Μαρσέιγ – Παρί Σεν Ζερμέν: Για πάντα ζήτημα τιμής
Ο υδράργυρος στη Μασσαλία δείχνει περίπου 17 βαθμούς Κελσίου στα τέλη του Οκτώβρη. Στο Παρίσι η θερμοκρασία με δυσκολία φτάνει τους 10 βαθμούς. Κι αυτή, είναι η πιο απλή διαφορά ανάμεσα στις δύο πόλεις. Μασσαλία και Παρίσι. Η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, το πολυσύχναστο λιμάνι της Μεσογείου και η «πόλη του φωτός», η αριστοκρατική πρωτεύουσα. Ο Νότος ενάντια στον Βορρά. Ιστορικές, πολιτισμικές, ταξικές διαφορές παρατεταγμένες στο μόνο μέρος της οργανωμένης κοινωνίας πολιτών, που επιτρέπεται νομικά η μάχη σώμα με σώμα. Στο γήπεδο. Η Μαρσέιγ κόντρα στην Παρί Σεν Ζερμέν.
Από τη μία η πόλη - λιμάνι με τα νερά που χρυσαφίζουν όταν συναντούν τον ήλιο, με την αγορά και τα σοκάκια που μυρίζουν Ανατολή. Ένα κράμα πολιτισμών. Η πολύχρωμη, πολυεθνική Μασσαλία. Οι Μαρσεγιέζοι είναι άνθρωποι εξαιρετικά δεμένοι με την πόλη τους. Περήφανοι που αυτοί πρωτοτραγούδησαν την Μασσαλιώτιδα περπατώντας στους δρόμους του Παρισιού κατά τη διάρκεια της γαλλικής επανάστασης, φωνακλάδες ως Μεσόγειοι και φυσικά δεν σηκώνουν κουβέντα για την Μαρσέιγ. Ο πιο ασφαλής τρόπος για καυγά είναι να περπατήσει κανείς τα σοκάκια φορώντας τη φανέλα της Παρί Σεν Ζερμέν ή να δηλώσει περήφανα Παριζιάνος.
Για να καταλάβετε την... αντιπάθεια, τους τελευταίους μήνες έχει παρατηρηθεί αύξηση στις αγοροπωλησίες ακινήτων στον γαλλικό Νότο, με βασικούς αγοραστές κατοίκους του Παρισιού. Έτσι οι ντόπιοι ανεβάζουν φωτογραφίες με τα ειδυλλιακά τοπία της πόλης στα social media και τις συνοδεύουν με το hashtag «Μην έρθετε». Και δεν απευθύνονται φυσικά σε μετανάστες. Η αγκαλιά της Μασσαλίας ήταν πάντα ανοιχτή για κάθε λογής κυνηγημένους. Απευθύνονται στους Παριζιάνους! Η Μασσαλία δεν έχει χώρο στην καρδιά και τα εδάφη της για τους εύρωστους κατοίκους της πρωτεύουσας.
Από την άλλη, η «πόλη του φωτός». Ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά, πολιτιστικά, βιομηχανικά κέντρα του κόσμου. Η πόλη που απλώνεται στις όχθες του ποταμού Σηκουάνα, φιλοξενεί με τιμή την υψηλή κοινωνία και όλα τα φώτα της δημοσιότητας. Το κοσμοπολίτικο Παρίσι. Με τον πύργο του Άιφελ, το Μουσείο του Λούβρου, τα πολυτραγουδισμένα Ηλύσια Πεδία. Η πόλη που κινηματογράφησαν οι σκηνοθέτες της Nouvelle Vague. Κι η Παρί Σεν Ζερμέν.
Εκεί, στο «σπίτι» της αστικής τάξης, οι κάτοικοι αισθάνονται περισσότεροι πολίτες της Ευρώπης και διακατέχονται από έναν ελιτισμό που τους κάνει να θεωρούν πως ό,τι εκτείνεται πέρα από τα όρια της πόλης τους, είναι μια άγονη ερημιά. Λέγεται, ότι στη φαντασία του Παρισιού – δηλαδή εκείνη των λευκών, πλούσιων και σοφών – η Μασσαλία είναι μια πόλη που διοικείται από βορειοαφρικανούς γκάνγκστερ, διεφθαρμένη μέχρι τον πυρήνα της και όπου κάποιος είναι τόσο πιθανό να δολοφονηθεί όσο φαίνεται στο σινεμά.
Είναι αλήθεια ότι στις πιο εξαθλιωμένες περιοχές της Μασσαλίας, η διακίνηση ναρκωτικών παραμένει πρόβλημα, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο, τα ποσοστά εγκληματικότητας δεν είναι υψηλότερα από ότι σε άλλες γαλλικές πόλεις και, από πολλές μετρήσεις, ο γαλλικός νότος είναι ασφαλέστερος από ορισμένες γειτονιές του Παρισιού.
Η Μασσαλία εκτός από τη δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Γαλλίας ήταν κάποτε και το πιο πολυσύχναστο λιμάνι της Ευρώπης. Μέσα της κυλούσε ο πλούτος της αποικιακής αυτοκρατορίας. Η απο-αποικιοποίηση ουσιαστικά άδειασε την πόλη από τη βιομηχανία της και ακόμα και σήμερα δεν έχει 100% ανακάμψει. Το ποσοστό ανεργίας παραμένει σταθερά πάνω από τον εθνικό μέσο όρο και εκτιμάται ότι έως και το 1/4 του πληθυσμού της ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Η περιοχή του Παρισιού από την άλλη, παράγει περίπου το 30% του γαλλικού ΑΕΠ και το 5% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Ρούντι Ριτσιότι αρχιτέκτονας του μεγαλύτερου Μουσείου της Μασσαλίας γεννήθηκε στην Αλγερία, έχει ιταλικές ρίζες και μετανάστευσε στη Γαλλία σπουδάζοντας στη Μασσαλία. Για τον σχεδιασμό του τελευταίου μουσείου που χτίστηκε στο Παρίσι, το Fondation Louis Vuitton, επιλέχθηκε ο διάσημος Καναδο – Αμερικανός αρχιτέκτονας Φρανκ Γκερί. Η διαφορά, εμφανής.
Η αρχή του μίσους
Τα περισσότερα ντέρμπι στον κόσμο είναι γέννημα – θρέμμα μιας γεωγραφικής σύμπτωσης. Δυο γείτονες που μάχονται να στεφθούν αφεντικά της πόλης τους. Κάποια άλλα διαμορφώνονται από την ιστορία και τον δριμύ ανταγωνισμό και όλα τα υπόλοιπα γεννιούνται μέσα από το καθαρό, ανόθευτο μίσος. To «Le Classique», μεταξύ της Μαρσέιγ και της Παρί Σεν Ζερμέν, ανήκει σε αυτή την τελευταία κατηγορία και στηρίζεται πρώτα και κύρια στην αντιπαλότητα μεταξύ της Μασσαλίας και του Παρισιού.
Το Βελοντρόμ θα είναι ασφυκτικά γεμάτο λοιπόν την Κυριακή. Έχει ανακοινωθεί επίσημα ότι τα εισιτήρια για το ντέρμπι έχουν εξαντληθεί. Η Μαρσέιγ υποδέχεται την πρωτοπόρο Παρί Σεν Ζερμέν και ουδεμία σημασία έχει η βαθμολογική διαφορά των δύο ομάδων (10 βαθμοί). Το μίσος «χορεύει» από χρόνια στις καρδιές των οπαδών τους.
Στη Μασσαλία η μπάλα παίζεται ακόμα στους δρόμους κι οι κάτοικοι έχουν φυλάξει πολλά περιφρονητικά βλέμματα για αυτούς που ξοδεύουν εκατομμύρια. Έτοιμοι να τους θυμίσουν πως οι μόνοι Γάλλοι που έχουν κατακτήσει την κορυφή της Ευρώπης (1993) παραμένουν οι Μαρσεγιέζοι και πως η καρδιά ενός έθνους δεν αγοράζεται.
Δύο πόλεις, δύο ομάδες, δύο λαοί που τους χωρίζει ένα ταξικό, πολιτισμικό και κοινωνικό χάος. Η σύγκρουση δύο κόσμων. Η αστική τάξη ενάντια στην εργατική. Η «πόλη του φωτός» κόντρα στο σκοτεινό αλλά περήφανο λιμάνι και ένας αγώνας ποδοσφαίρου ως η πιο ορατή εκδήλωση μιας εχθρότητας που κρατάει από τον... 17ο αιώνα!
Ο βασιλιάς Λουδοβίκος ο 14ος διένυσε αυτοπροσώπως περίπου 660 χιλιόμετρα για να ηγηθεί του τάγματος που κατέκτησε τη Μασσαλία το 1.660. Έδωσε μάλιστα εντολή να χτιστεί το οχυρό Saint - Jean στο νότιο άκρο του Παλιού Λιμανιού με το πρόσχημα ότι θέλει να επιβλέπει πιθανές επιθέσεις δια θαλάσσης. Μόνο που ακόμα κι ο αρχιτέκτονας που ανέλαβε τον σχεδιασμό, παραξενεύτηκε όταν του ζητήθηκε να τοποθετήσει τα κανόνια στραμμένα προς την καρδιά της πόλης. Ο Λουδοβίκος ήθελε έτσι να αποθαρρύνει οποιαδήποτε πιθανή εξέγερση για ανεξαρτησία από τους ντόπιους.
Εχθροί και στο χορτάρι
Οι χαώδεις διαφορές σε όλα αυτά τα επίπεδα μέχρι το 1989, δεν είχαν εκφραστεί ποτέ μέσω του ποδοσφαίρου. Για ένα μεγάλο μέρος του ταξιδιού της, για την ακρίβεια 71 χρόνια, η Μαρσέιγ ήταν μόνη και κυρίαρχος του ποδοσφαίρου της χώρας. Η PSG δεν υπήρχε καν στον ποδοσφαιρικό χάρτη. Ακόμη και όταν ιδρύθηκε όμως, το 1970, δεν ενόχλησε πραγματικά τους Μαρσεγιέζους, παρά μόνο μετά από 16 χρόνια.
Το 1986, η ομάδα της γαλλικής πρωτεύουσας τάραξε τα νερά κατακτώντας το πρώτο της πρωτάθλημα. Πριν από αυτό, η κυριαρχία της Μαρσέιγ αποτελούσε πηγή περηφάνιας για τους κατοίκους της Μασσαλίας. Ήταν ένας τομέας που υπερτερούσαν των Παριζιάνων. Έτσι εκείνη τη χρονιά ο εγωισμός τους δέχθηκε βαθύτατο πλήγμα και το μίσος άρχισε να διαχέεται και μέσω του ποδοσφαίρου.
Λίγο μετά την επιτυχία της PSG, ο Μπερνάρ Ταπί, σοσιαλιστής πολιτικός και σύμβουλος του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Μιτεράν, εκλέγεται πρόεδρος της Μαρσέιγ. Η παρουσία του στον σύλλογο είναι καταλυτική, τόσο για τις αγωνιστικές επιτυχίες, όσο και για το σκάνδαλο που συντάραξε το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Εδώ, μας ενδιαφέρει η συμμετοχή του στη γιγάντωση του μίσους.
Το 1988, λοιπόν, μετά από μια επικράτηση της Παρί Σεν Ζερμέν με 2-1 στο Βελοντρόμ ο πρόεδρος της Μαρσέιγ κατέβηκε φουριόζος στον αγωνιστικό χώρο για να εκφράσει στον διαιτητή τα παράπονά του για τη διαχείριση του ματς. Όλο το στάδιο τον υποστήριξε. Ένα χρόνο μετά, η δεύτερη στη βαθμολογία OM υποδέχεται την πρωτοπόρο Παρί. Ένας μόλις βαθμός χωρίζει τις δύο ομάδες και όποιος κερδίσει αγκαλιάζει τον τίτλο.
Δέκα ημέρες πριν τη σέντρα, η Equipe δέχεται ένα φυλλάδιο από μερίδα οπαδών των Παριζιάνων. «Το Kop de Boulogne (μία εκ των δύο βασικών εξεδρών του γηπέδου της Παρί) θα ξυπνήσει και οι αγώνες μας θα ηχήσουν σε όλη την Ευρώπη. Η Μασσαλία δεν θα συνέλθει ποτέ από το πέρασμά μας. Η μεγάλη εκκαθάριση ξεκινά. Η ιστορία μας θα γίνει θρύλος. Παλιοί και νέοι ενωμένοι στις μάχες. Το μίσος μας είναι απεριόριστο. Ένα νέο Χέιζελ φτάνει», έγραφαν προαναγγέλλοντας το κακό. Ο πρόεδρος της ομάδας Φρανσίς Μπορέλι ανησύχησε τόσο πολύ με εκείνο το μαύρο μανιφέστο που ακύρωσε το ταξίδι των οπαδών της Παρί στην Προβηγκία.
Ήταν η περίοδος που ο χουλιγκανισμός γνωρίζει μεγάλη άνθηση στη Γαλλία. Η PSG αρχίζει να προσελκύει δεξιούς εξτρεμιστές στις κερκίδες της. Η ομάδα δεν είχε οπαδική βάση και οι σκίνχεντ, με το εισιτήριο να κοστίζει περίπου 10 ευρώ τότε, βρίσκουν τέλεια ευκαιρία για να συναντηθούν και να συζητήσουν τα σχέδιά τους στο γήπεδο. Στη Μασσαλία η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Ο πληθυσμός της πόλης αποτελείται από Άραβες, Τυνήσιους, Ισπανούς, Ιταλούς, Βορειοαφρικανούς. Η κερκίδα της Μαρσέιγ λοιπόν δεν θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο πέρα από μια πολυφυλετική κοινότητα.
Το 1991 εν μέσω μιας εντεινόμενης αντιπαλότητας. Το Canal + το μεγαλύτερο συνδρομητικό κανάλι της Γαλλίας, αγοράζει την Παρί Σεν Ζερμέν με τις ευλογίες του Μπερνάρ Ταπί που ήξερε ότι με αυτόν τον τρόπο το επίπεδο του πρωταθλήματος θα γνώριζε μεγάλη άνθηση. Το ιδεολογικό χάσμα των συλλόγων μεγαλώνει κι άλλο. Το 1992 μια ημέρα πριν από ένα ακόμα ντέρμπι, ο Νταβίντ Ζινολά παίκτης των Παριζιάνων δηλώνει «θα είναι πόλεμος». Ο προπονητής της ομάδας στο ίδιο κλίμα υποστηρίζει πως «θα περάσουμε από πάνω τους, η Μαρσέιγ θα ζήσει μια κόλαση». Το τέλος του αγώνα βρίσκει τους Μαρσεγέζους νικητές και τους ιθύνοντες της Παρί να παραπονιούνται στην Ομοσπονδία για ευνοϊκή αντιμετώπιση στην OM.
Η Μαρσέιγ των παραδόσεων κόντρα στον Γαλαξία των Αστέρων
«Η Παρί Σεν Ζερμέν είναι μοδάτη, η Μαρσέιγ θρυλική»...αυτό το σύνθημα είναι γραμμένο σε ένα τοίχο, σε ένα στενό δρομάκι της Μασσαλίας. Και αποτελεί το βασικό επιχείρημα των Μαρσεγιέζων έναντι των μισητών τους αντιπάλων τα τελευταία χρόνια.Μετά την έλευση της Quatar Sports Investment και του Νάσερ Αλ-Κελαϊφί, μπορεί στο γρασίδι οι Παριζιάνοι να επελαύνουν και να υφαίνουν με συνέπεια ομάδες μεγάλων αστέρων, αλλά οι Μασσαλοί έχουν βρει κι άλλους λόγους να διατρανώσουν την ιστορικότητα και την ηθική τους ιδιαιτερότητα.
Τα τελευταία 10 χρόνια, η Μαρσέιγ μετράει κόντρα στην ομάδα της πρωτεύουσας μόλις τρεις νίκες. Δεν έχει καταφέρει να κατακτήσει κάποιο πρωτάθλημα, εν αντιθέσει με τα 7 που έχουν πανηγυρίσει οι Παριζιάνοι. Τρία παιχνίδια έχουν λήξει ισόπαλα και η Παρί έχει συνολικά 17 νίκες. Κι όμως, είναι τόσο βαθιά ριζωμένες οι διαφορές των δύο πόλεων που λίγο πια έχουν να κάνουν με τα τρόπαια.
«Όλη μου τη ζωή μου έλεγαν πως η Ολιμπίκ Μαρσέιγ είναι ένα ξεχωριστό μέρος για πάθος και ότι το Βελοντρόμ φωτίζεται όταν η ομάδα παίζει. Η Μαρσέιγ είναι ένας σύλλογος για τον κόσμο. Όταν δέχτηκα αυτή την πρόταση, ονειρεύτηκα να μπορέσω να κάνω πάρτι στην πόλη. Στον κόσμο υπάρχουν κάποια μέρη για ηρεμία και κάποια έντονα μέρη. Εγώ ψάχνω το δεύτερο και αποδέχτηκα την πρόταση της Μαρσέιγ χωρίς δισταγμό. Αυτός ο σύλλογος έχει ψυχή», δήλωσε ο Χόρχε Σαμπαόλι όταν ανακοινώθηκε από τη Μαρσέιγ.
Ο πρόεδρος της ομάδας, του είχε πει ότι έρχεται στην Μπόκα Τζούνιορς της Ευρώπης και ο Αργεντινός τεχνικός δεν δίστασε στιγμή να συμφωνήσει. Κοινό όραμα και των δύο, ο σύλλογος να γυρίσει στις αξίες και τις παραδόσεις του. Να ενισχυθεί, μετά από μια άκρως ταραχώδη περίοδο, ο ιδιαίτερος δεσμός με τον κόσμο και να κοιτάξουν στα μάτια την «νεόπλουτη» Παρί των Αστέρων...
Των Λιονέλ Μέσι, Νεϊμάρ, Μπαπέ, Τζιανλουίτζι Ντοναρούμα, Σέρχιο Ράμος, Μάρκο Βεράτι, Άνχελ Ντι Μαρία.Ένα σύνολο προορισμένο να κατακτήσει κάθε - μα κάθε - κορυφή. Μια ενδεκάδα που ηδονικά σε ταξιδεύει στην εποχή των θρυλικών Galacticos.
Η αντιπαλότητα όμως δεν είναι ανάλογη της ποιότητας εντός των τεσσάρων γραμμών. Πρόκειται για ένα μίσος που εδράζεται στις χαώδεις διαφορές ανάμεσα σε Μασσαλία και Παρίσι, που γιγαντώθηκε και εκφράστηκε μέσα στο ποδόσφαιρο, με τις Μαρσέιγ και Παρί Σεν Ζερμέν να αντιπροσωπεύουν και να αποκρυσταλλώνουν αυτές τις διαφορές. Οι μεταξύ τους αγώνες θα είναι πάντοτε ζήτημα τιμής!