Και ποιος θεός;
Ο Θεός ο πρώτος εξουσιαστής και ο λόγος υπηρέτης του! Ανάμεσα τους ο άνθρωπος. Αυτός, δυνατός και αδύναμος την ίδια στιγμή. Καταδικασμένος να βασανίζεται από τις θείες εντολές και το απύλωτο στόμα. Από το πρώτο κλάμα τα μεταξένια δεσμά τυλίγουν σώμα και πνεύμα και η μοίρα παίζει, σαδιστικά, με το ψαλίδι της. Τα λόγια και οι ανελέητες απαιτήσεις οδηγούν στη διαίρεση δίχως τέλος και ο εξουσιαστής γίνεται όσα και τα αστέρια του σύμπαντος! Κάτω απ’ αυτόν τον ουρανό, το μοναδικό δημιούργημα, το δίποδο με τον νου και τη σκέψη συνθλίβεται. Όπου και να κοιτάξει βλέπει υποταγή και προσφορά. Ό,τι κι αν πει επιστρέφει μ’ ένα πελώριο «θέλω». Ό,τι κι αν ζητήσει θα το χάσει! Αυτή η τύχη του ανθρώπου. Να υπομένει και να χάνει. Τώρα, πριν, μετά, πάντα! Και η σχέση αυτή, εξουσιαστή-ανθρώπου- σε μια πράξη, σε μια λέξη φυλακίστηκε: θυσία. Σαν άστρο που δεν έχει τόπο να καεί και ουράνια θέση να σταθεί, ταξιδεύει και στο θεϊκό φύσημα αφήνεται. Το φως του σβήνει όταν η θεϊκή εντολή ζητήσει από τον άνθρωπο τη μεγάλη απώλεια: την παιδοκτονία! Αυτή είναι η στιγμή που -για λίγο- κόβονται τα σχοινιά και ο άνθρωπος κραυγάζει «Και ποιος θεός;». Όλα αυτά γράφτηκαν, και δεν θα ξεχαστούν, από τον Ευριπίδη στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι».
Αναμέτρηση στο λυρικό πεδίο
Το βαθιά πολιτικό και υπαρξιακό έργο του μεγάλου τραγωδού αποθεώθηκε χθες στο Ηρώδειο. Ο Θέμης Μουμουλίδης ανέβασε μια παράσταση που αναμετρήθηκε με την ποίηση! Να άλλη μία σχέση εξουσίας. Τα λόγια του Ευριπίδη απαιτούν την αναμέτρηση στο λυρικό πεδίο. Εκεί ξεγυμνώνεται η ψυχή και το βλέμμα καίει. Εκεί υπάρχει η ομορφιά και η τραγωδία, εκεί τα λόγια μεγαλώνουν και φτιάχνουν εικόνες-καταστάσεις που δεν μπορείς να αποφύγεις. Στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» δύο ερωτήματα τίθενται: μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος για να ικανοποιήσει την εξουσία του; Αν χρειαστεί, θα θυσιάσει το παιδί του; Πάνω σε αυτά στήθηκε, διαμορφώθηκε και κινήθηκε η παράσταση. Σε αυτά εδράζεται η επιτυχία της και αυτά αναγνώρισαν οι θεατές που γέμισαν το θέατρο. Η ορμή και το κάλλος του ποιητικού λόγου κράτησαν την κυρίαρχη θέση τους και οδήγησαν τους ηθοποιούς. Ο Θέμης Μουμουλίδης προσπάθησε με όλα τα μέσα -εκφορά λόγου, κίνηση, ενδυμασία, μουσική, φωτισμοί- να κρατήσει τον Ευριπίδη στο επίκεντρο και τα κατάφερε. Σε αυτό έπαιξε καθοριστικό ρόλο η μετάφραση της Παναγιώτας Πανταζή. Χάρη σε αυτήν νιώσαμε την ποίηση και λάβαμε καθαρά τα μηνύματα της διαχρονικής τραγωδίας. Το δέος, η περισυλλογή και ο πόνος σίγουρα έφτασαν στο κοινό και η τελευταία φράση-κραυγή από την Ιωάννα Παππά είναι ο τίτλος μας και συμπύκνωση του έργου.
Στιβαρές ερμηνείες
Η παράσταση, στα 90 λεπτά διάρκειας της, δεν έχασε τον ρυθμό και το σφρίγος της. Ο σεβασμός και η ουσιαστική αποτύπωση του ευριπίδειου λόγου δεν άφησαν να θολώσει το κεντρικό μήνυμα. Η έννοια της θυσίας και τους βάρους της εξουσίας φάνηκαν πεντακάθαρα. Κάποιες στιγμές, ελάχιστες, η εκφορά του λόγου έχανε το μέτρο και η κίνηση σαν να εγκλωβιζόταν στην εντύπωση. Πάμε και στις ερμηνείες που δικαίωσαν τη διανομή. Όλοι εντόπισαν τα πυρηνικά χαρακτηριστικά των ρόλων τους. Η Ιωάννα Παππά (Κλυταιμνήστρα) είναι η σύζυγος που εισπράττει την προδοσία του άντρα της, των θεών και αυτή που υποφέρει περισσότερο από τη θυσία της κόρης. Η Μαρία Πετεβή (Ιφιγένεια) κατάφερε να δείξει το παιδί που βίαια ωριμάζει και στέκει άφοβη μπροστά στη μοίρα. Ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος (Αγαμέμνων) αναδεικνύει τον αδύναμο χαρακτήρα του πατέρα και ο Άκης Σακελλαρίου (Μενέλαος) τον εγωιστή και πονηρό αδελφό. Ο Παντελής Δεντάκης (πρεσβύτης-αγγελιαφόρος) κρατά την ισορροπία του ταπεινού με τον πόνο και ο Γιώργος Χρυσοστόμου (Αχιλλέας) οδηγείται από το πάθος και την ενέργεια του ήρωα του. Καίρια η συμβολή του Χορού, μια και ενώνει τους χρόνους (παρελθόν, παρόν, μέλλον) και φροντίζει το λυρικό στοιχείο. Εύστοχη η επιλογή των κοστουμιών (Νίκη Ψυχογιού), μαύρο στους χαρακτήρες, άσπρο στον Χορό όπως και η μουσική του Σταύρου Γασπαράτου. Η κίνηση της Σεσίλ Μικρούτσικου και οι φωτισμοί του Νίκου Σωτηρόπουλου. Η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Θέμη Μουμουλίδη κέρδισε το στοίχημα της παρουσίασης του άφθαρτου ποιητικού λόγου.
Ταυτότητα παράστασης
Ευριπίδη, «Ιφιγένεια εν Αυλίδι»
Μετάφραση: Παναγιώτα Πανταζή
Σκηνοθεσία: Θέμης Μουμουλίδης
Σκηνικό: Γιώργος Γαβαλάς
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
Κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού
Κίνηση: Σεσίλ Μικρούτσικου
Φωτισμοί: Νίκος Σωτηρόπουλος
α’ βοηθός σκηνοθέτη: Γεωργία Πιερρουτσάκου
β’ βοηθός σκηνοθέτη: Νικολέττα Μακρυνόρη
Βοηθός σκηνογράφου: Μαριάννα Παπαγεωργίου
Βοηθός συνθέτη – μουσική διδασκαλία: Αλεξάνδρα Κατερινοπούλου
Βοηθός ενδυματολόγου: Μπαμπανιώτη Σοφία
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Artwork: Πέτρος Παράσχης
Make up artist: Olga Falei
Hairstylist: Κωνσταντίνος Κολλιουσης
Βοηθός κομμωτή: Νίκη Βασιλείου
Επικοινωνία: Ειρήνη Λαγουρού
Διεύθυνση παραγωγής: Σταμάτης Μουμουλίδης
Οργάνωση παραγωγής: Χριστίνα Μπάλλα
Ερμηνεύουν
Λάζαρος Γεωργακόπουλος
Παντελής Δεντάκης
Ιωάννα Παππά
Μαρία Πετεβή
Άκης Σακελλαρίου
Γιώργος Χρυσοστόμου
Ιουλία Γεωργίου
Σοφία Κουλέρα
Ειρήνη Λαφαζάνη
Ιωάννα Λέκκα
Λένα Μποζάκη
Αγγελική Νοέα
Δανάη Πολίτη
Βικτώρια Φώτα
Παραγωγή: 5η Εποχή Τέχνης, Εταιρεία Τέχνης Ars Aeterna, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου, Φεστιβάλ Αρχαίας Ήλιδας
