Σαν σήμερα: Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη από το παρακράτος (pics)
Γιατρός, αθλητής, πολιτικός, μα πάνω απ' όλα αγωνιστής της Δημοκρατίας και της Ειρήνης ο Γρηγόρης Λαμπράκης σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύτηκε στη γυναικολογία. Υπήρξε αθλητής με πολλές πανελλήνιες και βαλκανικές νίκες και κατείχε για 23 χρόνια (ως το 1959) το πανελλήνιο ρεκόρ στο άλμα εις μήκος με επίδοση 7,37 μ.
Έλαβε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση, κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής. Το 1943 ίδρυσε την «Ένωση των Ελλήνων Αθλητών» και διοργάνωσε αγώνες, από τα έσοδα των οποίων τροφοδοτούσε τα λαϊκά συσσίτια. Μετά την απελευθέρωση ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική και το 1950 αναγορεύθηκε υφηγητής στην έδρα της Μαιευτικής και Γυναικολογίας.
Στις εκλογές του Οκτωβρίου 1961 ο Λαμπράκης εξελέγη βουλευτής Πειραιά συνεργαζόμενος με την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ). Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος της «Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη». Στις 21 Απριλίου 1963 αψηφώντας σχετική απαγόρευση της αστυνομίας, πραγματοποίησε την 1η Μαραθώνια πορεία Ειρήνης. Βάδισε το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής μόνος του, εν μέσω απειλών, πριν τελικά συλληφθεί και κρατηθεί για μερικές ώρες.
Η δολοφονία
Στις 22 Μαΐου του 1963, ο Γρηγόρης Λαμπράκης ξεκίνησε από το ξενοδοχείο Κοσμοπολιτ της Θεσσαλονίκης, για να παρεβρεθεί σε εκδήλωση που διοργάνωσε η «Επιτροπή δια την διεθνή ύφεσιν και ειρήνην», στην οποία ήταν ομιλητής. Το κλίμα στην πόλη δεν ήταν καθόλου καλό, αφού άτομα που οι πολιτικές τους πεποιθήσεις κινούνταν στην άκρα δεξιά είχαν μαζευτεί κοντάσ στο κτίριο όπου θα γινόταν η εκδήλωση. Για τον λόγο αυτό άνθρωποι της ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά) είχαν απευθυνθεί στην Αστυνομία ζητώντας να λάβει μέτρα για την προστασία της εκδήλωσης ενημερώνοντας για τους ακροδεξιούς που θα προσπαθούσαν να χαλάσουν την εκδήλωση.
Στον τόπο της συγκέντρωσης βρίσκονταν ήδη 180 χωροφύλακες εν στολή, καθώς και ο επιθεωρητής Χωροφυλακής Βόρειας Ελλάδας υποστράτηγος Κωνσταντίνος Μήτσου και ο διευθυντής των αστυνομικών δυνάμεων της πόλης, συνταγματάρχης Ευθύμιος Καμουτσής. Κανένας τους όμως δεν έδωσε εντολή να διαλυθεί η αντισυγκέντρωση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Γρηγόρης Λαμπράκης να προπηλακιστεί από τους ακροδεξιούς οι οποίοι μάλιστα δεν σταμάτησαν να του ρίχνουν πέτρες. Μετά το τέλος της εκδήλωσης ο Λαμπράκης ετοιμαζόταν να φύγει και την ώρα που προσπαθούσε να περάσει τον δρόμο και να φτάσει στο ξενοδοχείο μία τρίκυκλη μοτοσυκλέτα, έπεσε πάνω στον βουλευτή, ενώ κάποιος που ήταν ανεβασμένος στην καρότσα, χτυπάει τον Λαμπράκη στο κεφάλι.
Ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, όπου διαπιστώθηκε ότι ήταν θανάσιμα τραυματισμένος. Η είδηση έπεσε σαν βόμβα. Η κυβέρνηση διέθεσε ειδικό αεροσκάφος για να μεταφέρει στη συμπρωτεύουσα τον ειδικό νευροχειρουργό Δώρο Οικονόμου, για να χειρουργήσει τον βουλευτή της ΕΔΑ. Η γνωμάτευσή του όμως ήταν παρόμοια με εκείνη του νοσοκομείου της Θεσσαλονίκης. Δεν υπήρχε καμία ελπίδα σωτηρίας. Τέσσερις μέρες μετά τον θανάσιμο τραυματισμό του, στις 27 Μαΐου, αφήνει την τελευταία του πνοή σε ηλικία 51 ετών.
Τη δολοφονία πραγματοποίησαν δύο άνθρωποι του υποκόσμου, μέλη παρακρατικών οργανώσεων και συνεργάτες της Ασφάλειας: Ο Σπύρος Γκοτζαμάνης και ο Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης με τη βοήθεια ενός τρικύκλου κι ενός κλομπ ή σιδερολοστού (το εργαλείο του φόνου εξαφανίστηκε). Ο θάνατός του προκάλεσε αγανάκτηση στην κοινή γνώμη, οξύτατη πολιτική κρίση, αλλά και διεθνή κατακραυγή. Την επομένη ένα πλήθος 500.000 ανθρώπων συγκεντρώθηκε στο Α' Νεκροταφείο για το «Ύστατο Χαίρε». Γρήγορα, η συγκέντρωση μετατράπηκε σε διαδήλωση καταδίκης της δεξιάς κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Παλατιού.
Η δίκη των δολοφόνων
Η δίκη κράτησε 67 ημέρες και έμεινε στην ιστορία για δύο λόγους: την αποκάλυψη του ρόλου του παρακράτους στην Ελλάδα, αλλά και την πρωτοφανή αδιαφορία για τα ενοχοποιητικά στοιχεία από τους ενόρκους. Σε όλη τη διάρκεια της δίκης, οι μάρτυρες άλλαζαν τις καταθέσεις τους, ενώ πολλοί παραδέχτηκαν ότι είχαν δεχτεί απειλές πριν εμφανιστούν στο δικαστήριο. Πολλά αποδεικτικά στοιχεία ξαφνικά εξαφανίστηκαν όπως ο λοστός που χρησιμοποίησε ο Εμμανουηλίδης και προκάλεσε το θανάσιμο χτύπημα. Τελικά, για τον φόνο καταδικάστηκαν οι Γκοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης, ενώ ο Γιοσμάς καταδικάστηκε μόνο για διατάραξη της κοινής ειρήνης. Οι φυσικοί αυτουργοί καταδικάσθηκαν τον Δεκέμβριο του 1966 σε πολυετή φυλάκιση για να απελευθερωθούν βέβαια λίγο μετά επί χούντας!
