Σερβία - Αλβανία: Το παιχνίδι της φωτιάς!

Αναμφίβολα, περισσότερα από λίγα φρύδια σηκώθηκαν ως το ταβάνι στα κεντρικά της FIFA στη Ζυρίχη όταν, τον περασμένο Δεκέμβριο, η Αλβανία και η Σερβία κληρώθηκαν στον ίδιο όμιλο των προκριματικών.

Καμία σύντομη προεπισκόπηση δεν μπορεί να αποδώσει επαρκώς την πολυπλοκότητα και το βάθος της αντιπαλότητας ανάμεσα στις δύο βαλκανικές χώρες. Οι σχέσεις τους ήταν τεταμένες ήδη από τον 19ο αιώνα, όμως επιδεινώθηκαν ραγδαία στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν οι δύο πλευρές συγκρούστηκαν για τον έλεγχο του Κοσόβου, την οποία η Σερβία θεωρεί λίκνο του πολιτισμού της, αλλά σήμερα κατοικείται σε ποσοστό άνω του 80% από Αλβανούς.

bwin - Άπαιχτη προσφορά* γνωριμίας και δώρο* 1 μήνας Cosmote TV!

Το 2008, το Κόσοβο με ισχυρή υποστήριξη από την Αλβανία ανακήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σερβία, η οποία αρνείται να το αναγνωρίσει ως κυρίαρχο κράτος. Το θέμα αυτό κυριάρχησε σε κάθε αναμέτρηση μεταξύ Αλβανίας και Σερβίας, αλλά —από τότε που ένας χαοτικός αγώνας των προκριματικών του Euro 2016 διακόπηκε— οι δύο ομάδες είχαν αποφύγει να βρεθούν ξανά αντιμέτωπες, μέχρι την πρόκρισή τους στο Euro 2024. Το Μουντιάλ της Αμερικής μπορεί να υποδεχθεί μια από τις δυο ομάδες. Θα είναι η Αλβανία ή η Σερβία;

«Μπορείτε να μας πάρετε τα εισιτήρια, όχι την καρδιά που χτυπά για την Αλβανία»

Έντεκα χρόνια μετά την καταστροφική τους συνάντηση στο Βελιγράδι, το πραγματικό μέτρο επιτυχίας αυτού του αγώνα ήταν ένα και μόνο: να τελειώσει ομαλά. Στην κατάμεστη Arena Kombëtare, περισσότεροι από 20.000 Αλβανοί κρατούσαν την ανάσα τους, καθώς ο Ρέι Μανάι στεκόταν απέναντι στη μπάλα. Ένα πέναλτι – ίσως τραβηγμένο – αλλά κανείς δεν νοιαζόταν. Αν σκόραρε, ίσως να έσπαζε επιτέλους η κατάρα αυτής της σύγκρουσης.

Ο Μανάι όμως σημάδεψε χαμηλά, πολύ κοντά στον Τζόρτζε Πέτροβιτς. Ο Σέρβος τερματοφύλακας έπεσε σωστά και κράτησε το μηδέν. Το ημίχρονο ήρθε μαζί με αγκαλιές των Σέρβων προς τον ήρωά τους και με τη σιωπή του επιθετικού που έχασε τη στιγμή του.

Το 0-0 έμεινε μέχρι τέλους και, με βάση το παρελθόν, αυτό από μόνο του ήταν νίκη της λογικής. Κανένα drone, καμία μάχη στις εξέδρες, καμία νύχτα χαοτικής βίας όπως το 2014. Όμως η ειρήνη δεν ήρθε χωρίς ρίσκο. Ο διαιτητής Νταβίντε Μάσα αναγκάστηκε να διακόψει τρεις φορές, καθώς αντικείμενα έπεφταν από τις εξέδρες προς τους Σέρβους παίκτες. Ο Λούκιτς, ο Εράκοβιτς και ο Αντρίγια Ζίβκοβιτς δέχτηκαν αντικείμενα, με τον Αλβανό αρχηγό Μπεράτ Τζίμσιτι να καλεί τους οπαδούς του σε ψυχραιμία. Μετά την παρέμβαση της αστυνομίας, το παιχνίδι ολοκληρώθηκε χωρίς νέο επεισόδιο με τον Μάσα να αξίζει εύσημα για τη διαχείριση μιας εκρηκτικής κατάστασης.

Έξω από το γήπεδο, το μήνυμα ήταν διαφορετικό. Στην Πυραμίδα των Τιράνων κυμάτιζε ένα πανό που έγραφε: «Οι παλιοί εχθροί δεν γίνονται νέοι φίλοι», κάτω από τη μορφή του Αλβανού αγωνιστή Ελέζ Ισούφι. Οι Tifozat Kuq e Zi, αποκλεισμένοι από το ματς, διαδήλωναν με πανό που έλεγε: «Μπορείτε να μας πάρετε τα εισιτήρια, όχι την καρδιά που χτυπά για την Αλβανία».

Μέσα, η ατμόσφαιρα ήταν κάθε άλλο παρά “φιλική”. Οι Σέρβοι αποδοκιμάστηκαν σε κάθε άγγιγμα της μπάλας, η ένταση φάνηκε σε κάθε βλέμμα. Στο τέλος, κανείς δεν θριάμβευσε, αλλά ίσως αυτό ήταν το ζητούμενο. Για πρώτη φορά μετά από χρόνια, η μπάλα και όχι το μίσος είχε τον τελευταίο λόγο.

Η πιο εκρηκτική στιγμή αυτής της αιώνιας, ηλεκτρισμένης αντιπαλότητας ξέσπασε στις 14 Οκτωβρίου 2014, μέσα στη φλεγόμενη ατμόσφαιρα του Βελιγραδίου. Προκριματικά του Euro 2016, κι όμως, τίποτα πάνω στο χορτάρι δεν έμοιαζε απλώς με ποδόσφαιρο. Ένα drone σκίζει τον ουρανό και κατεβαίνει πάνω απ’ το γήπεδο, κουβαλώντας τη σημαία της «Μεγάλης Αλβανίας». Ένα σύμβολο-πυρκαγιά, που ξύπνησε παλιές πληγές, παλιά μίση, παλιά αίματα.

Από τη στιγμή που το drone μπήκε στην εστία του γηπέδου, όλα πήραν φωτιά. Ο Στέφαν Μίτροβιτς το άρπαξε στον αέρα, ο Νεμάνια Γκούντελι τράβηξε τη σημαία, κι εκεί σαν να έσπασε το φράγμα. Οι Αλβανοί παίκτες όρμησαν πάνω του, οι πάγκοι άδειασαν, και μέσα σε δευτερόλεπτα το παιχνίδι έγινε πόλεμος. Οι Σέρβοι οπαδοί ξεχύθηκαν στο γήπεδο, φωτοβολίδες φώτισαν τη νύχτα, και στο 41’ ο διαιτητής σφύριξε το τέλος όχι ενός αγώνα, αλλά μιας μάχης χωρίς νικητές. Το Βελιγράδι έβραζε.

Κι ύστερα, το όνομα που όλοι θυμήθηκαν: Ισμαήλ Μορίνα. Ο «πιλότος» του σχεδίου, που λίγο αργότερα παραδέχτηκε ότι αυτός χειρίστηκε το drone. Στην Αλβανία έγινε ήρωας, σύμβολο. Αλλά δεν ήταν μόνος. Είχε συνεργό έναν άνθρωπο της σιωπής, που προτίμησε να χαθεί στη σκιά. Η εξομολόγησή του κόστισε. Συνελήφθη λίγο πριν από την επίσκεψη της Σερβίας το 2015, για παράνομη κατοχή όπλων. Φυλακίστηκε σε Κροατία και Ιταλία, με ένταλμα της Interpol. Κι όμως, ο Μορίνα ξαναγύρισε. Το 2023, στον αγώνα με την Τσεχία, τον σήκωσαν στα χέρια στις εξέδρες, άλλαξε φανέλα με τον Γιασίρ Ασάνι. Ήρωας ξανά. Τελευταία, τον είδαν σε ματς εντός συνόρων. Τώρα; Εξαφανισμένος. Τα social του σιωπηλά. Ίσως γιατί ξέρει πως το Σάββατο κανείς δεν θα τολμήσει να τον δει κοντά στο γήπεδο.

Η UEFA μπήκε στη φωτιά. Αρχικά, χάρισε τη νίκη 3-0 στη Σερβία και μαζί, μια βαριά ποινή: αφαίρεση βαθμών, αποκλεισμός φιλάθλων, μηδενισμός για τη βία. Μα εννέα μήνες μετά, το Διαιτητικό Δικαστήριο Αθλητισμού (CAS) γύρισε το ματς ανάποδα: καταλόγισε ευθύνη στη Σερβία για τα επεισόδια και έδωσε τη νίκη 3-0 στην Αλβανία. Το Βελιγράδι μίλησε για αδικία, τα Τίρανα πανηγύριζαν σαν να είχαν κατακτήσει κύπελλο. Μια απόφαση-πληγή, μια νέα σπίθα σε φωτιά που δεν λέει να σβήσει.

Το drone που εμφανίστηκε πάνω από το στάδιο εκείνο το βράδυ, αν και πολιτικό και όχι στρατιωτικό εργαλείο, προκάλεσε καταιγίδα εξελίξεων: οδήγησε στην ακύρωση της προγραμματισμένης επίσκεψης του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα στο Βελιγράδι – της πρώτης εδώ και 68 χρόνια – και αναζωπύρωσε το μίσος ανάμεσα στους δύο λαούς.

Η συνάντηση τελικά έγινε με καθυστέρηση. Ο Ράμα επισκέφθηκε τη Σερβία για δύο ημέρες. Ωστόσο, τα πράγματα δεν κύλησαν όπως ήλπιζαν οι διπλωμάτες. Στη συνέντευξη Τύπου, ο Ράμα έθιξε το πιο ευαίσθητο θέμα – το Κόσοβο – ζητώντας από τη Σερβία να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του. Ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς αντέδρασε οργισμένα, κατηγορώντας τον για «εκτροπή από την ατζέντα».

Για τους παρατηρητές, ήταν ένα σοβαρό διπλωματικό επεισόδιο, όχι όμως απρόβλεπτο. Ο πολιτικός αναλυτής Ντούσαν Γιάνγιτς, πρόεδρος του Φόρουμ Εθνοτικών Σχέσεων στο Βελιγράδι, εξηγούσε: «Η Σερβία και η Αλβανία είναι σαν ξαδέρφια, η συμφιλίωσή τους θα έμοιαζε με αυτήν Γαλλίας και Γερμανίας».

Ο ποδοσφαιρικός σχολιαστής Βλάντιμιρ Νοβάκοβιτς το είχε συνοψίσει ωμά: «Στη Σερβία δεν λύνουμε τίποτα, ούτε πολιτικά ούτε κοινωνικά. Πώς να περιμένεις να λύσουμε τον χουλιγκανισμό;»

Κάθε ρεπορτάζ γύρω από το EURO 2024, κάθε κάμερα που εστίαζε σε Αλβανούς και Σέρβους στους δρόμους των γερμανικών πόλεων, κουβαλούσε το ίδιο βάρος: δεκαετίες αντιπαλότητας, αιώνες πικρίας, και τη βαριά σκιά του πολέμου του 1998-99 στο Κοσσυφοπέδιο. Ένας πόλεμος που άφησε πίσω του πάνω από 10.000 νεκρούς και σταμάτησε μόνο όταν το ΝΑΤΟ χτύπησε τη Σερβία με βόμβες για εβδομάδες. Από τότε, λίγες γωνιές στα Βαλκάνια καθρεφτίζουν τόσο ωμά το εθνοτικό μίσος όσο τα ποδοσφαιρικά γήπεδα. Εκεί όπου τα συνθήματα, τα καπνογόνα και οι σημαίες δεν είναι απλώς στηρίγματα ομάδων, είναι προεκτάσεις ταυτότητας.

Στη Γερμανία, το όνομα που ξεχώρισε ήταν ένα: οι «Plisat». Ultras από την Πρίστινα, φανατικοί, οργανωμένοι, με παρουσία που ξεπερνά την πόλη και την ομάδα τους. Για τους ίδιους, δεν υπάρχει «Κόσοβο» χωρίς Αλβανία, δεν είναι απλώς οπαδοί, είναι εκπρόσωποι ενός ενιαίου έθνους. Η παρουσία τους στο Γκεζελκίρχεν ήταν εκκωφαντική: σημαίες, καπνογόνα, συνθήματα γεμάτα πάθος και οργή. Δεν μάσησαν τα λόγια τους απέναντι στη Σερβία, δεν έκρυψαν τη στάση τους ούτε για δευτερόλεπτο. Κι όταν η Αλβανία έπαιζε, ήταν εκεί, με περισσότερο πάθος απ’ ό,τι δείχνουν για το ίδιο τους το Κόσοβο. Γιατί τους ενώνει κάτι μεγαλύτερο: το κοινό όραμα που μοιράζονται με τους «Tifozat Kuq e Zi», τους Ultras της εθνικής Αλβανίας. Ένα όραμα με σημαίες, τραγούδια και κοινό εχθρό.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Gazzetta.gr (@gazzetta.gr)

Απέναντι, η σερβική πλευρά δεν μένει πίσω. Οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου κρατούν ζωντανή τη σύνδεση με το Βελιγράδι, με τις σημαίες του Ερυθρού Αστέρα να ανεμίζουν όπου υπάρχει αντίσταση. Εκεί κάνουν την εμφάνισή τους οι «Delije» οι σκληροπυρηνικοί Ultras του Αστέρα, ένα όνομα που προκαλεί δέος και τρόμο από τη Μόσχα μέχρι τη Μασσαλία. Ορκισμένοι, πειθαρχημένοι, έτοιμοι για σύγκρουση. Όταν ακούς «Delije», ξέρεις πως το ματς δεν είναι μόνο ποδόσφαιρο.

Η αντιπαλότητα Σερβίας - Αλβανίας δεν μένει στα 90 λεπτά. Είναι κάτι που διαπερνά τις κοινωνίες, τα ΜΜΕ, τη δημόσια ρητορική. Οι αγώνες παρουσιάζονται σαν μάχες ταυτότητας, σαν συνέχεια ενός πολέμου που απλώς άλλαξε πεδίο. Κανένα fair play, εδώ μιλάμε για ματς μίσους, με ρίζες βαθιές και πληγές ανοιχτές.

Κι όμως, μέσα σ’ αυτό το τοπίο έντασης, ακούστηκε κάτι που έμοιαζε σχεδόν αδιανόητο: μια κοινή υποψηφιότητα Σερβίας και Αλβανίας για τη συνδιοργάνωση του EURO U21 του 2027. Ένα βήμα-έκπληξη, μια προσπάθεια να θαφτεί – έστω προσωρινά – το τσεκούρι του πολέμου μέσα από το ποδόσφαιρο. Οι αξιωματούχοι και από τις δύο πλευρές το παρουσίασαν ως ένα «100% ποδοσφαιρικό» εγχείρημα, ένα μήνυμα συνεργασίας και κοινού μέλλοντος. Μα όλοι ξέρουν πως η πίεση προς την UEFA είναι τεράστια: το παραμικρό περιστατικό μπορεί να τινάξει τα πάντα στον αέρα.

Οι «Tifozat Kuq e Zi», όμως, δεν το δέχτηκαν εύκολα. Ένιωσαν προδομένοι. Ισως όλοι πρέπει να κατανοήσουν πως το ποδόσφαιρο είναι εργαλείο συμφιλίωσης και όχι πεδίο αντίστασης.