος”. Ο Κουροσάβα “διαβάζει” την τραγωδία του Σαίξπηρ με μοναδικό τρόπο. Δεν μας έδωσε μόνο τη δική του οπτική, αλλά κράτησε αναλλοίωτο το σαιξπηρικό πνεύμα, τη σαιξπηρική ατμόσφαιρα και τα προσάρμοσε στην κουλτούρα της χώρας του. Η βαθιά φιλοσοφική, ανατρεπτική, ματιά της ιαπωνικής κουλτούρας φιλτράρεται μέσα από ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας δραματουργίας. Ο Ιάπωνας συναντά τον Άγγλο και η εμπειρία που μας παραδίδει είναι καθηλωτική. Η απληστία, η εκδίκηση, ο φθόνος, ο φόνος , η άρνηση της μοίρας, διαχρονικές καταστάσεις, περνάνε μέσα από μια άλλη γλώσσα, μια άλλη πολιτισμική, αισθητική προσέγγιση. Ο θεατής δεν μπορεί παρά να μείνει ταπεινός και ενεός μπροστά στην ένωση των κόσμων, στην ικανότητα του Κουροσάβα να ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί. Ο Κουροσάβα προκαλεί και προσκαλεί τον θεατή να τον ακολουθήσει και μέσα από το όραμα του, τις κινηματογραφικές τεχνικές, τον παρασύρει και του θυμίζει ότι ο “Μακμπέθ” (εκεί βασίστηκε η ταινία) θα είναι πάντα εδώ, στη σκέψη και τον πολιτισμό μας, στη συμπεριφορά μας. Ε, αυτό δεν μπορείς παρά να το θαυμάσεις, να το αποδεχτείς και να νιώσεις δέος για την τόλμη του δημιουργού. Στον “Θρόνο του αίματος” ο Κουροσάβα έδειξε ότι οι μεγάλες, καθοριστικές καταστάσεις δημιουργούνται από τα πάθη του ανθρώπου, από την αλαζονεία του και ξεπερνιόνται μέσα από τη σύνεση, τη λογική και την τιμωρία, πάλι από τον άνθρωπο! Συγκλονιστικό.

Μεγαλείο

Η αίσθηση που εκπέμπουν –και εισπράττει ο θεατής- οι ταινίες του είναι αυτή του μεγαλείου. Σε όλα τα επίπεδα. Σεναριακά, εικαστικά, ερμηνευτικά, αφηγηματικά… Ο Κουροσάβα ήξερε να δίνει το απόλυτο στον θεατή χωρίς να καταφεύγει σε φτηνά κόλπα και υπερβολές. Ο Κουροσάβε γνώριζε ότι κινηματογράφος σημαίνει εικόνα και λόγος, το αυτονόητο δηλαδή. Γι’ αυτό ας πούμε στο “Ran” μένεις άναυδος με την εικαστική αρτιότητα των πλάνων. Γι’ αυτό υποκλίνεσαι στο σενάριο του “Ρασομόν”. Γι’ αυτό σε καθηλώνει η δράση των “Εφτά σαμουράι”. Φυσικά, το μοντάζ στις ταινίες του είναι κομβικό για τη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος. Πέρα από το μεγαλείο είναι ο έλεγχος και η σιγουριά στον τρόπο χειρισμού του υλικού που έκανε ξεχωριστό τον Ιάπωνα σκηνοθέτη. Ο Κουροσάβε επηρέασε όσο λίγοι τον σύγχρονο κινηματογράφο και έχαιρε εκτίμησης και θαυμασμού από όλους τους μεγάλους συναδέλφους του: Μπέργκμαν, Ταρκόφσκι, Κιούμπρικ, Μπερτολούτσι, Πολάνσκι, Φελίνι, κ.α. άπαντες αναγνώριζαν και δήλωναν τον θαυμασμό τους για το ταλέντο και τη μαεστρία του Κουροσάβα. Απλά σεβασμός.