Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου: Όταν η Ελλάδα πάγωσε και μπήκε στον «γύψο» (vid)

Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου: Όταν η Ελλάδα πάγωσε και μπήκε στον «γύψο» (vid)
Μια αναδρομή στη νύχτα που ανέτειλε η επταετία της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών

Τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου 1967, η Ελλάδα ξύπνησε υπό το βάρος των ερπυστριών. Ένα στρατιωτικό κίνημα, υπό τους Παπαδόπουλο, Παττακό και Μακαρέζο, κατέλυσε το δημοκρατικό πολίτευμα και επέβαλε δικτατορικό καθεστώς που θα διαρκούσε επτά χρόνια. Η χώρα βρισκόταν εν μέσω προεκλογικής περιόδου, με τις εκλογές προγραμματισμένες για τις 28 Μαΐου και την εξουσία προσωρινά στα χέρια της ΕΡΕ, υπό τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο.

Η πολιτική σκηνή ήταν ήδη ταραγμένη. Η «Αποστασία» του 1965 και η παραίτηση του Γεωργίου Παπανδρέου είχαν αφήσει ανοιχτές πληγές. Η Ένωση Κέντρου θεωρείτο φαβορί για τις επερχόμενες εκλογές. Την ίδια στιγμή, τμήματα της Δεξιάς, ο βασιλιάς, στρατιωτικοί κύκλοι και οι ΗΠΑ, φοβούνταν τον «αναρχοκομμουνιστικό κίνδυνο» και έβλεπαν θετικά μια προσωρινή εκτροπή.

Το σχέδιο «Προμηθεύς» και η ταχεία κατάληψη της Αθήνας

Το Κέντρο Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων στου Γουδή αποτέλεσε το ορμητήριο. Μέσα σε λίγες ώρες, τα τανκς κατέλαβαν τα στρατηγικά σημεία της Αθήνας και τέθηκε σε εφαρμογή το ΝΑΤΟικό σχέδιο «Προμηθεύς». Ο στρατός υπάκουσε, ενώ ο μοναδικός που προσπάθησε να αντιδράσει, ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης Γεώργιος Ράλλης, δεν πρόλαβε. Στις 3:30 το πρωί, το πραξικόπημα είχε επικρατήσει, σχεδόν αναίμακτα.

 

Οι τρεις δικτάτορες: Παπαδόπουλος, Παττακός και Μακαρέζος

Το πρωί της ίδιας μέρας, οι πραξικοπηματίες ζήτησαν και έλαβαν την έγκριση του βασιλιά Κωνσταντίνου να σχηματίσουν κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον εισαγγελέα Κωνσταντίνο Κόλλια. Η ουσιαστική εξουσία ανήκε στον Παπαδόπουλο. Παρά τις αρχικές διστακτικές φωνές, ο βασιλιάς επέλεξε τη συνεργασία, επικαλούμενος την ανάγκη αποφυγής αιματοχυσίας.

Πρώτα θύματα και... κύμα συλλήψεων

Η βία δεν άργησε να δείξει το πρόσωπό της. Ο Παναγιώτης Ελής της ΕΔΑ δολοφονείται στον Ιππόδρομο, ενώ η νεαρή Μαρία Καλαυρά πέφτει νεκρή από σφαίρα στρατιώτη. Τις πρώτες δέκα ημέρες της Χούντας συλλαμβάνονται πάνω από 6.500 άτομα, κυρίως με αριστερές πεποιθήσεις. Ο τρόμος εγκαθίσταται στη χώρα μαζί με τα πρώτα «Αποφασίζομεν και διατάσσομεν».

Η διεθνής αντίδραση και ο κυνισμός της CIA

Οι Αμερικανοί φάνηκαν αιφνιδιασμένοι. Ο πρέσβης των ΗΠΑ Φίλιπ Τάλμποτ εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του, εισπράττοντας την ωμή απάντηση του σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα: «Μα, πώς είναι δυνατόν να βιάσεις μία πόρνη;». Η στάση αυτή αντικατοπτρίζει την ψυχρή γεωπολιτική λογική της εποχής.

Η Ελλάδα στον... γύψο

Η Δικτατορία των Συνταγματαρχών διήρκεσε 7 χρόνια, 3 μήνες και 3 μέρες. Κατέρρευσε στις 23 Ιουλίου 1974, μετά το πραξικόπημα στην Κύπρο και την τουρκική εισβολή. Στο μεσοδιάστημα, η Ελλάδα βίωσε φυλακίσεις, εξορίες, βασανιστήρια, πολιτιστικό σκοταδισμό και την απόλυτη περιστολή των ελευθεριών. Η 21η Απριλίου 1967 παραμένει ως μία από τις πιο σκοτεινές στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.