Μοχάμεντ Άλι: Ο καλύτερος!

Ο Μοχάμεντ Άλι δεν προκάλεσε, αλλά κατέκτησε την πρόκληση της πρόκλησης. Και μην μπερδεύεστε… Δεν ζήτησε τίποτε παραπάνω απ’ αυτό που δικαιούνταν. Η φράση-επωδός, δήλωση-αξίωμα δεν είναι υπερβολή, θράσος, λάθος, πάθος. Όχι. Για τον Άλι ισχύει το «φτάσε εκεί που δεν μπορείς», αυτό ήταν ο κανόνας, η μοναδική πραγματικότητα και η αποτρεπτική πρόκληση την ίδια στιγμή. Την εποχή που καταλάβαινε τον κόσμο η επιβίωση ήταν το ζητούμενο. Λάθος!

Η επιβίωση με το χρώμα που ήθελε ο καθένας και για τον Άλι αυτό ήταν το μαύρο. Οι κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές, συνθήκες προκαλούσαν να αποτραβηχτείς, να σωπάσεις, να συμβιβαστείς, να πεθάνεις μέσα σου. Ε, σ’ αυτήν την πρόκληση ο Άλι έκανε τη διαφωνία του μοναδική συμφωνία. Η διαταγή του αυτοπεριορισμού στα ταραχώδη 60’s και στις πάντα συντηρητικές ΗΠΑ «γέννησε» την πρόκληση της αμφισβήτησης και αυτήν κέρδισε ο Άλι. Και το έκανε με τον λόγο τον ηλεκτρισμένο, τον σμιλεμένο μέσα στα χτυπήματα του χρόνου, τον πληγωμένο από τα λόγια τα χαμερπή, τα λόγια των αγυρτών.

Όταν ο φώναζε το «Είμαι ο καλύτερος!» ήξερε ότι είχε κερδίσει, είχε διαλύσει τα «ναι, αλλά…» και τους ύπουλους καθωσπρεπισμούς. Και είναι αυτό το γλυκό τσίμπημα, η άγρια αλήθεια, που ακόμη ρίχνει στο καναβάτσο την ψυχή μας και μας προκαλεί να σηκωθούμε ξανά και ξανά.

Κοιτώντας τα στιγμιότυπα της ζωής του, ένα είναι αυτό που τον καθόρισε και του έδωσε μια θέση στα παντοτινά, παγκόσμια, σύμβολα των καιρών μας: η άρνηση του να καταταγεί στον αμερικανικό στρατό την περίοδο του πολέμου στο Βιετνάμ. Ναι, δεν είχε αποκτήσει τη φήμη και τη δόξα που απέκτησε αργότερα, όμως τότε έδειξε ποιος θα γίνει. Μ’ αυτή την απλή πράξη αντίστασης αποκάλυψε τον χαρακτήρα και την κοσμοθεωρία του.

Για τον Άλι η πάλη, η μάχη, είχε σημασία και η απόδοση δικαιοσύνης που προκύπτει απ’ αυτήν. Φυσικά η αντιπαράθεση να γίνεται επί ίσοις όροις, όχι να επιβάλλεται το δίκαιο του ισχυρού, η σιδερένια γροθιά ενός συστήματος που δεν σηκώνει αντιδράσεις. Όταν είπε το «όχι» στις ΗΠΑ, στη χώρα του, ταρακούνησε τον κόσμο. Και όταν δήλωσε ορθά-κοφτά «φίλε, δεν έχω καμία διαμάχη με τους Βιετκόνγκ» τότε έδειξε ότι μια γροθιά στον άδικο κόσμο είναι ικανή, κι ας πονάει λίγο.

Για τον Άλι, ο παραλογισμός, ο διαχωρισμός και η υποτίμηση ήταν κανόνας στην κοινωνία που ζούσε και μεγάλωνε. Τη λέξη φτυσιά-νέγρος- την άκουγε από στόματα λευκών και όχι από κάποιους που βρίσκονταν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Τιμωρήθηκε, του πήραν τους τίτλους, την άδεια πυγμαχίας και τα καλύτερα του αγωνιστικά χρόνια είχαν φυλακιστεί. Αυτός, όμως, άντεξε, δεν άλλαξε γνώμη, δεν οπισθοχώρησε και στις αρχές των 70’s δικαιώθηκε. Φανταστείτε την πορεία ζωής του χωρίς αυτή την άρνηση; Ποιος θα ήταν; Ένας ακόμη μεγάλος πυγμάχος, ο καλύτερος, αυτός με τα πολλά χρήματα, τους τίτλους, τα μετάλλια, τα εξώφυλλα…

Ναι, θα ήταν σταρ με λείο και απαλό δέρμα, μεταξένια μαλλιά και αστραφτερό χαμόγελο. Θα ήταν όμως ο σταρ των άλλων και όχι του εαυτού του, δεν θα ήταν ο άνθρωπος Μοχάμεντ Άλι, αυτός που έλεγε «είμαι ο καλύτερος!» και το άξιζε, το δικαιούταν…

Η εξέλιξη της ζωής (του) τον κατέστησε άπιαστο όνειρο, ακόμη και γι’ αυτούς που τον γνώρισαν καλά. Από τον Άλι δεν μπορείς να έχεις σύνολα, μόνο φλογερά τμήματα. Να μερικές πυρακτωμένες «ουρές»: Η ολυμπιακή δάδα στα χέρια του, το 1996, και η φλόγα στον βωμό. Όρθιος πάνω από τον εξουδετερωμένο Σόνι Λίστον το 1964. Σίγουρα υπάρχουν κι άλλες, αλλά ακόμη κι αυτές εκπέμπουν ένα ακλόνητο οπτικό «μετά» κι αυτό ήταν το μέγιστο των κατορθωμάτων του.

Ο Άλι υπήρξε ένα ακανόνιστο γεωμετρικό σχήμα με πλήθος ταυτοτήτων μέσα του. Ο νεαρός πολεμιστής-ποιητής, η πιο έντονη περίοδος της ζωής του. Ο σκληρός βετεράνος, ο έμπειρος και σαρκαστικός άντρας. Ο φιλόσοφος. Ο αντιρρησίας συνείδησης. Το σύμβολο της «Μαύρης Δύναμης», ο πασιφιστής, αυτός που απέρριψε το όνομα σκλάβου και ο ηλικιωμένος άντρας που κατέκρινε τον Τραμπ για την περιφρονητική του στάση απέναντι στο Ισλάμ. [Και η λίστα συνεχίζεται]. Ο πατριώτης, ο σουνίτης, ο εξόριστος, ο αιρετικός του Ισλάμ, ο πατέρας, ο αδερφός, ο σύζυγος, ο πρώην σύζυγος, ο Κάσιους Κλέι, ο χριστιανός και ο Μοχάμεντ Άλι, ο μουσουλμάνος.

Όλες αυτές οι ταυτότητες συγκρατούνται και συγκροτούνται από την ενατένιση του Άλι πάνω στην έννοια του «μαύρου». Το συγκεκριμένο χρώμα -που δεν είχε να κάνει με το δέρμα και την καταγωγή, παρά με την αντίσταση στη λευκή «υπεροχή»- ήταν κομμάτι της γοητείας του. Την ίδια στιγμή όμως ήταν και υπαρξιακά επικίνδυνο. Φυσικά και δέχτηκε απειλές για τη ζωή του, χλευασμούς… Την ταραχώδη περίοδο της άρνησης του να καταταγεί, το μαύρο ήταν στην ουσία η βάση της αντίστασης του.

Το χρώμα ήταν η αφορμή για να τον κυνηγήσουν, να τον πληγώσουν, να τον βλάψουν αυτόν και τους προγόνους του. Η αιτία φυσικά αφορούσε την κοινωνική του θέση, γι’ αυτό και αναφερόμενος στους Βιετκόνγκ έλεγε: «Να τους πυροβολήσω γιατί; Πώς μπορώ να πυροβολήσω φτωχούς ανθρώπους;» Ακόμη και μετά τον θάνατο του η φωνή του, η παρουσία του, είναι εδώ, είναι κεντρική στην κουλτούρα των μαύρων, διάσημων και μη. Το να αγκαλιάζεις τον Μοχάμεντ Άλι σημαίνει/σήμαινε πως αγκαλιάζεις έναν ριζοσπάστη γεμάτο αντιθέσεις και καταδίκες.

Σημαίνει πως γίνεσαι αλαζόνας και αντιστέκεσαι επειδή δεν έχεις άλλη επιλογή. Αγκαλιάζοντας τον σημαίνει ότι αγκαλιάζεις όλον τον κόσμο κι αυτό είναι μετάλλιο που κανείς δεν μπορεί να του αφαιρέσει, κανείς!

Πηγή
-«Embracing the Greatest» [The Atlantic]