γςγ

Άγκνες Κελέτι: Η Εβραία χρυσή Ολυμπιονίκης, επιζήσασα του Ολοκαυτώματος, έκλεισε τα 102 της χρόνια

Πηνελόπη Γκιώνη

Η γηραιότερη χρυσή Ολυμπιονίκης εν ζωή, Εβραία και επιζήσασα του Ολοκαυτώματος γιόρτασε τα 102α γενέθλιά της. Η ιστορία της αποτελεί ένα κειμήλιο για τον αθλητισμό αλλά και την παγκόσμια ιστορία, για το πως ένα κορίτσι που αγαπούσε τη γυμναστική μάζευε πτώματα από τους δρομους λίγο πριν λάμψει στα γυμναστήρια όλου του κόσμου.

Πέντε φορές χρυσή Ολυμπιονίκης, 10 Ολυμπιακά μετάλλια στο σύνολο και τρία παγκόσμια στην ενόργανη γυμναστική. Κι όμως αυτό δεν είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα της ζωής της. Η Εβραία πρωταθλήτρια της γυμναστικής, Άγκνες Κελέτι, παρέμεινε ζωντανή την περίοδο που εκατομμύρια Εβραίοι ανά τον κόσμο θανατώθηκαν από τα χέρια των Ναζί.

Η Κελέτι γεννήθηκε το 1921 στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας σε μία πλούσια, για την εποχή, οικογένεια από Εβραίους γονείς. Όταν ήταν τεσσάρων ξεκίνησε τη γυμναστική σε έναν εβραϊκό σύλλογο της Βουδαπέστης και μέχρι την ηλικία των 16 ετών είχε κερδίσει έξι από τους 10 εθνικούς τίτλους.

Με τη γερμανική εισβολή στην Ουγγαρία το 1944, η προπόνηση της Κελέτι σταμάτησε απότομα. Για να επιβιώσει από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο αγόρασε τα χαρτιά μιας χριστιανής κοπέλας και εργάστηκε ως γουνοποιός και ως υπηρέτρια σε μια οικογένεια που συμπαθούσε τους Ναζί, σε ένα μικρό ουγγρικό χωριό αλλά και σε ένα εργοστάσιο πυρομαχικών. Κατά τη διάρκεια της μάχης για τη Βουδαπέστη το χειμώνα του 1944-1945, έκανε πρωινές «βόλτες» για να μαζέψει τα πτώματα όσων είχαν πεθάνει την προηγούμενη μέρα και να τα τοποθετήσει σε έναν ομαδικό τάφο.

Η μητέρα και η αδελφή της κρύφτηκαν και σώθηκαν από τον Σουηδό διπλωμάτη Ραούλ Βάλενμπεργκ. Ο πατέρας της, ωστόσο, στάλθηκε στο Άουσβιτς και τελικά πέθανε εκεί, μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια Κελέτι. Επειδή είχε ακούσει μια φήμη ότι οι παντρεμένες γυναίκες δεν οδηγούνταν στα στρατόπεδα εργασίας, παντρεύτηκε εσπευσμένα τον Ίστβαν Σαρκάνι, έναν εξαιρετικό γυμναστή της δεκαετίας του 1930 ο οποίος κατέκτησε εθνικούς τίτλους και έλαβε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο.

Μετά το τέλος του πολέμου η Κελέτι επέστρεψε στην καριέρα της στη γυμναστική. Μεταξύ 1947 και 1955 ήταν η κυρίαρχη δύναμη στην εθνική σκηνή και ήταν εξίσου εντυπωσιακή στους διεθνείς αγώνες στους οποίους εκπροσώπησε την Ουγγαρία 24 φορές μεταξύ 1947 και 1956. Ένας σοβαρός τραυματισμός δύο ημέρες πριν αγωνιστεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1948 στο Λονδίνο την απέτρεψε από την συμμετοχή. Παρ' όλα αυτά, ως μέλος της ουγγρικής ομάδας γυμναστικής, η οποία τερμάτισε δεύτερη στον ομαδικό διαγωνισμό, της απονεμήθηκε ένα ασημένιο μετάλλιο (το 11ο).

Στους Παγκόσμιους Πανεπιστημιακούς Αγώνες του 1949 η Άγκνες κέρδισε τέσσερα χρυσά μετάλλια, ένα ασημένιο και ένα χάλκινο. Μια μεγαλύτερη δοκιμασία την περίμενε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ελσίνκι το 1952, στους οποίους, σε ηλικία τριάντα ενός ετών, κέρδισε τέσσερα μετάλλια: ένα χρυσό (ασκήσεις εδάφους), ένα ασημένιο (σύνθετο ομαδικό) και δύο χάλκινα (μονόζυγο και όργανα χειρός-ομάδα) και κατέλαβε την τέταρτη (δοκός ισορροπίας) και την έκτη θέση (σύνθετο ατομικό). Αν η επίδοσή της ήταν αξιοσημείωτη το 1952, επισκιάστηκε από μια ακόμη πιο τρομερή επίδειξη ταλέντου, αποφασιστικότητας και ικανότητας στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1954. Τερμάτισε πρώτη στο μονόζυγο και στην ομάδα οργάνων χειρός, δεύτερη στο σύνθετο ομαδικό και τρίτη στη δοκό ισορροπίας.

Αυτή η επίδοση δεν ήταν ακόμη το αποκορύφωμα της καριέρας της, το οποίο ήρθε στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης το 1956: η τριανταπεντάχρονη Κελέτι σημείωσε έναν εκπληκτικό θρίαμβο, κατακτώντας τέσσερα χρυσά μετάλλια (μονόζυγο, δοκό ισορροπίας, ασκήσεις εδάφους και σύνθετες ασκήσεις-ομάδα) και δύο αργυρά μετάλλια (ατομικό και ομαδικό αγώνισμα σε όλες τις ασκήσεις). Η ίδια αντιλήφθηκε αυτό ως το τέλος της καριέρας της και όντως έτσι αποδείχτηκε, καθώς ενώ οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν σε εξέλιξη, η αντικομμουνιστική επανάσταση μαίνεται στην Ουγγαρία, για να ξεπεραστεί από τους Ρώσους.

Αντί να συνεχίσει τη ζωή της ως θρύλος του αθλητισμού στην πατρίδα της, η Κελέτι επέλεξε να αυτομολήσει. Μαζί με άλλους 40 περίπου Ούγγρους αθλητές, πήρε άσυλο στην Αυστραλία, όπου είχε μετακομίσει η αδελφή της μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αφού εργάστηκε ως εργάτρια σε εργοστάσιο για έξι μήνες, επέστρεψε στην Ευρώπη το 1957. Ένας Ισραηλινός απεσταλμένος την προσκάλεσε να συμμετάσχει στους πέμπτους Αγώνες Μακκαμπίας εκείνης της χρονιάς και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε εκεί, ενώ η μητέρα και η αδελφή της την ακολούθησαν.

Η Κελέτι έγινε προπονήτρια της ισραηλινής εθνικής ομάδας γυμναστικής και καθηγήτρια φυσικής αγωγής στο Wingate Institute for Physical Education and Sport, μεταδίδοντας τις τεράστιες γνώσεις και την εμπειρία της σε θαυμαστές νεαρούς γυμναστές. Περιγράφεται από έναν πρώην μαθητή της που αργότερα έγινε συνάδελφός της στο Wingate ως «ο θεμέλιος λίθος της γυμναστικής στο Ισραήλ», η Κελέτι αγόρασε εξοπλισμό άγνωστο μέχρι τότε στη χώρα. Εισήχθη στο Διεθνές Πάνθεον της Γυμναστικής το 2002. Το 1959 η Κελέτι παντρεύτηκε τον Ρόμπερτ Μπίρο, έναν Ούγγρο καθηγητή φυσικής αγωγής τον οποίο γνώρισε στο Ισραήλ.

Αυτή τη στιγμή είναι η γηραιότερη χρυσή Ολυμπιονίκης εν ζωή, χαμογελά και κάθεται... σταυροπόδι για να μιλήσει στους δημοσιογράφους

Ακολούθησε το GWomen στο instagram

Στείλε μας νέα, ιδέες, προτάσεις, απορίες για τον γυναικείο αθλητισμό στο [email protected]