Συμφωνία της Βάρκιζας: Η χαμένη ευκαιρία της Ελλάδος!

Γιώργος Ντυμένος
Συμφωνία της Βάρκιζας: Η χαμένη ευκαιρία της Ελλάδος!

bet365

To Gazzetta Weekend Journal γράφει για τη συνθήκη της 12 Φεβρουαρίου του 1945, την περίφημη ως «της Βάρκιζας», η οποία αν τηρούνταν θα άλλαζε τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας!

Βρισκόμασταν στα ταραγμένα χρόνια του 1945, όπου η Ελλάδα, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, αντί να επουλώνει τις πληγές της από τον καταστροφικό Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε «βυθιστεί» στη δίνη της εσωστρέφειας και του αλληλοσπαραγμού. Ο οποίος κορυφώθηκε, δυστυχώς, με τον εμφύλιο που ακολούθησε, ενώ εκείνο το χρονικό διάστημα η πατρίδα μας μετρούσε τους νεκρούς της από τα «αιματοβαμμένα» Δεκεμβριανά του ’44.

100% Επιστροφή* χρημάτων στον αγώνα ΠΑΣ Γιάννινα - Παναθηναϊκός! (21+, *Ισχύουν Όροι και Προϋποθέσεις)

Στις αρχές του έτους, πιο συγκεκριμένα στις 11 Ιανουαρίου, υπογράφτηκε ανακωχή και προς στιγμήν αναπτερώθηκαν οι ελπίδες για ειρήνευση και ευημερία. Μάλιστα οι αντιμαχόμενες πλευρές (κυβέρνηση και ΕΑΜ) αποφάσισαν να κάτσουν στο ίδιο τραπέζι – πάντα υπό την… εποπτεία των Βρετανών – και στις 2 Φεβρουαρίου, ξεκίνησαν συνομιλίες στην έπαυλη του Παναγιώτη Κανελόπουλου, η οποία βρίσκονταν λίγο έξω από τη Βάρη, στην περιοχή της Βάρκιζας. Μία τοποθεσία που με το όνομά της έμελλε να σφραγίσει την ιστορία.

Αν επιγραμματικά θυμηθούμε το τότε στάτους κβο, οι μαρτυρίες αλλά και ο Τύπος τόνιζαν πως ο ΕΛΑΣ έλεγχε τα 2/3 της χώρας, δηλαδή το σύνολο σχεδόν της υπαίθρου. Οι συγκρούσεις στην Αττική δύο μήνες πριν, είχαν τον τραγικό απολογισμό των 7.500 νεκρών, χωρίς στο συγκεκριμένο νούμερο να υπολογίζονται τα θύματα από τον άμαχο πληθυσμό. Το τίμημα ήταν βαρύ και όλοι αναζητούσαν μία λύση ή τουλάχιστον εξέφραζαν ανάλογη διάθεση.

Υπό αυτές τις συνθήκες διοργανώθηκε διάσκεψη ειρήνης, όπου εκ μέρους της κυβέρνησης συμμετείχαν ο Υπουργός Εξωτερικών Ιωάννης Σοφιανόπουλος, ο Υπουργός Εσωτερικών Περικλής Ράλλης και ο Υπουργός Γεωργίας Ιωάννης Μακρόπουλος. Την αντιπροσωπεία της αριστεράς στελέχωναν ο γενικός γραμματέας του Κ.Κ.Ε. Γεώργιος Σιάντος, ο γραμματέας της κεντρικής επιτροπής του Ε.Α.Μ. Δημήτριος Παρτσαλίδης και ο γενικός γραμματέας της Ε.Λ.Δ. Ηλίας Τσιριμώκος, ενώ τους Αγγλλους εκπροσώπησαν οι Μακ Μίλαν (Υπουργός Μεσογείου) και Λίτερ (πρεσβευτής στην Αθήνα).

Μετά από πυρετώδεις διαβουλεύσεις 10 ημερών, στις 12 Φεβρουαρίου, βρέθηκε η «χρυσή τομή» και υπογράφτηκε η λεγόμενη «Συμφωνία της Βάρκιζας». Πρόκειται για ένα κείμενο 9 βασικών σημείων, το οποίο δυστυχώς αποδείχθηκε… πολύ καλό για να είναι αληθινό. Επί χάρτου εξασφάλιζε την μετάβαση της Ελλάδος στην ομαλότητα, μεταξύ άλλων ο ΕΛΑΣ θα κατέθετε τον οπλισμό του, ενώ άμεσα θα ξεκαθάριζε και το πολιτειακό ζήτημα. Τα επί μέρους εδάφιά της ανέφεραν τα εξής:

1)Τη δημιουργία ενός δημοκρατικού κράτους, όπου θα διασφαλίζονταν δικαιώματα όπως του συνέρχεσθαι, του συνεταιρίζεσθαι, της ελευθερίας του Τύπου, ενώ θα υπήρχε και πλήρης συνδικαλιστική ελευθερια.

2) Αμεσα θα υπήρχε άρση του στρατιωτικού νόμου που είχε επιβληθεί.

3) Αποφασίστηκε από κοινού ο αφοπλισμός και η αποστράτευση του ΕΛΑΣ.

4) Θα αμνηστεύονταν όλα τα πολιτικά αδικήματα που τελέσθηκαν από την 3η Δεκεμβρίου, μέχρι την υπογραφή της Συμφωνίας. Από αυτή εξαιρούνταν τα αδικήματα ποινικού δικαίου και όσοι δεν παρέδιδαν το επόμενο διάστημα τον οπλισμό τους.

5) Οι δύο πλευρές θα απελευθέρωναν άμεσα όσους αιχμαλώτους κρατούσαν, ενώ εκείνοι που κατηγορούνταν για δοσιλογισμό, θα παραδίδονταν στις δικαστικές αρχές ώστε να κριθούν αθώοι ή ένοχοι.

6) Θα δημιουργούνταν Εθνικός Στρατός, όπου θα συμμετείχαν κανονικά όλοι οι πολίτες με βάσει την κλαση τους. Οι νυν αξιωματικοί θα παρέμεναν ενεργοί λόγω της εκπαίδευσής τους στα νέα οπλικά συστήματα, ενώ ο «Ιερός Λόχος» θα ενσωματώνονταν στο στράτευμα μετά τη λήξη του πολέμου. Παράλληλα θα υπήρχε πλήρης σεβασμός των πολιτικών και κοινωνικών πεποιθήσεων όλων των ένστολων.

7) Εντός του 1945 θα διεξάγονταν δημοψήφισμα για τη ρύθμιση του πολιτειακού, ενώ σε εύλογο χρονικό διάστημα θα γίνονταν και εκλογές, παρουσία και διεθνών παρατηρητών.

8) Το κράτος θα προχωρούσε στην εκκαθάριση των δημοσίων υπηρεσιών από λειτουργούς που συνεργάστηκαν με τους κατακτητές, Γερμανούς, Ιταλούς ή Βούλγαρους.

9) Κάτι ανάλογο θα συνέβαινε και στα σώματα ασφαλείας, ενώ όσοι είχαν εγκαταλείψει την υπηρεσία τους κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, θα έμπαιναν σε καθεστώς διαθεσιμότητας μέχρι να αποφασιστεί το μέλλον τους, από την κυβέρνηση που θα δημιουργούνταν μετά την πρώτη μεταπολεμική εκλογική αναμέτρηση.

Η ανάγνωση των παραπάνω άρθρων «φωτογράφιζε» πως η Ελλάδα έμπαινε σε μία νέα εποχή, όπου τα μίση του παρελθόντος θα αποτελούσαν απλά μία ανάμνηση. Είναι χαρακτηριστικοί οι διάλογοι που υπήρξαν, όπως δασώθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Ο Ιωάννης Σοφιανόπουλος (Υπουργός Εξωτερικών) απευθυνόμενος στην αντιπροσωπεία του ΕΑΜ φέρεται να είπε πως «έχω να σας πω λίγα ακόμη λόγια. Βρισκόμαστε εδώ και για κάποιον άλλο σκοπό: να σώσουμε την υπόθεση του αριστερισμού απάνω στην οποία τόσες ελπίδες στηρίζονται. Εσείς είστε οι πρωτομάρτυρες, κανείς δε θα σας το αρνηθεί, αλλά υπάρχουν και άλλοι που δούλεψαν γι' αυτή την ίδια ιδέα. Ας μη γελιόμαστε, ο κόσμος τραβάει προς τα αριστερά.

Αλλά είμαι βέβαιος ότι κανένας από μας εδώ δε θα θελήση ν' αναλάβη ενώπιον της ιστορίας την τεράστια ευθύνη της συνεχίσεως της σημερινής καταστάσεως» και αμέσως μετά τον λόγο πήρε ο Γεώργιος Σιάντος (Γενικός Γραμματέας του Κ.Κ.Ε.). «Συμφωνούμε όλοι μας σ' αυτά που είπατε. Ολοι αισθανόμαστε ότι δεν πρέπει να συνεχιστή αυτή η κατάσταση και δε θα συνεχιστή. Θα βρούμε τρόπο να δώσουμε τα χέρια».

Μάλιστα στον Τύπο στάλθηκε ένα κοινό ανακοινωθέν που έγραφε τα εξής: «Η πρωτοβουλία της ΑΜ του Αρχιεπισκόπου - Αντιβασιλέως, συγκληθείσα διάσκεψις των αντιπροσώπων της Ελληνικής Κυβερνήσεως και της αντιπροσωπείας του ΕΑΜ, ετερμάτισεν τας εργασίας της σήμερον και ώρα 4.30' πρωινήν. Εφ' όλων ανεξαιρέτως των συζητηθέντων σημείων επήλθε συμφωνία. Λόγω του προκεχωρημένου της ώρας δεν κατέστη δυνατή η υπογραφή του αναλυτικού πρακτικού, των αντιπροσώπων περιορισθέντων εις την υπογραφήν περιληπτικού πρωτοκόλλου. Κατά την υπογραφήν παρίσταντο και οι κ.κ. Μακ Μίλαν, μόνιμος υπουργός της Μ. Ανατολής και Λήπερ, πρεσβευτής της Μ. Βρετανίας».

Επίσημα η συνθήκη υπογράφτηκε το απόγευμα της 12ης Φεβρουαρίου στο υπουργείο Εξωτερικών, παρουσία και ξένων δημοσιογράφων, ενώ αμέσως έγινε νόμος του κράτους, αφού δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Δυστυχώς όμως η πραγματικότητα ήταν τελείως διαφορετική. Και οι δύο πλευρές φαίνεται πως απλά κέρδιζαν χρόνο. Η μεν κυβερνώσα παράταξη καταστρατήγησε, επί της ουσίας, αμέσως τα συμφωνηθέντα, «πατώντας» σε μία νομική ερμηνεία του 4ου άρθρου, όπου ναι μεν αποφυλακίστηκαν πολλοί μαχητές του ΕΛΑΣ, αλλά σχεδόν όλοι τους κατηγορήθηκαν λίγο αργότερα για ποινικά αδικήματα κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών.

Σύμφωνα με τα όσα καταγγέλθηκαν, τους επόμενους μήνες ξεκίνησε ένα πογκρόμ διώξεων κατά πολιτών αριστερού φρονήματος ή έστω φίλα προσκείμενους στο ΕΑΜ και η συγκεκριμένη χρονική περίοδος έμεινε στην ιστορία ως «Λευκή Τρομοκρατία». Ορισμένες πηγές κάνουν λόγο πως εκδόθηκαν περισσότερα από 80.000 εντάλματα σύλληψης, ενώ περίπου 15.000 άτομα φυλακίστηκαν ή στάλθηκαν στην εξορία.

Είναι χαρακτηριστικό πως στις 5 Ιουνίου του 1945,οι Πλαστήρας, Καφαντάρης, Τσουδερός και Μυλωνάς που ηγούνταν του κεντρώου συνασπισμού, με κοινή τους δήλωση ανέφεραν πως «η εγκαθιδρυθείσα μετά το κίνημα του Δεκεμβρίου εις ολόκληρον την χώραν τρομοκρατία της άκρας Δεξιάς επεκτείνεται καθημερινώς, έχει δε προσλάβει ήδη έκτασιν και βιαιότητα καθιστώσαν αφόρητον την ζωήν των μη βασιλοφρόνων πολιτών, και αποκλείουσαν οιανδήποτε σκέψιν διεξαγωγής ελευθέρου δημοψηφίσματος ή εκλογών.Αι τρομοκρατικαί οργανώσεις της άκρας Δεξιάς, εκ των οποίων αι κυριώτεραι είχον οπλισθή εν μέρει υπό των Γερμανών και παντειοτρόπως συνειργάσθησαν μετ' αυτών, όχι μόνον δεν αφωπλίσθησαν, όχι μόνον δεν διώκονται, αλλά αναφανδόν συμπράττουν με τα όργανα της τάξεως προς τελείαν κάθε δημοκρατικής πνοής κατάπνιξιν».

Την ίδια στιγμή ναι μεν διοργανώνονταν απερίσπαστα συγκεντρώσεις του Κ.Κ.Ε., αλλά οι συμμετέχοντας έρχονταν άμεσα αντιμέτωποι με τις αρχές, οι οποίες επιδίδονταν σε αυθαιρεσίες εναντίον τους και υπήρχαν πολλές περιπτώσεις κατάχρησης εξουσίας.

Στον αντίποδα ηγετικά στελέχη της αριστεράς όπως ο Αρης Βελουχιώτης, τάχθηκαν ενάντια στη συμφωνία και παρότι η επίσημη γραμμή του κόμματος ήταν η πιστή τήρησή της και διαγράφτηκαν όσοι διαφωνούσαν, πολλοί μαχητές του ΕΛΑΣ παρέμειναν ή κατέφυγαν εκ νέου στα βουνά. Οπου, σύμφωνα με την άλλη πλευρά είχαν κρύψει πολεμικό υλικό για περίπου 30.000 άνδρες.

Μάλιστα υποστηρίζεται πως ουδέποτε τηρήθηκε η δέσμευση του αφοπλισμού και παρότι στις 28 Φεβρουαρίου παραδόθηκαν 100 πυροβόλα, 210 όλμοι, 420 πολυβόλα, 1.400 οπλοπολυβόλα, 700 αυτόματα και 49.000 τυφέκια ή πιστόλια (οι αριθμοί ποικίλουν, χωρίς όμως μεγάλες αυξομειώσεις), όλα ήταν απαρχαιωμένου τύπου και ο σύγχρονος οπλισμός του ΕΑΜ παρέμενε σε διάσπαρτα ανά την επικράτεια καταφύγια, ασφαλισμένος και έτοιμος για χρήση, όταν και όποτε καταστεί αναγκαίο.

Η δεξιά πτέρυγα κάνει λόγο και για επίσημη παραδοχή περί αθέτησης των όρων ειρήνευσης, επικαλούμενη διάφορες κατά καιρούς αναφορές που υπήρξαν, όπως εκείνη που «χρεώνεται» στον Δημήτρη Παρτσαλίδη (συμμετείχε στις συνομιλίες). Το υψηλόβαθμο στέλεχος του ΕΑΜ φέρεται να είπε στην 7η Ολομέλεια πως «η Συμφωνία της Βάρκιζας εθεωρείτο μέχρι τότε αναγκαίος ελιγμός για την ανασύνταξη των δημοκρατικών δυνάμεων. Η Βάρκιζα πρόσφερε την ευκαιρία για την πολιτική και οργανωτική του ανασυγκρότησή και για την καλύτερη προετοιμασία της νέας εξέγερσης του Δημοκρατικού Στρατού».

Ως «απάντηση» στα παραπάνω, η αριστερή πλευρά τονίζει πως εξοστράκισε από τους κόλπους της όσους δεν σεβάστηκαν τη συνθήκη, ενώ στις μέρες μας λέγεται πως η προσήλωσή στη συμφωνία της Βάρκιζας, έγκεινται στο γεγονός πως αδυνατούσε να νικήσει τους Βρετανούς στο πεδίο της μάχης οπότε προχώρησε σε έναν επώδυνο μεν, αλλά αναγκαίο δε, πολιτικό συμβιβασμό.

Υπό αυτές τις συνθήκες, μόλις λίγες εβδομάδες μετά τη 12η Φεβρουαρίου, κατέστη σαφές πως οι ελπίδες για μετάβαση στην ομαλότητα θα έμεναν φρούδες και απατηλές.

Ο επόμενος χρόνος κύλησε σε κλίμα αναβρασμού, όπου στην ύπαιθρο πολλές παραστρατιωτικές οργανώσεις είχαν «αντικαταστήσει» το νόμιμη εξουσία. Το Κ.Κ.Ε. από την πλευρά του αποφάσισε, για δικούς του λόγους, να μην συμμετάσχει στις εκλογές του Μαρτίου του 1946, παρότι ο Στάλιν φέρεται πως μετέφερε στην ηγεσία του ότι είναι κάθετα αντίθετος σε ενδεχόμενη αποχή ή οποιαδήποτε μη πολιτική πράξη (προφανώς παρέμενε σταθερός στα συμφωνηθέντα με ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία, όπου αποφασίστηκε η επιρροή στη χώρα μας να βρίσκεται στα επίπεδα 90%-10%,, μεταξύ Δύσης και Ανατολής αντίστοιχα).

Συνοψίζοντας τα παραπάνω, δεν αποτέλεσε έκπληξη ότι στα τέλη του μήνα (31/3) ξεκίνησε ο Εμφύλιος πόλεμος, που διάρκεσε μέχρι τον Αύγουστο του 1949 και για δεκαετίες ταλαιπώρησε και αλλοίωσε τον κοινωνικό ιστό της πατρίδας μας. Ξέχωρα φυσικά από τον φόρο αίματος που ήταν δυσαναπλήρωτος.

Στις 12 Φλεβάρη του 1945 χάθηκε μία μεγάλη ευκαιρία, ώστε η Ελλάδα να προχωρήσει μπροστά και μία συμφωνία σταθμός, αποδείχθηκε εκ των υστέρων η αρχή για πολλά δεινά που γνώρισε ο τόπος μας. Από όλους.

Διάβασε όλα τα τελευταία νέα της αθλητικής επικαιρότητας. Μάθε για όλους τους live αγώνες σήμερα και δες τις αθλητικές μεταδόσεις της ημέρας και της εβδομάδας μέσα από το υπερπλήρες Πρόγραμμα TV του Gazzetta.

 

Τελευταία Νέα