Απ' την Ανοιξη (της Πράγας) στον χειμώνα...

Τη βρήκαν στο πρόσωπο της Βέρα Τσασλάφσκα. Οταν η Τσασλάφσκα πέρασε τον Ατλαντικό για να συμμετάσχει στους Αγώνες του Μεξικού, είχε ήδη αρπάξει το στέμμα τής Λατίνινα στο σύνθετο ατομικό (Τόκιο, 1964). Στην πατρίδα της, την Τσεχοσλοβακία, η 26χρονη γραμματέας και Ολυμπιονίκης έτρεξε από τους πρώτους να αγκαλιάσει την Ανοιξη της Πράγας. Στο «Μανιφέστο των 2.000 λέξεων», η υπογραφή της καμαρώνει σε περίοπτη θέση, κοντά σε αυτήν του Εμίλ Ζάτοπεκ.

Οταν εισέβαλαν τα σοβιετικά τανκς στη χώρα, στις 21 Αυγούστου 1968, η Τσασλάφσκα βρισκόταν σε προπονητικό καμπ στη Μοραβία. «Φύγε, έρχονται να σε συλλάβουν», την προειδοποίησαν οι φίλοι της. Η Βέρα κρύφτηκε προσωρινά σε ένα ορεινό χωριό και περίμενε να περάσει η μπόρα. Για να κρατηθεί σε φόρμα, ανέβαινε σε δέντρα, έβρισκε χοντρά κλαδιά και τα χρησιμοποιούσε ως μονόζυγο, ενώ πρόβαρε το πρόγραμμα των ασκήσεων εδάφους στα χωράφια.

Η υπόλοιπη αποστολή της Τσεχοσλοβακίας είχε ήδη ταξιδέψει για το Μεξικό όταν η κυβέρνηση άναψε το πράσινο φως για την ατίθαση Βέρα. Εμελλε να το μετανιώσει πικρά.

Στάση

Στην Πόλη του Μεξικού, η Τσασλάφσκα κέρδισε τη συμπάθεια των ντόπιων επιλέγοντας μεξικάνικους σκοπούς για το πρόγραμμά της στο έδαφος. Οταν η άσκησή της στη δοκό ισορροπίας βαθμολογήθηκε με το φτωχό 9.6, οι φίλαθλοι χάλασαν τον κόσμο. Μόνον όταν ο βαθμός «διορθώθηκε» σε 9.8 ηρέμησαν. Η ξανθομαλλούσα Τσασλάφσκα κέρδισε 4 χρυσά και 2 ασημένια μετάλλια, επαναλαμβάνοντας σχεδόν τα κατορθώματά της από το 1964 (3+2). Στο έδαφος, μοιράστηκε το υψηλότερο σκαλοπάτι του βάθρου με τη Σοβιετική Λαρίσα Πέτρικ. Οταν ακούστηκε ο εθνικός ύμνος της ΕΣΣΔ, η Τσασλάφσκα έσκυψε το κεφάλι και έστρεψε το βλέμμα αλλού. Το ίδιο έκανε όταν βρέθηκε δεύτερη στη δοκό πίσω από μία άλλη Σοβιετική, τη Ναταλία Κουσίνσκαγια, στη δοκό. Η στάση της δεν πέρασε απαρατήρητη από το κομμουνιστικό καθεστώς της πατρίδας της.

Στο τέλος της εβδομάδας, η Τσασλάφσκα στόλισε τη γλυκύτατη τούρτα με ένα υπέροχο κερασάκι. Ο γάμος της με τον συμπατριώτη της πρωταθλητή των 1.500 μέτρων Γιόζεφ Οντλοζιλ έγινε στην έπαυλη του Τσεχοσλοβάκου πρέσβη, την δε πομπή που ακολούθησε ώς τον καθεδρικό ναό της απέραντης πλατείας Σόκαλο ακολούθησαν 10.000 ενθουσιασμένοι Μεξικανοί.

Ο τσεχοσλοβακικός λαός υποδέχθηκε την Τσασλάφσκα με τις τιμές που της άξιζαν, αλλά η κυβέρνηση της χώρας δεν συγχώρησε την αντιστασιακή της δράση και τα καμώματά της στο Μεξικό. Οταν της ζητήθηκε να υπογράψει χαρτί μετανοίας, εκείνη αρνήθηκε. Αμέσως, τέθηκε σε καραντίνα.

Περιθώριο

Ο προσωπικός της χειμώνας κράτησε δύο δεκαετίες. Κάθε χρόνο, στις 3 Ιανουαρίου, η Τσασλάφσκα παρουσιαζόταν στο γραφείο του υπουργού Αθλητισμού και ζητούσε δουλειά ως προπονήτρια. Κάθε χρόνο, η απάντηση ήταν ένα ηχηρό και εμφατικό «όχι». Το 1975, η όμορφη Βέρα αποφάσισε να αλλάξει τακτική. Εμφανίστηκε μπροστά στον σύντροφο Χίμελ ντυμένη όχι με σεμνή ενδυμασία, αλλά με σέξι ολόσωμη φόρμα γυμναστικής, με βαθύ ντεκολτέ: «Είμαι έτοιμη για δουλειά», του είπε.

Ζαλισμένος ο υπουργός, αποφάσισε να της δώσει το πόστο της προπονήτριας σε έναν σύλλογο της Πράγας, αφού όμως πρώτα κατέσχεσε το διαβατήριό της. Οσοι ξένοι δημοσιογράφοι ζήτησαν συνέντευξη από την παλαίμαχη Ολυμπιονίκη, βρήκαν πόρτες και παράθυρα σφαλιστά.

Η Τσασλάφσκα βγήκε από την 11 ετών απομόνωση το 1979, όταν ο πρόεδρος του Μεξικού πλησίασε τους Τσεχοσλοβάκους και τη ζήτησε για προπονήτρια της Εθνικής ομάδας ενόργανης γυμναστικής της χώρας του. Το αίτημα έγινε δεκτό για λόγους εξωτερικής πολιτικής και η Βέρα επέστρεψε στη χώρα όπου λατρεύτηκε το 1968. Οταν όμως γύρισε στην Πράγα, το 1981, βρέθηκε και πάλι αποκομμένη από τον έξω κόσμο, σχεδόν persona non grata.

Μόλις το 1985 ράγισε το τείχος. Η απόφαση του προέδρου της ΔΟΕ Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ να απονείμει τιμές στην Τσασλάφσκα και τον Ζάτοπεκ, υποχρέωσε την τσεχοσλοβακική κυβέρνηση σε αναδίπλωση.

Οταν πια γκρεμίστηκε το «σιδηρούν παραπέτασμα», η επί 21 χρόνια αποδιοπομπαία Βέρα Τσασλάφσκα έγινε εικόνισμα στην Τσεχία. Η κοπέλα με τα 11 μετάλλια από τους Αγώνες του 1964 και του 1968, η γυμνάστρια που κέρδισε περισσότερους ατομικούς Ολυμπιακούς τίτλους (σε όλα ανεξαιρέτως τα αγωνίσματα της ενόργανης) από κάθε άλλη στην Ιστορία, εξελέγη πρόεδρος της Ολυμπιακής Επιτροπής της πατρίδας της, καθώς και μέλος της ΔΟΕ. Η κυβέρνηση της χώρας της απένειμε το Μετάλλιο της Τιμής, ενώ η UNESCO της έδωσε το «Βραβείο Πιέρ Ντε Κουμπερτέν» για τη συνεπή και αξιοπρεπή στάση που κράτησε σε ολόκληρη τη ζωή της.

Αποκαθήλωση

Αλλά οι προσωπικές περιπέτειές της δεν είχαν τελειώσει. Το 1993, ο έφηβος γιος της δολοφόνησε τον πατέρα του, τον Γιόζεφ Οντλοζιλ, με τον οποίο η Βέρα είχε χωρίσει την προηγούμενη χρονιά. Ο νεαρός πατροκτόνος καταδικάστηκε, αλλά τέσσερα χρόνια αργότερα έλαβε χάρη από τον πρόεδρο Χάβελ, ο οποίος ήταν προσωπικός φίλος της μάνας του.

Το κοινό στράφηκε εναντίον της Τσασλάφσκα και εν πολλοίς την αποκαθήλωσε. Η Βέρα παραιτήθηκε από τα αξιώματά της, αποσύρθηκε από τη δημόσια ζωή και, κλονισμένη, μπήκε σε ψυχιατρείο, όπου έμεινε αρκετά χρόνια. Σήμερα η 65χρονη Τσασλάφσκα ζει στην Πράγα, αποτραβηγμένη από τα κοινά.

Το 1972 στο Μόναχο μια άλλη γυμνάστρια, η μικροσκοπική Σοβιετική Ολγα Κόρμπουτ, έγινε η δημοφιλέστερη αθλήτρια των Αγώνων, μολονότι πήρε την 7η θέση στο σύνθετο ατομικό. Ο «τυφώνας Κομανέτσι» κρυβόταν πίσω από την επόμενη γωνία.

ΤΑ ΜΕΤΑΛΛΙΑ ΤΗΣ ΤΣΑΣΛΑΦΣΚΑ
1960 Ρώμη, Σύνθετο ομαδικό, Αργυρό
1964 Τόκιο, Σύνθετο ατομικό, Χρυσό
1964 Τόκιο, Δοκός, Χρυσό
1964 Τόκιο, Αλμα, Χρυσό
1964 Τόκιο, Σύνθετο ομαδικό, Αργυρό
1968 Μεξικό, Σύνθετο ατομικό, Χρυσό
1968 Μεξικό, Αλμα, Χρυσό
1968 Μεξικό, Ασύμμετρο δίζυγο, Χρυσό
1968 Μεξικό, Εδαφος, Χρυσό
1968 Μεξικό, Δοκός, Αργυρό
1968 Μεξικό, Σύνθετο, ομαδικό Αργυρό

Το παρακάτω αφιέρωμα είναι γραμμένο από το συνεργάτη του www.gazzetta.gr ΝΙΚΟ ΠΑΠΑΔΟΓΙΑΝΝΗ και δημοσιεύεται σε συνέχειες στην Ελευθεροτυπία από τις 7 Ιουλίου 2008.