Γρίπη των πτηνών: Γιατί ανησυχεί τους ειδικούς και πόσο πιθανό είναι να εμβολιαστούμε
Σε αντίθεση με την πανδημία του κορονοϊού που ήρθε απροειδοποίητα στις ζωές μας, ξαφνιάζοντας την επιστήμη, η γρίπη των πτηνών δεν είναι άγνωστη στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα που την παρακολουθεί εδώ και δεκαετίες, γνωρίζοντας πόσο επικίνδυνη μπορεί να γίνει στους ανθρώπους αν μεταδοθεί.
Παρά το γεγονός ότι αρκετοί ειδικοί σημειώνουν πως ο κίνδυνος που βιώνει ο άνθρωπος τη δεδομένη στιγμή είναι χαμηλός, οι ερευνητές προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο να χρειαστούμε ξανά εμβόλια που θα τον φρενάρουν, όταν αυτό χρειαστεί. Κάτι τέτοιο, βέβαια, ακόμα δεν βρίσκεται σε τελικό στάδιο υλοποίησης, αφού η παραγωγή τους δεν θα ξεκινήσει αν δεν καταστεί πραγματικά αναγκαίο και αν δεν βρεθεί στο κατώφλι της ανθρωπότητας μία νέα πανδημία.
Γιατί η γρίπη των πτηνών ανησυχεί τους ειδικούς
Σύμφωνα με το Politico, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με το μεγαλύτερο ξέσπασμα της γρίπης των πτηνών (γνωστή και ως H5N1) που έχει βιώσει ποτέ. Αρκεί να αναφερθεί πως, από τον Οκτώβριο του 2021 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2022, τα κρούσματα εξαπλώθηκαν σε 37 χώρες, ενώ περίπου 50 εκατομμύρια πτηνά θανατώθηκαν στις πληγείσες φάρμες, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).
Αν και η γρίπη των πτηνών επηρεάζει κυρίως τα πτηνά, οι ειδικοί ανησυχούν για τον αυξανόμενο αριθμό θηλαστικών που έχουν προσβληθεί από τον ιό, όπως οι ενυδρίδες, οι αλεπούδες, τα θαλάσσια λιοντάρια και τα βιζόν.
Αυτό επιβεβαίωσε και ο Thijs Kuiken, ειδικός στη γρίπη των πτηνών στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Erasmus, κρούοντας το καμπανάκι και για τους ανθρώπους: «Είναι πιθανή η μετάδοση αυτού του ιού από θηλαστικό σε θηλαστικό. Αυτό υποδηλώνει ότι το ίδιο μπορεί να είναι δυνατό και στους ανθρώπους».
Αξίζει να σημειωθεί πως το τελευταίο διάστημα στη Βρετανία έχει σημάνει συναγερμός για την εξάπλωση στα θηλαστικά, αφού νεκρές φώκιες έχουν ξεβραστεί τόσο στη Νέα Αγγλία, όσο και στις ακτές της Κορνουάλης. Τον περασμένο Ιανουάριο μάλιστα, ανιχνεύθηκε στέλεχος του ιού Η5Ν1 σε μονάδα εκτροφής πουλερικών στο Νόρφολκ, ενώ συνολικά στη Βρετανία, η γρίπη των πτηνών έχει εντοπιστεί σε έξι ζώα σε Ουαλία, Σκωτία και Αγγλία μέσα στο 2023.
Μέχρι στιγμής, η γρίπη των πτηνών δεν έχει φτάσει σε σημείο να εξαπλωθεί εύκολα στους ανθρώπους ή μεταξύ αυτών. Την τελευταία 20ετία (μεταξύ 2003 και 2023) έχουν καταγραφεί 873 κρούσματα H5N1 παγκοσμίως, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σε ανθρώπους που μολύνθηκαν είτε μέσω στενής επαφής με μολυσμένα πτηνά, νεκρά ή ζωντανά, ή επειδή βρέθηκαν σε μολυσμένο περιβάλλον.
Γιατί η εξάπλωση μεταξύ πτηνών και θηλαστικών ανησυχεί τους ειδικούς; Ο συνειρμός είναι απόλυτα λογικός: Όσο περισσότερο εξαπλώνεται στα ζώα, τόσο περισσότερο μπορεί να εξαπλωθεί στους ανθρώπους.
Πόσο επικίνδυνη είναι για τους ανθρώπους;
Τον Φεβρουάριο, ο ΠΟΥ εκτίμησε τον κίνδυνο για τους ανθρώπους από τη γρίπη των πτηνών ως χαμηλό, αλλά προειδοποίησε πως δεν πρέπει να πάρουμε ως δεδομένο ότι κάτι τέτοιο θα ισχύει εσαεί.
Ο κυριότερος λόγος για τον οποίο η γρίπη των πτηνών προκαλεί ανησυχία είναι το ποσοστό θνησιμότητας της. Από τους 873 ανθρώπους που μολύνθηκαν τα τελευταία 20 χρόνια, ο ιός σκότωσε περισσότερους από τους μισούς.
Τον περασμένο μήνα μάλιστα, ο θάνατος ενός 11χρονου κοριτσιού στην Καμπότζη, ο πατέρας του οποίου βρέθηκε επίσης θετικός στη γρίπη των πτηνών, πυροδότησε φόβους για πιθανή μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο, οι υγειονομικές αρχές της Καμπότζης δήλωσαν ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν περισσότερα στοιχεία σχετικά με το συμβάν.
Ένα άλλο στοιχείο που επίσης ανησυχεί τους επιστήμονες είναι οι ικανότητες της γρίπης να αλλάζει μορφή. «Είναι ένα από τα ταχύτερα εξελισσόμενα πράγματα στον πλανήτη», δήλωσε ο Paul Digard, καθηγητής ιολογίας στο The Roslin Institute στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
Ο ίδιος μάλιστα είπε ότι το μεγάλο πρόβλημα θα προέκυπτε εάν ένα άτομο ή ένα ζώο μολυνθεί τόσο από γρίπη των πτηνών όσο και από ανθρώπινη γρίπη, καθώς οι ιοί θα μπορούσαν να «αναμιγνύονται και να ταιριάζουν» δημιουργώντας έναν νέο υποτύπο, κάτι που «θα μπορούσε να είναι η αρχή μιας πανδημίας».