H μπάλα - πεπόνι που κατέκτησε την Αμερική!

Δεν έχει κανένα νόημα να σας κουράσουμε με ατελείωτα ιστορικά δεδομένα, δεκάδες ημερομηνίες και ονόματα ανθρώπων, που θα τα έχετε ξεχάσει τέσσερα δευτερόλεπτα αφότου τα διαβάσετε. Όποιος θέλει να nerd out για την προϊστορία του αθλήματος, του προτείνουμε το βιβλίο «The Yale Football Story» του Tim Cohane (1951), μία εκπληκτική εξιστόρηση για το πώς το άθλημα ξεπήδησε μέσα από τα κολλέγια, λίγο μετά τα μέσα του 19ου αιώνα.

Και αυτό είναι το σημαντικό που πρέπει να κρατήσετε, για να μπορέσετε σιγά σιγά να κατανοήσετε, για ποιον ρημαδιασμένο λόγο το football είναι το Νο. 1 σπορ στην άλλη άκρη του Ατλαντικού (το baseball για να προλάβω πολλούς είναι παραδοσιακά το εθνικό άθλημα των ΗΠΑ, όμως το football αναλογικά είναι ό,τι το δικό μας ποδόσφαιρο για τη Βραζιλία). Το football, λοιπόν, στη μορφή που το ξέρουμε σήμερα, είναι δημιούργημα των κολλεγίων, που πήραν ένα ακατέργαστο μόρφωμα κανονισμών, όπως αυτοί ορίστηκαν από την Football Association (ναι ναι, τη γνωστή αγγλική FA) και αφορούσαν αρχικά το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο και το ράγκμπι και τροποποιώντας τους κατέληξαν σε κάτι που μοιάζει με αυτό που θα δούμε το βράδυ της εβδόμης του Φλεβάρη.

Αν πρέπει να συγκρατήσετε ένα όνομα από αυτή την περίοδο, είναι αυτό του Walter Camp, του «πατέρα» του football. Ο κάτι σαν Michael Jordan της εποχής (1876-1880) στο Yale (ήταν αθληταράς και τσάκιζε τους πάντες σε όλα τα αθλήματα που μπορούσε να παίξει στο πανεπιστήμιο), βαριόταν προφανώς, παίζοντας football και πρότεινε κάποιες αλλαγές στους κανονισμούς, που πέρασαν το 1880. Αυτές οι αλλαγές ήταν που διαφοροποίησαν επαρκώς το άθλημα, ώστε να πάρει μια δική του οντότητα και να μην λογίζεται ως μια απλή παραλλαγή του ράγκμπι και οι βασικότερες εξ αυτών ήταν η μείωση των παικτών που βρίσκονται εντός αγωνιστικού χώρου σε 11 ανά ομάδα, ο ορισμός της line of scrimmage και του snap (θα εξηγήσουμε παρακάτω τι είναι αυτοί οι περίεργοι όροι), αλλά κυρίως η υποχρέωση, η επίθεση να καλύπτει έναν αριθμό γιαρδών με ένα μάξιμουμ αριθμό προσπαθειών (αυτή η αλλαγή πέρασε το 1982). Ουσιαστικά, από εκείνη τη στιγμή και μετά, δημιουργήθηκε το football.

Έχετε προσπαθήσει ποτέ να εξηγήσετε στην κοπέλα σας τι είναι το off-side; Ωραία, πάρτε τώρα αυτό το επίπεδο δυσκολίας, πολλαπλασιάστε το επί χίλια και ίσως καταλάβετε πόσο δύσκολο είναι να εξηγήσεις σε κάποιον ΟΛΟΥΣ τους κανονισμούς, που διέπουν το football. Οπότε, αυτό σημαίνει ότι είναι αδύνατον να παρακολουθήσεις έναν αγώνα, όπως π.χ. το Super Bowl; Ούτε καν! Οι τελείως basic κανόνες είναι πολύ απλοί.

Το γήπεδο ουσιαστικά είναι ένα ορθογώνιο κουτί, μήκους 100 γιαρδών. Στόχος κάθε ομάδας είναι να μεταφέρει την μπάλα μέσα στην end zone του αντιπάλου. Αυτό μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: είτε με κουβάλημα (πιο απλά με τα χέρια, το λεγόμενο touchdown), οπότε και παίρνεις έξι πόντους είτε με kick (πιο απλά με τα πόδια, το λεγόμενο field goal), οπότε και παίρνεις τρεις πόντους. Ο κάθε αγώνας χωρίζεται σε τέσσερις περιόδους δεκαπέντε λεπτών και στο τέλος κερδίζει η ομάδα με τους περισσότερους πόντους.

Πώς γίνεται τώρα το κουβάλημα. Ας πούμε ότι παίζουν η ομάδα Α με την ομάδα Β. Ο αγώνας θα ξεκινήσει με το αρχικό kick (κάτι σαν τη σέντρα), όπου ο kicker της ομάδας Α κλωτσάει την μπάλα προς την end zone της ομάδας Β. Την μπάλα θα την πιάσει ένας παίκτης της ομάδας Β και θα αρχίσει να τρέχει προς την αντίπαλη end zone. Αν καταφέρει και φτάσει μέχρι τέλους (σχετικά σπάνιο), τότε η ομάδα του θα πάρει έξι πόντους. Πιθανότερο, όμως, είναι κάπου στο ενδιάμεσο να τον πιάσει ένας αντίπαλος και να τον ρίξει στο έδαφος ή να τον πετάξει εκτός αγωνιστικού χώρου από τις πλάγιες γραμμές. Ας πούμε ότι αυτό γίνεται 57 γιάρδες από την end zone της ομάδας Α. Now what?

Η ομάδα Β, λοιπόν, χρειάζεται να διασχίσει 57 γιάρδες ακόμα για να σκοράρει. Μέσα στο γήπεδο βρίσκεται η επίθεση της ομάδας Β και η άμυνα της ομάδας Α. Ακριβώς στο σημείο των 57 γιαρδών ορίζεται η line of scrimmage: όλοι οι παίκτες της επίθεσης βρίσκονται πίσω από αυτήν και όλοι της άμυνας μπροστά από αυτήν και την μπάλα την κρατάει ένας αρκετά χοντρούλης τύπος, που θα την δώσει στον quarterback του. Αυτή η κίνηση λέγεται snap. Στόχος της επίθεσης είναι σε ένα μάξιμουμ τεσσάρων προσπαθειών να διασχίσει δέκα γιάρδες, να φτάσει δηλαδή στις 47 γιάρδες από την end zone της ομάδας Α: με αυτόν τον τρόπο πραγματοποιεί το down και από το σημείο που το κάνει (ας πούμε ότι το πραγματοποιεί στις 44 γιάρδες από την end zone της ομάδας Α) έχει ξανά άλλες τέσσερις προσπάθειες για να καλύψει και πάλι δέκα γιάρδες και ούτε καθεξής μέχρι να φτάσει στην αντίπαλη end zone.

Ο quarterback έχει δύο επιλογές: είτε θα κάνει πάσα σε κάποιον συμπαίκτη του είτε θα τρέξει ο ίδιος με την μπάλα μπροστά. Η τεράστια διαφορά με το ράγκμπι είναι ότι στο football επιτρέπονται οι πάσες προς τα μπροστά, κάτι που κάνει πολύ πιο ενδιαφέρον το άθλημα, αφου θεωρητικά είναι πιο εύκολο να σκοράρεις. Και λέμε θεωρητικά, γιατί όταν βλέπετε τα τέρατα που παίζουν στην άμυνα, μάλλον έχεις στο μυαλό σου να επιβιώσεις, παρά να σκοράρεις.

Όταν μία ομάδα σκοράρει έξι πόντους (φτάσει δηλαδή την μπάλα με τα χέρια στην end zone του αντιπάλου), έχει τη δυνατότητα για μία ακόμη επίθεση και δύο επιλογές για να την πραγματοποιήσει. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι ομάδες επιλέγουν να κλωτσήσουν την μπάλα από τις 15 γιάρδες για έναν επιπλέον πόντο (one point conversion), όμως σπάνια (και κυρίως προς το τέλος του παιχνιδιού) κάποιες ομάδες επιλέγουν να πάνε για δύο πόντους (two point conversion) και αυτό γίνεται με μία μόλις προσπάθεια από τις δύο γιάρδες της άμυνας. Αν καταφέρουν να καλύψουν τις δύο γιάρδες σε αυτή τη μία προσπάθεια, θα πάρουν δύο πόντους, αν όχι, δίνουν τη δυνατότητα στην άμυνα να διεκδικήσει δύο πόντους (αυτό το τελευταίο προστέθηκε στους κανονισμούς τη φετινή σεζόν).

Επειδή πολλές φορές οι επιθέσεις δυσκολεύονται να πάνε all the way, όταν έχουν φτάσει σε μια απόσταση 30-35 γιαρδών από το στόχο τους, επιλέγουν το kick. Μπαίνει δηλαδή ο kicker στο γήπεδο και κλωτσάει την μπάλα ανάμεσα από τα δύο τεράστια παλούκια που βρίσκονται στις end zones. Αν τα καταφέρει και περάσει την μπάλα ανάμεσά τους, η ομάδα του κερδίζει τρεις πόντους. Μετά το kick, η επίθεση δεν έχει δυνατότητα για επιπλέον πόντους.

Αυτοί είναι οι πολύ βασικοί κανόνες του παιχνιδιού. Εννοείται πως υπάρχουν άπειρες μικροπεριπτώσεις (και μερικοί ακόμη τρόποι σκοραρίσματος, που προκύπτουν περισσότερο από περιπτώσεις τιμωρίας της άμυνας, όμως είναι λίγο πιο σπάνιοι, π.χ. το safety), που η κάθε μία θέλει διαφορετική διαχείρηση, όμως αν κάποιος κατανοήσει αυτούς που αναφέραμε, μπορεί να παρακολουθήσει εύκολα έναν αγώνα football και να καταλαβαίνει τι βλέπει.

Κλασική ερώτηση με μια ενδιαφέρουσα απάντηση. Όπως είδαμε και παραπάνω, το football προέρχεται κατά βάση από το ράγκμπι. Την περίοδο που εφευρέθηκαν το ράγκμπι και το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο (μέσα και τέλη 19ου αιώνα), τα περισσότερα αθλήματα της εποχής περιελάμβαναν και άλογα (π.χ. το πόλο). Για να ξεχωρίσει τα αθλήματά της η FA, από αυτά που χρειάζονται τα συμπαθή τετράποδα, εφηύρε τον όρο football, δηλαδή τα αθλήματα που οι αθλητές είναι πεζοί (on foot) και χρησιμοποιούν μια μπάλα (ball).

Όταν στις ΗΠΑ ξεκίνησαν να πειραματίζονται με το άθλημα, χρησιμοποιούσαν τον όρο football για το ράγκμπι και τον κράτησαν και για το υβρίδιο που δημιούργησαν. Έτσι λοιπόν έμεινε μέχρι και σήμερα, παρά το ότι στον υπόλοιπο πλανήτη με την ίδια λέξη εννοούν άλλο άθλημα. Κάτι σαν τους Άγγλους και την οδήγηση από αριστερά.

Αν παρακολουθήσει κάποιος έναν αγώνα football, είναι δεδομένο πως θα ακούσει να χρησιμοποιούνται διάφοροι όροι, που χαρακτηρίζουν τις θέσεις και τους ρόλους των παικτών. Για να μην μπερδευτείτε τελείως, θα εξηγήσουμε τους σημαντικότερους.

Η αλήθεια είναι ότι στην Ευρώπη δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε για ποιο λόγο το football προκαλεί τέτοιο. πανικό στις ΗΠΑ. Έχοντας συνηθίσει το. κανονικό ποδόσφαιρο, το american football μάς μοιάζει λίγο υπερβολικό, λίγο αμερικανιά, λίγο γελοίο. Αντίστοιχα, όμως, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, στα μάτια των Αμερικανών, είναι λίγο. γυναικείο και λίγο «φλώρικο». Ο λόγος είναι καθαρά θέμα παράδοσης και κουλτούρας. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.

Ο αθλητισμός στις ΗΠΑ είναι κατά βάση κολλεγιακός. Αυτό είναι που γουστάρουν. Οι ομάδες που υποστηρίζουν είναι οι ομάδες των κολλεγίων, στα οποία φοίτησαν, ή ακόμη και οι ομάδες των γυμνασίων, στα οποία πήγαν. Ναι, οι επαγγελματικές λίγκες είναι οι φαντεζί κατηγορίες, το απόλυτο θέαμα, όμως στις καρδιές των Αμερικανών, τα κολλέγιά τους είναι η ρίζα του αθλητισμού.

Το ΝΒΑ, η NFL, η MLB είναι καλές και άγιες κι έχουν πλάκα, όμως ο άρχοντας του αθλητισμού στις ΗΠΑ είναι το NCAA. Τα πιτσιρίκια που μεγαλώνουν με ένα γάντι, ένα ρόπαλο, ένα «πεπόνι» στα χέρια, πρώτα απ' όλα ονειρεύονται να παίξουν στο αγαπημένο κολλέγιο του μπαμπά τους και μετά σε μια επαγγελματική λίγκα. Ο λόγος είναι πολύ απλός: καθώς η εκπαίδευση στις ΗΠΑ μετά το γυμνάσιο είναι ιδιωτική και πανάκριβη, ο αθλητισμός αποτελεί για πάρα πάρα πολύ κόσμο, την μοναδική διέξοδο να αποκτήσουν πανεπιστημιακού επιπέδου εκπαίδευση.

Εκεί, λοιπόν, πηγάζει η πώρωση των Αμερικανών με το football. Δεν είναι τόσο πολύ η NFL και το Superbowl, που έτσι κι αλλιώς είναι περισσότερο ένα απίστευτο πάρτι και το καλύτερο τηλεοπτικό προϊόν στον πλανήτη, αλλά το κολλεγιακό πρωτάθλημα, που τραβάει εκατοντάδες χιλιάδες θεατές στα γήπεδα κάθε Σάββατο.

Σας προτείνουμε και σας προτρέπουμε, αν είστε φαν των τηλεοπτικών σειρών και των sports, να παρακολουθήσετε τη σειρά «Friday Night Lights». Ειλικρινά, βλέποντάς την θα καταλάβετε πάρα πολλά για το ρόλο που παίζει το άθλημα στην καθημερινότητα των Αμερικανών, που στην τεράστια πλειοψηφία τους, δεν μένουν στις μεγαλουπόλεις, όπως η Νέα Υόρκη και το Λος Άντζελες, αλλά σε πόλεις των πέντε και δέκα χιλιάδων, στην μέση του πουθενά. Εκεί, το football δεν είναι απλά ένα άθλημα, αλλά ένας τρόπος διαφυγής.

Το μοναδικό, πάντως, για το οποίο δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε τους Αμερικανούς, είναι ότι δεν ξέρουν να παράγουν θέαμα. Τα χρήματα που πέφτουν στο προϊόν που παράγουν είναι αστρονομικά και ως εκ τούτου, το τελικό αποτέλεσμα κάθε χρόνο είναι πάντα καλύτερο. Δεν είναι τυχαίο, ότι παραδοσιακά οι μεγαλύτερες καινοτομίες στην τηλεοπτική κάλυψη όλων των sports παγκοσμίως, προκύπτουν από τα networks που καλύπτουν το american football, είτε στην NFL είτε στα κολλέγια.

Με real time ό,τι στατιστικό μπορεί να φανταστεί ένας άνθρωπος, με γραφικά που κάθε χρόνο μοιάζουν ακόμα πιο διαστημικά, με 20-30 κάμερες 4k πλέον, με hyper-super-phantom-slow motion πλάνα, που μπορείς να δεις τα μάτια της μύγας που πετάνε πάνω από τους αθλητές, με μικρόφωνα πάνω σε παίκτες, προπονητές, διαιτητές, το τηλεοπτικό προϊόν που φτάνει στις οθόνες μας είναι κάθε φορά όλο και πιο παρανοϊκό!

Γι' αυτό το λόγο κι έχει πλάκα κάθε χρόνο να διαβάζεις πόσο κοστίζουν τα 30 δευτερόλεπτα τηλεοπτικής διαφήμισης στο Superbowl. Προσέξτε: τα 30 δευτερόλεπτα διαφήμισης φέτος κοστίζουν 5 εκατομμύρια δολάρια!!! Όσο απίστευτο και αν ακούγεται, το CBS για κάθε ένα λεπτό διαφήμισης κατά τη διάρκεια του Superbowl φέτος, θα λαμβάνει 10 εκατομμύρια δολάρια. Και πιστέψτε μας, έχει πολλές διαφημίσεις. Πάρα πολλές! Και η αλήθεια είναι, ότι αυτή η απίστευτη εμπορευματοποίηση του αθλήματος κουράζει αρκετά. Ο καθαρός χρόνος παιχνιδιού είναι μία ώρα, όμως η μετάδοση κάθε αγώνα ακουμπάει τις τρεις! Και με το Halftime show του Superbowl, φτάνουμε τις τρεισήμισι και κάτι.

Ναι! Τόσο απλά. Αν μπορείτε να ξενυχτίσετε και δεν έχετε να ξυπνήσετε από τα. χαράματα της Δευτέρας, αξίζει να «σπαταλήσετε» 2-3 ώρες αργά το βράδυ της Κυριακής για να παρακολουθήσετε το Superbowl (ξεκινάει στη 01:30 με τηλεοπτική κάλυψη από το FOX Sports HD στο πακέτο της NOVA και LIVE κάλυψη και κουβέντα από το gazzetta.gr). Πρώτον, γιατί αν δεν έχετε καμία επαφή με το άθλημα, θα είναι μια καινούργια εμπειρία για εσάς. Δεύτερον, γιατί πραγματικά είναι ένα τηλεοπτικό υπερθέαμα και θα μείνετε με το στόμα ανοικτό με τη δουλειά που ρίχνουν οι Αμερικανοί στην κάλυψη του παιχνιδιού. Ειλικρινά, δεν θα το πιστεύετε πόσα πράγματα μπορούν να χωρέσουν σε τρεισίμησι ώρες! Δεν τίθεται θέμα σύγκρισης με την Ελλάδα (είναι σαν να συγκρίνεις την Dream Team της Βαρκελώνης με την ομάδα του gazzetta. Εντάξει, τα παστελώνει ο Μελάγιες από την κορυφή της ρακέτας, αλλά σε γενικές γραμμές δεν το έχουμε.), ούτε όμως και με την υπόλοιπη Ευρώπη. Κανένα Champions League και καμία ACB μπορούν να συγκριθούν με το προϊόν NFL.