Η εμβληματική γροθιά της αξιοπρέπειας
Τα γυμνά τους πόδια, τα σκυμμένα κεφάλια και οι υψωμένες τους γροθιές θα λένε πάντα την Ιστορία του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα στην Αμερική. Θα μιλούν αιώνια για τους αγώνες υπέρ των δικαιωμάτων των Αφροαμερικανών, τις κατάφορες ανισότητες, την κακομεταχείριση.
Πριν από μισό αιώνα οι Τζον Κάρλος και Τόμι Σμιθ έκαναν τον χαιρετισμό της «Μαύρης Δύναμης» ή των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» όπως οι ίδιοι τον χαρακτήρισαν, ανεβασμένοι στο βάθρο των νικητών του τελικού των 200μ. μαζί με τον Αυστραλό Πίτερ Νόρμαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968, στην Πόλη του Μεξικού μια εμβληματική κίνηση που ύφανε υπέροχα τον αθλητισμό με τον κοινωνικό ακτιβισμό. Μια στιγμή εμβληματική που ενέπνευσε γενιές και γενιές Αφροαμερικανών αθλητών.
Μια ιδιαίτερη ίσως και δύσκολη στιγμή, η οποία όμως έπρεπε να γίνει, προκειμένου να φτάσουμε σε κάτι καλό. Κάπως έτσι συμβαίνει και με τον προληπτικό έλεγχο του προστάτη, όπου η έγκαιρη διάγνωση είναι το «κλειδί» για την θεραπεία του. Αυτό είναι το μήνυμα που περνά η ενημερωτική εκστρατεία «Με τον Προστάτη Δεν Αστειευόμαστε», μια πρωτοβουλία της Janssen Ελλάδος, υπό την αιγίδα της ΕΛΛΟΚ και του ΚΕΦΙ.
Εκείνοι οι Αγώνες πραγματοποιήθηκαν στο απόγειο του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα στις ΗΠΑ, με νωπό το αίμα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, λίγους μήνες μετά τον Γαλλικό Μάη, με μέλη της ομάδας στίβου των Ηνωμένων Πολιτειών- αναμφισβήτητα μια από τις ταχύτερες ομάδες που είδε ποτέ ο κλασσικός αθλητισμός - να απειλούν να μποϊκοτάρουν τη διοργάνωση, για να διαμαρτυρηθούν για τη ρατσιστική μεταχείριση των Μαύρων στην Αμερική.
Στο βάθρο για τη Μαύρη Ελευθερία
Το βράδυ της 15ης Οκτωβρίου 1968, ο Σμιθ απομακρύνθηκε από τον Κάρλος περνώντας γύρω από τη στροφή στα 200μ. και συνέχισε με σπριντ μέχρι τη νίκη με χρόνο παγκόσμιου ρεκόρ 19.83. Ο Κάρλος πέρασε επίσης στα τελευταία μέτρα από τον Αυστραλό Πίτερ Νόρμαν, ο οποίος κέρδισε το ασημένιο μετάλλιο στο 20.06—τον ταχύτερο χρόνο, ακόμη και σήμερα, που έτρεξε ποτέ Αυστραλός- Ο Κάρλος κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο. Το τί συνέβη στη συνέχεια αποτελεί μνημείο αθλητικού ακτιβισμού.
Καθώς οι τρεις αθλητές έπαιρναν τα μετάλλια, ο Σμιθ, ο Κάρλος και ο Νόρμαν φορούσαν κονκάρδες στα σακάκια τους. Το σήμα της Ολυμπιακής Καμπάνιας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OPHR).
Το μαύρο γάντι στο δεξί χέρι του Σμιθ σήμαινε τη δύναμη της Μαύρης Αμερικής. Το μαύρο γάντι στο αριστερό χέρι του Κάρλος την ενότητα των Μαύρων. Το μαντίλι που φορούσε γύρω από το λαιμό του ο Σμιθ ήταν σύμβολο της μαύρης υπερηφάνειας στην Αμερική. Ο Κάρλος και ο Σμιθ πήραν τα μετάλλιά τους χωρίς παπούτσια, φορώντας μαύρες κάλτσες για να συμβολίσουν τη φτώχεια στη μαύρη κοινότητα. Το σακάκι του Κάρλος, χωρίς φερμουάρ, ήταν παραβίαση της ολυμπιακής εθιμοτυπίας, και πράξη αλληλεγγύης στην εργατική τάξη στην Αμερική. Ο Κάρλος φορούσε επίσης χάντρες στο λαιμό του για να τιμήσει τα θύματα του λιντσαρίσματος.
Κάποιοι από το κοινό άρχισαν να ψάλουν τον εθνικό ύμνο αλλά σταμάτησαν απότομα. Ο Κάρλος παραδέχτηκε σε συνέντευξή του αργότερα ότι έτρεμε από τον φόβο του. Ότι η σκέψη που είχε κυριεύσει το μυαλό του τα πρώτα λεπτά, ήταν πως κάποιος θα τους πυροβολούσε εκεί, εν ψυχρώ. Ο Νόρμαν αν και δεν ένωσε τη δική του γροθιά με εκείνες των Κάρλος και Σμιθ, φόρεσε την κονκάρδα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, στάθηκε αλληλέγγυος μαζί τους εξ αρχής, κι αυτά ήταν αρκετά για να επηρεάσουν αργότερα την καριέρα του στη βαθιά ρατσιστική τότε Αυστραλία. Η θαρραλέα απόφαση να τους στηρίξει είναι μνημείο αυτοθυσίας και καθόρισε όλη του τη διαδρομή ως το τέλος της ζωής που έζησε ως παρίας, μέχρι μετά θάνατον να αναγνωριστεί.
Η παράδοση της σκυτάλης
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο Τόμι Σμιθ και ο Τζον Κάρλος στους Ολυμπιακούς στην Πόλη του Μεξικού ξεκίνησαν το κίνημα Black Lives Matter 54 χρόνια πριν κάποιος ακούσει πραγματικά τον όρο.
Ο Κάρλος και ο Σμιθ παρευρέθηκαν ως ειδικοί καλεσμένοι στον Λευκό Οίκο καθώς ο τότε Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα καλωσόρισε τις Ολυμπιακές και Παραολυμπιακές ομάδες των ΗΠΑ του 2016 μετά τους Αγώνες του Ρίο. Καθισμένοι μερικές σειρές πιο πίσω, παρακολούθησαν τον Ομπάμα να τονίζει τη στάση τους το 1968 και να λέει ότι «ξύπνησε τους ανθρώπους». Όπως πολλούς άντρες μπορεί να τους ξυπνήσει μια κουβέντα του γιατρού τους μετά από μια εξέταση για τον προστάτη.
Οι γροθιές των δύο αθλητών και η μνημειώδη στάση του Αυστραλού συναθλητή τους ταξιδεύουν στον χρόνο και επανέρχονται στο σήμερα, σε κάθε αγώνα που δίνεται για τη βίαιη και άδικη μεταχείριση της αφροαμερικανικής κοινότητας. Στέκονται στο πλάι του Τζορτζ Φλόιντ, αναπνέουν για εκείνον, δίπλα στον Έρικ Γκάρνερ, δίπλα στον Τρέιβον Μάρτιν, με μια εκκωφαντική σιωπή φωνάζουν ότι στο φερόμενο ως προπύργιο της δημοκρατίας και της ισότητας όπως συχνά οι ηγέτες της Δύσης προσδιορίζουν τις ΗΠΑ τα αίτια της διαμαρτυρίας τους 54 χρόνια μετά παραμένουν...
Τόσο στον αθλητισμό, όπως είδαμε στην περίπτωση των Τζον Κάρλος και Τόμι Σμιθ, όσο και στη ζωή, μέσα από τις δυσκολίες φτάνουμε σε κάτι καλό. Λέμε «ναι» στον προληπτικό έλεγχο για τον προστάτη και δεν ξεχνάμε ότι κάποια πράγματα, ακόμα κι αν μας φοβίζουν πρέπει να γίνουν! Και καλύτερα να γίνουν νωρίτερα, παρά αργότερα.
