Σαν σήμερα η 9η Συμφωνία του Μπετόβεν, ό,τι σπουδαιότερο έχει γραφεί στη δυτική μουσική (pics & vid)
Τον 19ο αιώνα το ιδανικό πρότυπο για όλους τους καλλιτέχνες ήταν ο Μπετόβεν, η στιβαρή εμφάνιση του οποίου ήταν η εναργέστερη απόδειξη για την ακεραιότητα και την ανεξαρτησία του χαρακτήρα του. Ο Βάγκνερ αναπολώντας το αίσθημα που του δημιουργήθηκε όταν άκουσε για πρώτη φορά μια συμφωνία του Μπετόβεν έγραφε: «Η επήρειά της επάνω μου δεν περιγράφεται με λόγια». Σ' αυτήν ήρθε να προστεθεί η εντύπωση που προκαλούσε η φυσιογνωμία του Μπετόβεν όπως αποτυπωνόταν στις λιθογραφίες της εποχής, καθώς και το γεγονός ότι ο ίδιος ήταν κουφός και ζούσε αποτραβηγμένος μια ζωή μοναχική. «Ξαφνικά δημιουργήθηκε μέσα μου η εικόνα του πιο υπέροχου, υπερφυσικού και αυθεντικού ανθρώοπου, μια εικόνα που δεν μπορούσε να συγκριθεί με καμία άλλη. Πιστεύω στο Θεό και τον Μπετόβεν».
Οι τρεις περιόδοι του έργου του
Ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν γεννήθηκε στη Βόννη, τότε πρωτεύουσα του Εκλεκτοράτου της Κολωνίας, το οποίο ήταν μέρος της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (σημερινή Γερμανία). Από μικρή ηλικία έδειξε το ταλέντο του με τον πατέρα του, Γιόχαν βαν Μπετόβεν να είναι ο πρώτος του δάσκαλος. Σε ηλικία 21 ετών μετακόμισε στη Βιέννη, όπου ξεκίνησε να μαθητεύει στο πλευρό του Γιόζεφ Χάυντν, αποκτώντας παράλληλα και τη φήμη και το ρεπερτόριο του βιρτουόζου πιανίστα. Στη Βιέννη έζησε μέχρι και το θάνατό του. Κατά το τέλος της τρίτης δεκαετίας της ζωής του άρχισε να εξασθενεί η ακοή του, ώσπου αργότερα έγινε ολοκληρωτικά κωφός. Έτσι, το 1811, σταμάτησε να διευθύνει και να εκτελεί μπροστά σε κοινό, και καταπιάστηκε αποκλειστικά με τη σύνθεση.
Το έργο του Μπετόβεν διακρίνεται κυρίως σε τρεις χρονικές περιόδους. Η πρώτη αρχίζει από τις δημιουργίες του μέχρι το 1802, οπότε και δημιουργεί το προσωπικό του ύφος. Η δεύτερη περίοδος διαρκεί περίπου μέχρι το 1816 και ο Μπετόβεν είναι ήδη ένας αναγνωρισμένος συνθέτης. Η τελευταία περίοδος διακρίνεται από την παρουσία του ρομαντικού στοιχείου στις συνθέσεις του.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν την Συμφωνία αρ. 9 (Symphony No. 9) ως το κορυφαίο ανθρώπινο δημιούργημα στον τομέα της μουσικής και το σπουδαιότερο έργο του γερμανού συνθέτη Λούντβιχ βαν Μπετόβεν. Το έργο αυτό υπήρξε αρχικά παραγγελία προς τον συνθέτη της Φιλαρμονικής Εταιρείας του Λονδίνου, το 1817, η οποία στη συνέχεια δεν ευοδώθηκε. Ο κύριος όγκος της σύνθεσης έγινε μεταξύ του φθινοπώρου του 1822 και ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 1824. Η συμφωνία προέκυψε από άλλα κομμάτια του Μπετόβεν, που, αν και τα ολοκλήρωσε αυτά, βρίσκονται σε σημειώσεις του, σημειώσεις για μία μελλοντική συμφωνία.
Στο μυαλό του από το 1793 στριφογύριζε η μελοποίηση του ποιήματος του Φρίντριχ Σίλερ «Για τη Χαρά» ή όπως το γνωρίζουμε «Ωδή στη Χαρά». Ήδη είχε κάνει κάποιες απόπειρες, αλλά η σύνθεση της «Ενάτης» του έδωσε την ευκαιρία να επιχειρήσει κάτι μοναδικό μέχρι τότε, να ενσωματώσει φωνητική μουσική σε ένα συμφωνικό έργο.
Η παρουσίαση και η αποθέωση
Αν και τα περισσότερα σπουδαία έργα του Μπετόβεν εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στο κοινό της Βιέννης, ο ίδιος ήθελε αυτή η σύνθεση του να παρουσιαστεί στο Βερολίνο, καθώς άρχισε να θεωρεί πως το κοινό της Βιέννης άρχισε να κυριαρχείται από Ιταλούς συνθέτες όπως ο Ροσσίνι. Όταν οι φίλοι του και ευεργέτες του άκουσαν την γνώμη του, τον έπεισαν να παρουσιάσει τελικά το έργο στη Βιέννη. Ο Μπετόβεν ήταν γοητευμένος από τον θαυμασμό που του έδειξαν, κι έτσι η Συμφωνία έκανε πρεμιέρα στις 7 Μαΐου, του 1824, στο θέατρο Theater am Kärntnertor, μαζί με το Die Weihe des Hauses και τρία μέρη του Μίσα Σολέμνις. Αυτή ήταν η πρώτη εμφάνιση επί σκηνής του Μπετόβεν, μέσα σε 12 χρόνια.
Εκτός του αρχιμουσικού Μίκαελ Ουμλάουφ, που διηύθυνε τη συναυλία, στη σκηνή βρισκόταν και ο κωφός Μπετόβεν. Η κοινή συνύπαρξη των δύο επί σκηνής είχε αποδειχθεί καταστροφική σε μια γενική πρόβα της όπερας Φιντέλιο πριν από δύο χρόνια. Έτσι, ο Ούμλαουφ είπε στους μουσικούς και τους μονωδούς να αγνοήσουν τις υποδείξεις του Μπετόβεν και να υπακούουν μόνο σ' αυτόν.
Υπάρχουν πολλά ανέκδοτα για την πρεμιέρα της Ενάτης. Ένας συμμετέχων βιολιστής είπε: «Ο Μπετόβεν διεύθυνε μόνος το έργου του, δηλαδή στεκόταν μπροστά στο αναλόγιο και ξεκίνησε να διευθύνει θυελλωδώς. Άλλες φορές σηκωνόταν ψηλά, άλλες φορές χαμήλωνε. Συμπεριφερόταν λες και ήθελε να παίξει μόνος του το κάθε όργανο». Αν και η παράσταση ήταν άκρως επιτυχημένη προηγήθηκαν μόνο δύο πλήρεις πρόβες. Όταν το κοινό χειροκροτούσε, αναφορές λένε ότι και μετά το τέλος του έργου ο Μπετόβεν συνέχισε να διευθύνει.
Έτσι, η Καρολίν Ούνγκερ, πήγε προς το μέρος του, και τον έστρεψε προς το κοινό, ώστε να δεχτεί τον ενθουσιασμό που είχε καταβάλλει το κοινό. Σύμφωνα με έναν μάρτυρα: «το κοινό αντιμετώπισε αυτόν τον μουσικό ήρωα με όλες τις τιμές, ακούγοντας αυτό το εκπληκτικό έργο, ενώ πολλές φορές κατά τη διάρκεια αυτού, το κοινό ξεκινούσε να χειροκροτά από θαυμασμό. Το κοινό, του έδωσε 5 λεπτά συνεχόμενων χειροκροτημάτων, ενώ στον αέρα πετούσαν, καπέλα, μαντήλια και σηκωμένα χέρια, ώστε ο Μπετόβεν, που δεν μπορούσε να ακούσει, να δει τουλάχιστον τον πολύ ενθουσιασμό του κοινού».
Η παρουσίαση της «Ενάτης» αποδείχτηκε θρίαμβος για τον Μπετόβεν. Δέχθηκε πέντε μπιζαρίσματα, γεγονός που θεωρήθηκε απαράδεκτο έως και απρεπές για ένα κοινό θνητό, καθώς οι ανάλογες τιμές προς τον βασιλιά δεν ξεπερνούσαν τα τρία μπιζαρίσματα.
*Χειρόγραφο του Μπετόβεν από την διάσημη Συμφωνία του
Γιατί είναι τόσο σπουδαίο έργο
Ήταν η πρώτη συμφωνία, στην οποία υπήρξαν χορωδιακά μέρη (εξ ου και το Χορωδιακή Συμφωνία). Η χορωδία εισέρχεται στο τελευταίο μέρος της Συμφωνίας, και περιέχει στίχους από το ποίημα Ωδή στη Χαρά, του Φρίντριχ Σίλερ, που γράφτηκε το 1785 και αναθεωρήθηκε το 1803. Σήμερα θεωρείται μία από τις πιο πολυεκτελεσμένες συμφωνίες στον κόσμο. Το 2001, χειρόγραφα του Μπετόβεν από τη Συμφωνία, που τα κατείχε η Staatsbibliothek zu Berlin, προστέθηκαν στην Memory of the World Programme της UNESCO, και έγινε το πρώτο μουσικό κομμάτι που έλαβε τέτοια τιμή. Την ίδια ώρα το έργο αυτό έγινε ένα από τα πιο γνωστά έργα μουσικής παγκοσμίως με πολλές διασκευές για τον κινηματογράφο, την τηλεόραση και τη λαϊκή μουσική, ενώ το τμήμα της, η «Ωδή στη Χαρά» είναι ο επίσημος ύμνος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
