Σάντερλαντ - Νιουκάστλ: Το ντέρμπι που δεν γεννήθηκε στο γήπεδο
Για πολλά χρόνια, αυτό ήταν το ντέρμπι της μελαγχολίας και η μελαγχολία ήταν διπλή αν ήσουν οπαδός της Νιούκαστλ. Η Νιούκαστλ και η Σάντερλαντ πάλευαν μεταξύ τους σε καμένη γη, σαν πολεμιστές μιας ερημιάς, τραβώντας ο ένας τον άλλον προς τα κάτω και κατρακυλώντας προς τον πάτο. Ήταν ένα σκληρό, ένδοξα άσχημο, συρρικνωμένο παιχνίδι: θορυβώδες, οργισμένο και εντελώς ασήμαντο για όποιον δεν είχε άμεση εμπλοκή. Για όσους όμως ήταν μέσα σε αυτό, σήμαινε τα πάντα.
Πώς μπορεί να εξηγηθεί ένας αγώνας που ταυτόχρονα σημαίνει τόσα πολλά και τόσο λίγα; Αρκεί να συνδυάσει κανείς όλα όσα κάνουν τις τοπικές αντιπαλότητες να βράζουν: δύο πόλεις με μία ομάδα η καθεμία, μόλις 12 μίλια μακριά, μια παράδοση παθιασμένης εχθρότητας και την αίσθηση ότι τίποτε άλλο δεν έχει σημασία γιατί, στην πραγματικότητα, τίποτε άλλο δεν είχε. Η Νιούκαστλ και η Σάντερλαντ ήταν γειτόνισσες στην ασημαντότητα, χωρίς πολλά να προσφέρουν πέρα από τη μεταξύ τους μακάβρια σύγκρουση. Derby Stories με άρωμα Αγγλίας.
Η ιστορία πίσω από το πιο φορτισμένο ντέρμπι της Αγγλίας
Το ντέρμπι Tyne–Wear δεν είναι απλώς ένας ποδοσφαιρικός αγώνας. Είναι μια σύγκρουση που διατρέχει αιώνες ιστορίας, κοινωνικών αντιθέσεων και συλλογικής μνήμης. Η αντιπαλότητα ανάμεσα στη Σάντερλαντ και τη Νιούκαστλ θεωρείται μία από τις πιο έντονες στον παγκόσμιο ποδοσφαιρικό χάρτη, όχι μόνο για όσα συμβαίνουν εντός γηπέδου, αλλά κυρίως για όσα προηγήθηκαν πολύ πριν υπάρξουν ομάδες, εξέδρες και τρόπαια.
Οι ρίζες της έχθρας φτάνουν έως τον 17ο αιώνα και τον Αγγλικό Εμφύλιο Πόλεμο. Τότε, η Νιούκαστλ στάθηκε στο πλευρό της μοναρχίας, ενώ η Σάντερλαντ συντάχθηκε με το Κοινοβούλιο. Η σύγκρουση δεν ήταν μόνο πολιτική, αλλά και οικονομική: η Νιούκαστλ είχε την εύνοια του στέμματος στο εμπόριο άνθρακα, γεγονός που ευνόησε τον πλούτο της και περιθωριοποίησε τη Σάντερλαντ. Η Μάχη του Boldon Hill το 1644, ανάμεσα στις δύο πόλεις, αποτέλεσε σημείο καμπής και χαράχτηκε βαθιά στη συλλογική συνείδηση της περιοχής.
Στους επόμενους αιώνες, η αντιπαλότητα μεταφέρθηκε από τα πεδία των μαχών στα ναυπηγεία, στα ορυχεία και στα λιμάνια. Οι ποταμοί Tyne και Wear έγιναν σύμβολα οικονομικής δύναμης, ενώ σχεδόν κάθε οικογένεια στον βορειοανατολικό κορμό της Αγγλίας είχε δεσμούς με την ανθρακωρυχία ή τη ναυπηγική βιομηχανία. Η επιτυχία του ενός σήμαινε συχνά την παρακμή του άλλου.
Όταν η αντιπαλότητα πέρασε στο ποδόσφαιρο, στα τέλη του 19ου αιώνα, βρήκε το ιδανικό της πεδίο. Η Σάντερλαντ, παλαιότερος σύλλογος, και η Νιούκαστλ, νεότερη αλλά φιλόδοξη, έγιναν οι σύγχρονες εκφράσεις μιας παλιάς διαμάχης. Παρότι οι δύο πόλεις απέχουν μόλις 12 μίλια, οι διαφορές στην ταυτότητα, στη νοοτροπία και στην αυτοαντίληψη των οπαδών μοιάζουν αγεφύρωτες.
Το ντέρμπι Tyne–Wear δεν έχει πραγματικούς νικητές. Κάθε επικράτηση θεωρείται προσωρινή, κάθε ήττα υπόσχεση εκδίκησης. Μαύρο και άσπρο απέναντι στο κόκκινο και άσπρο, δύο πόλεις, μία ιστορία 130 χρόνων ποδοσφαίρου και σχεδόν τεσσάρων αιώνων αντιπαράθεσης. Μια έχθρα που δεν γεννήθηκε στο γήπεδο, απλώς βρήκε εκεί τη φωνή της.
Χρόνια στασιμότητας, χρόνια πληγών
Το ντέρμπι Tyne–Wear δεν λειτουργούσε ως μέτρο ανωτερότητας, αλλά ως διαγωνισμός του ποιος ήταν λιγότερο κακός. Και οι δύο σύλλογοι μοιράζονται μια ιστορία αποτυχίας σε επίπεδο τίτλων. Η Σάντερλαντ δεν έχει κατακτήσει σημαντικό τρόπαιο από το Κύπελλο Αγγλίας του 1973, ενώ για τη Νιούκαστλ - μέχρι την κατάκτηση του Carabao Cup την περασμένη σεζόν - η τελευταία μεγάλη επιτυχία χρονολογούνταν στο 1969. Πρωτάθλημα η Σάντερλαντ έχει να κερδίσει από το 1936 και η Νιούκαστλ από το 1927. Η δε Σάντερλαντ έχει συμμετάσχει μόλις μία φορά στην Ευρώπη. Το ντέρμπι, λοιπόν, ήταν πάντα γεμάτο αίμα και ποτέ γεμάτο δόξα.
Η τελευταία τους συνάντηση στο πρωτάθλημα ήταν το 1-1 στο «Σεντ Τζέιμς Παρκ» τον Μάρτιο του 2016. Δύο μήνες αργότερα, η Νιούκαστλ υποβιβάστηκε, τερματίζοντας 18η με 37 βαθμούς, ενώ η Σάντερλαντ - που είχε επικρατήσει με 3-0 στο Stadium of Light τον προηγούμενο Οκτώβριο- βρέθηκε δύο βαθμούς και μία θέση πιο πάνω. Εκείνη η νίκη ήταν η τελευταία σε ένα ιστορικό σερί έξι συνεχόμενων επιτυχιών της Σάντερλαντ απέναντι στη Νιούκαστλ, σεζόν κατά τις οποίες τερμάτισε 17η, 14η, 16η και 17η στην Premier League.
Από μία σκοπιά, η Σάντερλαντ δεν τα είχε πάει ποτέ καλύτερα. Από μια άλλη, όμως, τι σήμαινε όλο αυτό; Μια παράξενη ημιζωή, μια ζόμπι ύπαρξη με απεριόριστα δικαιώματα καυχησιολογίας. Για λόγους ισορροπίας, βέβαια, αξίζει να θυμηθεί κανείς ότι σε προηγούμενα χρόνια η δυστυχία είχε συχνά αντίθετη κατεύθυνση: το 5-1 της Νιούκαστλ το Halloween του 2010, τις πέντε συνεχόμενες νίκες της Νιούκαστλ μεταξύ 2002 και 2006 - όταν ήταν πραγματικά καλή ομάδα - και τα 28 χρόνια κατά τα οποία η Σάντερλαντ δεν κατάφερε να κερδίσει εντός έδρας ντέρμπι από το 1980 έως το 2008.
Το πρώτο παιχνίδι στο σερί των έξι νικών της Σάντερλαντ ήταν το 3-0 στο Τάινσαϊντ, με τον Πάολο Ντι Κάνιο, να πανηγυρίζει γλιστρώντας στα γόνατα. Μετά τον αγώνα, ο Μπάρι Ρότζερσον, οπαδός της Νιούκαστλ, χτύπησε ένα αστυνομικό άλογο ονόματι Μπαντ κατά τη διάρκεια επεισοδίων έξω από το Σεντ Τζέιμς Παρκ. Καταδικάστηκε σε 12 μήνες φυλάκιση. «Τον άφησα μία φορά μόνο του και δείτε τι έγινε», δήλωσε η σύζυγός του, Τερέζα, στη Daily Mirror.
Την προηγούμενη σεζόν, η Νιούκαστλ αγωνιζόταν στο Europa League έπειτα από την πέμπτη θέση στο πρωτάθλημα -μια μοναχική κορυφή στην εποχή του Μάικ Άσλεϊ -όμως το ρόστερ της ήταν εντελώς ανεπαρκές για τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου. «Η Σάντερλαντ μας νίκησε. Και άσχημα», παραδέχθηκε ο τότε προπονητής Άλαν Πάρντιου το 2020. «Ήταν μια απότομη επιστροφή στην πραγματικότητα και στο τέλος σχεδόν κουτσαίναμε μέχρι τη γραμμή». Η Νιούκαστλ τερμάτισε 16η, μία θέση πάνω από τη Σάντερλαντ. Για τους οπαδούς της Νιούκαστλ, εκείνη η περίοδος συνοψίζεται σε μαύρο και άσπρο και φόβο παντού.
Το παρόν, ο φόβος και η μετάβαση
Όταν η Νιούκαστλ επέστρεψε στην Premier League υπό τον Ράφα Μπενίτεθ το 2017, η Σάντερλαντ κατέρρεε προς την αντίθετη κατεύθυνση, σαν να είχε χάσει το ντέρμπι που τη συντηρούσε. Όταν συναντήθηκαν ξανά τον Ιανουάριο του 2019, στο τότε Checkatrade Trophy, η Σάντερλαντ ήταν εγκλωβισμένη στη League One και η νίκη της με 4-0 δεν αφορούσε καν την πρώτη ομάδα της Νιούκαστλ, άλλη μια υπενθύμιση ασημαντότητας.
Τον Ιανουάριο του 2024, με τη Σάντερλαντ ξανά στην Championship, οι δύο ομάδες βρέθηκαν αντιμέτωπες στον τρίτο γύρο του Κυπέλλου Αγγλίας στο Γουίαρσαϊντ. Η ιδέα ότι αυτό το παιχνίδι θα μπορούσε ποτέ να είναι «χωρίς ρίσκο» κατέρρευσε μέσα από ένα επικοινωνιακό φιάσκο: η Σάντερλαντ διακόσμησε μπαρ φιλοξενίας με χρώματα και συνθήματα της Νιούκαστλ, ενώ μετά το άνετο 3-0 της ομάδας του Έντι Χάου μοιράστηκαν δωρεάν ποτά λόγω βλάβης στα μηχανήματα καρτών. Δεν ήταν έξι συνεχόμενες νίκες, αλλά ήταν και πάλι ένα ντέρμπι που έμεινε στη μνήμη.
Δεν είναι ποτέ, μα ποτέ, ένα παιχνίδι χωρίς συνέπειες. Και συχνά, οι συνέπειες είναι αρνητικές.
Μπορεί αυτό το ντέρμπι να γίνει κάτι άλλο; Μπορεί ποτέ να αποτελέσει επίδειξη ποιότητας και δύναμης μιας ολόκληρης περιοχής αντί για χρονικό αποτυχιών; Ίσως. Προς το παρόν, όμως, παραμένει ένα παιχνίδι συναισθημάτων, φόβου και ιστορικού βάρους.
Οι δύο ομάδες συναντιούνται πλέον ως ισότιμες στην Premier League. Η Σάντερλαντ αψηφά τον ρόλο του νεοφώτιστου, είναι αήττητη εντός έδρας, βρίσκεται ένατη και ονειρεύεται. Η Νιούκαστλ είναι αγνώριστη: τροπαιούχος, ομάδα Champions League σε δύο από τις τρεις τελευταίες σεζόν. Συναντιούνται χωρίς την παλιά μελαγχολία ή τουλάχιστον έτσι μοιάζει. Γιατί, μελαγχολικό ή όχι, αυτό το ντέρμπι εξακολουθεί να σημαίνει τα πάντα.
