Η Ράνια Σχίζα στο Gazzetta: «Την αγάπησα την Έλλη Ζάχου Ταχτσή»

• «Η Έλλη πάντα έψαχνε να βρει τον πατέρα της στους άντρες»
• «Κουβαλούσε τύψεις που τον έδωσε»
• «Κάθε βράδυ είναι μια βουτιά στα βαθιά»

Ένας μονόλογος και ένας χώρος ζεστός, φιλόξενος, μυσταγωγικός, μια μουσική βγαλμένη από τα βάθη της ψυχής μας. Τα λόγια ανήκουν στη «Η Μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή». ανήκουν στην καταπληκτική ερμηνεία της Ράνιας Σχίζα, στο κείμενο της Κικής Μαυρίδου, στην εύστοχη σκηνοθεσία του Βαγγέλη Λάσκαρη. Ο χώρος, το θέατρο «Vault», έχει τη φροντίδα των Δημήτρη Καρατζιά, Μάνου Αντωνιάδη και όσων εργάζονται εκεί. Η μουσική που σε ταξιδεύει του Μάνου Αντωνιάδη. Ο μονόλογος «Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή» ανήκει στις παραστάσεις της χρονιάς και το Σάββατο (16/4) ρίχνει την αυλαία για φέτος. Η Ράνια Σχίζα μιλά στο Gazzetta για τον ρόλο της, για την επιτυχία της παράστασης, για τον Ταχτσή. Την ευχαριστούμε πολύ.

Η πρώτη ερώτηση αναμενόμενη. Πού οφείλεται η επιτυχία της παράστασης;
Το ερώτημα της επιτυχίας στο θέατρο δεν έχει εύκολη απάντηση. Ξέρετε, υπάρχουν αξιόλογες παραστάσεις που για κάποιο λόγο όμως δεν πάνε καλά. Για μένα, η αντίδραση του κοινού δεν είναι πάντα ο καθοριστικός παράγοντας της επιτυχίας. Ο κόσμος εκπαιδεύεται…

Από ποιον;
Από την πολιτεία. Όσον αφορά την επιτυχία της παράσταση μας, είναι τα υλικά που διαθέτει και την κάνουν ξεχωριστή. Το πολύ δυνατό κείμενο από μια σπουδαία συγγραφέα, την Κική Μαυρίδου, η σκηνοθεσία του Βαγγέλη Λάσκαρη, η μουσική του Μάνου Αντωνιάδη, το κοστούμι της Ειρήνης Αβζίδου, το σκηνικό του Γιώργου Λιντζέρη, οι φωτισμοί του Βαγγέλη Μούντριχα και φυσικά η ηρωίδα που υποδύομαι. Όλοι μαζί έπρεπε να δουλέψουμε για να δώσουμε υπόσταση σε αυτό το πρόσωπο. Η σκληρή δουλειά φαίνεται ότι απέδωσε και δεν ξέρω, αλλά συμβαίνει κάτι μαγικό. Γινόμαστε όλοι -θεατές, συντελεστές- μια αγκαλιά. Ακούω να ανοίγουν πακέτα χαρτομάντηλα, ο κόσμος συγκινείται… Όλα είναι στημένα με αγάπη. Φυσικά, στην επιτυχία συμβάλλει και η προσωπικότητα του Κώστα Ταχτσή. Για μένα δεν ήταν διφορούμενη προσωπικότητα, ήταν ανοιχτός, ειλικρινής και βρήκε βίαιο θάνατο. Με τον τρόπο του είναι επίκαιρος, μια και στις μέρες μας ασχολούμαστε με τη διαφορετικότητα. Δείτε την υπόθεση του Ζακ Κωστόπουλου. Φυσικά το βιβλίο του, το Τρίτο Στεφάνι, πάντα θα μας αφορά και θα μας επηρεάζει. Όταν διάβασα το κείμενο ταράχτηκα, ενοχλήθηκα. Την αντιπάθησα την Έλλη…

Δεν θέλατε στην αρχή να το κάνετε;
Όταν με ιντριγκάρει κάτι θα το ξαναδιαβάσω και μόλις μου κάνει κάτι λέω ωπ, τι γίνεται εδώ. Λειτουργώ πολύ με το ένστικτο. Πέρα, όμως, απ’ αυτό, οι άνθρωποι που μου πρότειναν το έργο έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην απόφαση μου. Εκτιμώ πολύ την Κική Μαυρίδου, τον Δημήτρη Καρατζιά, τον Μάνο Αντωνιάδη και φυσικά τον χώρο, το «Vault»…

Συνεπώς, η επιτυχία είναι σύνολο πραγμάτων.
Ναι, και έπειτα είναι το πώς μιλάει αυτό το πράγμα. Διαβάζοντας το κείμενο, επιμένοντας, ψάχνοντας να βρω τις ρωγμές αυτού του πλάσματος, με πήγε πολύ μακριά. Ξέρετε, είναι κάτι πέρα από τη μάνα του Ταχτσή. Το έργο αφορά μια ολόκληρη γενιά, μια αχάιδευτη γενιά, σε ωθεί να ανατρέξεις σε δικές σου μνήμες. Έχω μνήμες σαν αυτές του έργου από τη γιαγιά μου, την Κρητικιά. Ήταν σκληρή γυναίκα αλλά τη λάτρευα. Η Έλλη Ζάχου Ταχτσή είχε δεχτεί κακοποίηση από τον άντρα της, τη μάνα της και όταν δεχτείς σκληρότητα μπορεί να δώσεις και σκληρότητα. Εγώ ως Ράνια καταδικάζω φυσικά κάθε μορφή κακοποίησης. Τότε, όμως, υπήρχε άλλη αντίληψη -λανθασμένη φυσικά- για το ξύλο.

«Η Έλλη πάντα έψαχνε να βρει τον πατέρα της στους άντρες»

Για μένα η μάνα του Ταχτσή είναι σύμβολο. Εξηγεί την Αθήνα εκείνης της εποχής, τις κακουχίες στο σώμα της κοινωνίας, της χώρας. Έχει σημασία ως πρόσωπο γιατί αντιπροσωπεύει τις μανάδες εκείνης της περιόδου και γιατί καταλαβαίνουμε πολλά για το έργο του Ταχτσή.
Και είναι αυτή που έχει αγγίξει λιγότερο. Μιλώντας με την Έλλη Ζάχου Ταχτσή, ανιψιά του, είδα μια γυναίκα εκρηκτική και πολύ μπροστά για την εποχή της. Η ίδια έλεγε Δεν ήμουν σαν τις άλλες γυναίκες, δεν σήκωνα μύγα στο σπαθί μου. Ήταν πολύ σκληρή αλλά και παρορμητική, ανθεκτική… Εκεί που ήταν μέσα στα μετάξια, στα παπλώματα, βρέθηκε στα σανίδια. Η Έλλη πάντα έψαχνε να βρει τον πατέρα της στους άντρες, στα παιδιά της.

Δεν μπόρεσε, όμως, να καταλάβει τον γιο της
Ναι.

Δεν ξέρω αν φταίει
Ήταν άλλες εποχές.

Σήμερα ποια θα ήταν η θέση της;
Και γω αναρωτιέμαι. Ήταν πολύ δύσκολη η σχέση με τον γιο της. Η παρενδυσία του Ταχτσή ήταν κάτι πολύ ιδιαίτερο. Αν θεωρήσουμε ότι προχωράμε και αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα του παιδιού μας, το άλλο, η παρενδυσία, είναι πολύ δύσκολο και σήμερα. Εκείνη την εποχή ήταν άγνωστο. Η αγάπη που είχε ο Κώστας για τη μάνα του και αυτή για τον γιο της ήταν πολύ μεγάλη. Η σχέση τους ήταν έντονη, γεμάτη πάθος.

«Κουβαλούσε τύψεις που τον έδωσε»

Ο ίδιος έλεγε «δεν με κατάλαβες, με εγκατέλειψες».
Ε, ναι. Τον άφησε στη γιαγιά του. Όχι όμως για να κάνει τη ζωή της. Παντρεύτηκε μικρή και ήταν δύσκολα γι’ αυτήν. Δεν είχε να τον ταΐσει και όπως λέει Σε έδωσα να έχεις ψωμί να φας, να μορφωθείς. Σε άλλο σημείο του έργου αναφέρει Δεν ήθελα ούτε παιδιά, ούτε τίποτα. Αφού σας έκανα όμως σας λάτρευα. Κουβαλούσε τύψεις που τον έδωσε. Ήταν πολύ ιδιαίτερη γυναίκα…

Τι έχετε πάρει απ’ αυτήν;
Κάθε ρόλος σου προσφέρει τη δυνατότητα να κάνεις μια διαδρομή, να βρεις κάτι που δεν το έχεις αγγίξει, κάτι που σε πονάει. Υπάρχουν σημεία στο έργο που μου προκαλούν, χωρίς να μπορώ να το εξηγήσω, συγκίνηση. Εκεί που μιλάει για το σπίτι στο Παπάφειο και τη γεμάτη με λουλούδια βεράντα, που εγώ δεν έχω σχέση με φυτά, συγκινούμαι, παίρνω ανάσες για να συνεχίσω. Αυτό είναι μαγικό. Στη δουλειά μας κυνηγάς την αλήθεια και όταν σε πιάνει εξαπίνης, όπως εδώ, είναι συνταρακτικό. Το άλλο είναι ότι με έχει πάει πίσω στα παιδικά μου χρόνια, στη σχέση με τα παιδιά μου.

Επειδή είστε και μητέρα, έπαιξε κάποιο ρόλο αυτό στην προσέγγιση του χαρακτήρα;
Ναι. Όταν είσαι μάνα κουβαλάς τον ψυχισμό της και σε τέτοιες περιπτώσεις σου δίνει μια σιγουριά.

Η Έλλη Ζάχου Ταχτσή ήταν μακριά από σας ή επειδή έχετε βιώσει τη σχέση μάνας-παιδιού ήταν κοντά;
Σίγουρα, άθελα μου, θα έχω φερθεί και γω σκληρά στα παιδιά μου. Ανήκω, πάντως, στις πολύ μαμάδες που έκαναν στην άκρη τη δουλειά για να μείνουν με τα παιδιά τους.

«Κάθε βράδυ είναι μια βουτιά στα βαθιά»

Ποιο ήταν το πιο δύσκολο για να φτιάξετε τον ρόλο; Είχατε χρόνο να προετοιμαστείτε επαρκώς;
Είχα, ναι. Με το που πήρα το κείμενο και άρχισα να το διαβάζω, ξεκίνησαν να βγαίνουν πράγματα στην επιφάνεια. Δούλεψα αρκετά και μάλιστα την περίοδο του κορονοϊού. Ο μονόλογος θέλει πολλή δουλειά. Πρέπει να μάθεις τα λόγια και να μην τα σκέφτεσαι. Είσαι μόνος στη σκηνή και δεν έχεις τον συνάδελφο να κρατηθείς. Στις πρόβες ήταν ο σκηνοθέτης, κάποιοι συνεργάτες… Εδώ θέλω να κάνω μια παρένθεση και να πω για τη μουσική του Μάνου Αντωνιάδη. Όταν την άκουσα έκλαψα, σαν να άνοιξε μια βρύση. Στις πρόβες, λοιπόν, ήμασταν λίγοι, γνωστοί και ξαφνικά έρχεται κόσμος και πρέπει να απευθυνθείς σε όλους. Από κει και πέρα είναι το οπλοστάσιο που έχεις για να αντιμετωπίσεις τα θέματα που προκύπτουν.

Τώρα υπάρχει δυσκολία;
Κάθε βράδυ είναι μια βουτιά στα βαθιά, κάθε βραδιά είναι ξεχωριστή. Υπάρχει αυτή η ανάγκη να παρασυρθούμε σ’ αυτή την ιστορία. Προσπαθούμε κάθε βραδιά να γίνουμε μια αγκαλιά με μια σκληρή γυναίκα.

Το ήταν έντονη προσωπικότητα η Έλλη Ζάχου Ταχτσή μήπως ήταν παγίδα; Το λέω με την έννοια μήπως νιώσατε την ανάγκη να τη μιμηθείτε;
Να την καταλάβω έπρεπε, να την πονέσω και να τη δικαιολογήσω. Την αγάπησα την Έλλη. Η εγγονή της, που έχει κρατήσει το επίθετο Ταχτσή, μου είπε έφαγα ξύλο απ’ αυτή, αλλά τη λάτρεψα. Η Έλλη ήταν μια γυναίκα ατίθαση, απλοχέρα, αγαπούσε δυνατά, τα έκανε όλα δυνατά. Ήταν ντόμπρα και καθαρή. Όταν αναλαμβάνεις έναν ρόλο πρέπει να βρεις τρόπο να δικαιολογήσεις τον ήρωα. Ξέρετε, οι σκοτεινοί ρόλοι έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον.

Γιατί αυτό;
Έχουν ρωγμές και δεν είναι τόσο απλό, καλός-κακός, όπως το βλέπουμε στην τηλεόραση. Ανάμεσα σε αυτό υπάρχει μεγάλη διαδρομή. Όλοι είμαστε καλοί και κακοί, όλοι έχουμε το σκοτάδι μας.

Πιστεύετε ότι ανανεώνεται το ενδιαφέρον για το έργο του Ταχτσή μέσα από την παράσταση;
Σίγουρα ναι.

Θεωρώ ότι το έργο του συνδέεται άμεσα με το οικογενειακό του περιβάλλον. Ήθελα να δω ποια ήταν η γυναίκα που τον γέννησε. Αν δεν είχα διαβάσει κάτι και έβλεπα το έργο, θα αγόραζα το Τρίτο Στεφάνι
Στο Τρίτο Στεφάνι η Πολυξένη, η γιαγιά του, είναι η Εκάβη και η Νίνα είναι η θεία του. Υπάρχει και μια Ελένη, ένα σκανταλιάρικο θηλυκό, που ήταν η μάνα του. Άγγιξε λιγότερο τη μάνα του γιατί τον πονούσε και ίσως ό,τι μας πονάει διστάζουμε να το αγγίξουμε. Θέλω να διαβάσω ένα απόσπασμα, από το περιοδικό «Η λέξη», από συνέντευξη που είχε δώσει ο Ταχτσής στους Θανάση Νιάρχο, Αντώνη Φωστιέρη. Τον ρώτησαν για την εντύπωση που έχει σχηματιστεί γι’ αυτόν και τη ζωή του, για την εικόνα του που τον κατατάσσει τους ερωτικούς συγγραφείς. Η απάντηση που έδωσε ο Ταχτσής ήταν: Δεν θεωρώ τον εαυτό μου ερωτικό συγγραφέα. Υπάρχει ίσως μια αμεσότητα στον τρόπο που γράφω, αλλά τα ερωτικά αντικείμενα τα αντιμετωπίζω εγκεφαλικά. Φαίνεται παράδοξο, αλλά είμαι τρομερά πουριτανός. Δεν εγκαταλείπομαι εύκολα στο τυφλό ένστικτο, στην ηδονή της σάρκας, παρά μόνο υποδυόμενος κάποιον άλλο. Γι’ αυτό δεν έμαθα παρά μόνο σε προχωρημένη ηλικία τα τερτίπια που κάνουν απολαυστική τη ζωή. Υπάρχουν άνθρωποι που από τα εφηβικά τους χρόνια ξέρουν τα μυστικά του έρωτα, είναι κι αυτό ένα ταλέντο. Εγώ, αν το είχα ποτέ, το σκότωσα πριν προλάβει να αναπτυχθεί. Χρειάστηκε να αγωνιστώ πολύ για να ξεπεράσω τις αναστολές που μου δημιούργησαν στα παιδικά μου χρόνια. Σε αυτά τα πλαίσια πρέπει να αντιμετωπιστεί η δική μου ερωτική ανορθοδοξία. Ήταν αποτέλεσμα παρόρμησης, όχι γνωστής προδιάθεσης. Είδα τον έρωτα ως μέσο κατάκτησης της ελευθερίας μου. Θα περιέγραφα, λοιπόν, τον εαυτό μου όχι ως ερωτικό, αλλά μάλλον σαν διδακτικό, ηθικοκπλαστικό συγγραφέα.

Ταυτότητα παράσταση

«Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή» (ως 16/4)

Θέατρο «Vault»

Συγγραφέας: Κική Μαυρίδου
Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Λάσκαρης
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Μάνος Αντωνιάδης
Σκηνικό / Κοστούμι: Γιώργος Λιντζέρης
Κατασκευή κοστουμιού: Ειρήνη Αβζίδου
Σχεδιασμός φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας
Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Αφίσα παράστασης: Γιάννης Κεντρωτάς
Trailer / Κινηματογράφηση: ORKI Productions
Πρόγραμμα παράστασης: Εκδόσεις Αιγόκερως
Επικοινωνία / Προώθηση παράστασης: Χρύσα Ματσαγκάνη και Biri Biri Communications (B.B.C. Athens)
Παραγωγή: Team Vault AMKE

Στο ρόλο της Έλλης Ζάχου Ταχτσή η Ράνια Σχίζα

Την φωνή του χαρίζει στο ρόλο του Κώστα Ταχτσή ο Νίκος Καραθάνος

Παραστάσεις: Παρ. 9:15 μ.μ., Σαβ. 6:15 μ.μ.

Εισιτήρια: 10-12, ευρώ