Ευρωπαϊκή Άμυνα και Τουρκία: «Κόκκινη γραμμή» για την Ελλάδα το casus belli

Η Αθήνα έχει εισέλθει σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη διπλωματική μάχη, με στόχο να θέσει σαφείς όρους και περιορισμούς στην προσπάθεια της Τουρκίας να εισέλθει στον φιλόδοξο σχεδιασμό της ΕΕ για την ενίσχυση της κοινής άμυνας. Το ευρωπαϊκό σχέδιο επανεξοπλισμού, συνολικού ύψους 800 δισ. ευρώ, αποτελεί όχι μόνο οικονομικό αλλά και γεωπολιτικό εργαλείο – και η Τουρκία επιχειρεί να αποκτήσει θέση μέσα από αυτό.

Η σκιά του casus belli

Η βασική ελληνική «κόκκινη γραμμή» είναι σαφής: δεν μπορεί να υπάρξει καμία εμπλοκή της Τουρκίας στα εξοπλιστικά της ΕΕ όσο διατηρείται η απειλή πολέμου κατά της Ελλάδας. Το διαβόητο casus belli, που η Άγκυρα διατηρεί σε ισχύ από το 1995 ως αντίδραση σε πιθανή επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων, παραμένει εμπόδιο όχι μόνο για τη διμερή προσέγγιση, αλλά και για κάθε μορφή ευρωπαϊκής σύγκλισης.

Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε ρητά το ζήτημα σε πολιτικό επίπεδο, διαμηνύοντας μέσω συνέντευξής του πως η άρση του casus belli είναι προϋπόθεση για οποιαδήποτε ουσιαστική πρόοδο. Το μήνυμα απευθυνόταν όχι μόνο στην Άγκυρα αλλά και στις Βρυξέλλες και τα κράτη-μέλη που προωθούν στενότερη συνεργασία με την τουρκική αμυντική βιομηχανία.

Ποιος κερδίζει από τη συμμετοχή της Τουρκίας

Η Άγκυρα επιδιώκει διπλό κέρδος από την ένταξή της στα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα: αφενός, χρηματοδότηση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας και, αφετέρου, αναβάθμιση της γεωπολιτικής της θέσης μέσα στην Ευρώπη. Ο Ταγίπ Ερντογάν προωθεί μια ειδική σχέση με την ΕΕ, η οποία αγνοεί τα βασικά ζητήματα διεθνούς δικαίου που αφορούν την Ελλάδα και την Κύπρο.

Το αδιέξοδο της «στρατηγικής αντίφασης»

Η Ελλάδα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: θα πρόκειται για στρατηγική αντίφαση αν δύο κράτη-μέλη της ΕΕ (Ελλάδα και Κύπρος) βρεθούν να χρηματοδοτούν την αμυντική βιομηχανία μιας χώρας που:

• Αμφισβητεί την κυριαρχία τους

• Δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία

• Διατηρεί επίσημη απειλή πολέμου (casus belli)

Αντιδράσεις και πολιτικός αντίλογος

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης εξέφρασε έντονες επιφυλάξεις, υποστηρίζοντας ότι η άρση του casus belli, ακόμα κι αν επιτευχθεί σήμερα, δεν αποκλείει την επαναφορά της απειλής στο μέλλον. Τόνισε ότι η Τουρκία δεν έχει θέση στην ευρωπαϊκή άμυνα, όσο παραμένει παράγοντας αποσταθεροποίησης.

Απαντώντας, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης απέρριψε τα επιχειρήματα του ΠΑΣΟΚ ως ανεδαφικά, επιμένοντας ότι πρόκειται για μια ιστορική ευκαιρία να τεθεί το casus belli στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού διαλόγου. Τόνισε πως η εξωτερική πολιτική δεν ασκείται με φόβο, αλλά με στρατηγική.

Τι ακολουθεί

Η συμμετοχή της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό αμυντικό σχέδιο θα αποτελέσει αναπόφευκτα νέο πεδίο έντασης, τόσο σε διμερές όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι επόμενες εβδομάδες, με ορόσημα τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Χάγη (24-25 Ιουνίου) και την προγραμματισμένη επίσκεψη Μητσοτάκη στην Άγκυρα, αναμένονται κρίσιμες για την εξέλιξη του ζητήματος.