Μύθος ότι οι επεξεργασμένες τροφές «βοηθούν» την ψυχολογία: Πώς σχετίζονται με την κατάθλιψη και τα προβλήματα υγείας
Τα υπερ-υπερξεγασμένα τρόφιμα (UPF) αυξάνονται όλο και περισσότερο στην καθημερινότητά μας και στη διατροφή μας. Σύμφωνα με μια έρευνα του 2022, ο μέσος ενήλικας στο Ηνωμένο Βασίλειο λαμβάνει το 56,8% των θερμίδων του από υπέρ-επεξεργασμένα τρόφιμα. Η κατάσταση φαίνεται να είναι χειρότερη για τα παιδιά, καθώς το 64% των θερμίδων που καταναλώνουν το μεσημέρι προέρχονται από υπέρ-επεξεργασμένα τρόφιμα.
Γιατί όμως πρέπει να μας ανησυχούν τα παραπάνω στατιστικά; Διότι ο αυξανόμενος αριθμός των UPF στη διατροφή μας, έχει συνδεθεί με την κρίση της παχυσαρκίας. Θεωρείται επίσης ότι παίζει ρόλο στον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακών παθήσεων — ακόμη και στην ανάπτυξη ορισμένων μορφών καρκίνου.
Τι είναι τα υπέρ-επεξεργασμένα τρόφιμα
Τα επεξεργασμένα τρόφιμα είναι τρόφιμα που έχουν αλλάξει από τη φυσική τους κατάσταση. Συχνά, αυτό σημαίνει ότι οι κατασκευαστές έχουν προσθέσει συστατικά όπως αλάτι, ζάχαρη και λάδι. Αυτά τα τρόφιμα μπορεί επίσης να έχουν παστεριωθεί, ζεσταθεί ή αποξηρανθεί. Περιλαμβάνουν ψωμί, χυμό φρούτων, απλά πίτουρο δημητριακά, ρύζι, ζυμαρικά, κονσερβοποιημένα ψάρια, λαχανικά και φρούτα.
Αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος του φαγητού που καταναλώνουμε έχει υποστεί επεξεργασία, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, διότι δεν κάνουν όλες οι διαδικασίες τα τρόφιμα πιο ανθυγιεινά. Για παράδειγμα, το γάλα παστεριώνεται για να σκοτώσει δυνητικά επικίνδυνα μικρόβια.
Τα υπέρ-επεξεργασμένα τρόφιμα πάνε ένα βήμα παραπέρα. Οι κατασκευαστές τα δημιουργούν από ενώσεις που εξάγονται από άλλα τρόφιμα, όπως άμυλα, σάκχαρα και λίπη. Οι κατασκευαστές τροφίμων τείνουν επίσης να προσθέτουν άλλα συστατικά όπως σταθεροποιητές, τεχνητά χρώματα και αρωματικές ύλες.
Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα περιλαμβάνουν τη σόδα, τα τσιπς με γεύση, τα κατεψυγμένα γεύματα, τα δημητριακά πρωινού, τα χοτ ντογκ κ.α. Εάν η ετικέτα αναφέρει πολλά συστατικά και δεν αναγνωρίζετε τα περισσότερα από τα ονόματα, πιθανότατα είναι εξαιρετικά επεξεργασμένη.
Προκαλούν κατάθλιψη και άγχος
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η κατάθλιψη επηρεάζει περίπου 1 στους 20 ανθρώπους παγκοσμίως. Μελέτες έχουν ήδη εντοπίσει ότι αυτό που τρώμε επηρεάζει την ψυχική μας υγεία. Για παράδειγμα, μια ανασκόπηση και μια μετα-ανάλυση πολλαπλών μελετών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια υγιεινή διατροφή - με υψηλή πρόσληψη φρούτων, λαχανικών, ψαριών και δημητριακών ολικής αλέσεως - συσχετίστηκε με χαμηλότερες πιθανότητες κατάθλιψης.
Η μελέτη NutriNet-Santé έψαξε για συνδέσεις μεταξύ των εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων και των συμπτωμάτων κατάθλιψης. Οι συγγραφείς συμπεριέλαβαν δεδομένα από 20.380 συμμετέχοντες στη Γαλλία τους οποίους παρακολούθησαν για 5,4 χρόνια κατά μέσο όρο.
Αφού έλαβαν υπόψη μια σειρά παραγόντων, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση περισσότερων υπέρ-επεξεργασμένων τροφίμων συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων κατάθλιψης. Ανάλογα αποτελέσματα έδειξαν και άλλες παρόμοιες μελέτες.
Μια βραζιλιάνικη μελέτη διερεύνησε πώς τα φρέσκα και εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα επηρέασαν την ψυχική υγεία κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Συνολικά, οι επιστήμονες στρατολόγησαν 1.693 συμμετέχοντες.
Οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση περισσότερων φρέσκων τροφίμων συνδέθηκε με χαμηλότερο κίνδυνο συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους, ενώ η κατανάλωση περισσότερων υπέρ-επεξεργασμένων τροφίμων συσχετίστηκε με αυξημένα καταθλιπτικά συμπτώματα και άγχος.
Όπως εξηγούν οι συγγραφείς της μελέτης NutriNet-Santé, παρόλο που οι μελέτες τους αντιπροσώπευαν όσο το δυνατόν περισσότερες μεταβλητές - συμπεριλαμβανομένης της συνολικής διατροφής, της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης και των υπαρχόντων προβλημάτων υγείας - μπορεί να υπήρχαν και άλλοι παράγοντες που δεν μπορούσαν να ελέγξουν.
